یک فعال اجتماعی در خصوص آتش سوزی اخیر تالاب بین المللی کازرون گفت: آتش سوزی اخیر موجب ایجاد تغییرات شدیدی در بستر خاک دریاچه و از بین رفتن برخی مواد آلی موجود در آن شد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه فارس ، چهارشنبه دوم اردیبهشت ماه بار دیگر خبری از وضعیت نگران کننده پریشان به گوشمان رسید و با خبر شدیم که بار دیگر نیزارهای پریشان آتش گرفته و سه برابر قبل در این آتش سوزی به تالاب آسیب رسیده است.

این خبر بار دیگر ما را به پای صحبت‏های محسن عباسپور دبیر انجمن غیر دولتی هم اندیشان جوان آورد تا بار دیگر وضعیت پریشان را بررسی کنیم.

عباسپور در خصوص این آتش سوزی به خبرنگار ایسنا گفت: اگر سال گذشته در روز هوای پاک تیغه¬های ماشین¬های راه¬سازی را به جان دریاچه بین¬المللی پریشان انداختیم، امسال و در روز زمین پاک آتش جهلمان را بر نیزارهای حاشیه تالاب پریشان گشودیم تا بار دیگر ما (دقیقاً همه¬ی ما) نظاره¬گر سند دیگری بر بی¬تدبیری و ناتوانیمان پیرامون حفظ آنچه که زندگیمان را مدیونش هستیم، باشیم.

وی افزود: صبحگاه دوم اردیبهشت ماه، سواحل غربی دریاچه¬ی پریشان کازرون، باز هم شاهد آتش¬سوزی گسترده¬ای بود که نظیرش را حداقل طی دوسال گذشته در این منطقه شاهد نبودیم و طبق برآوردهای اولیه وسعت این آتش¬سوزی و گستردگی آن بالغ بر صد هکتار بوده است.

عباسپور ادامه داد: بحران به وجود آمده علاوه بر آنکه تخریب بخش گسترده و قابل توجه دیگری از زیستگاه¬های حاشیه دریاچه پریشان که این روزها میزبان برخی گونه¬های پرنده¬ای ساکن در دریاچه و محل زیست برخی جانواران و همچنین حشرات متعددی است را به دنبال داشت، موجب ایجاد تغییرات شدیدی در بستر خاک دریاچه و از بین رفتن برخی مواد آلی موجود در آن شد.

وی معتقد است در کنار اما و اگرهای متعددی که در این خصوص وجود دارد، بررسی علل وقوع چنین فاجعه¬ای می¬تواند ضمن شفاف نمودن موضوع، راه¬های پیشگیری از تکرار مجدد و یا کاهش دامنه¬ی آن را نیز بیان نماید.

برای بررسی این نکته که آیا واقعاً این آتش¬سوزی تعمدی بوده یا خیر بایستی نگاهی کوتاه به داده¬های موجود در این آتش¬سوزی بیافکنیم. برای ورود به بحث، موضوع را به دو دسته کلی عمدی و غیرعمدی تقسیم نموده و متغییرهای هر یک را مرور می¬کنیم.

وی در خصوص احتمالهای آتش سوزی نیز گفت: برای بررسی تعمدی بودن این آتش¬سوزی بایستی بحث را در دو محور تقسیم کرده و به پیش برد. نخست آنکه آیا داده¬های موجود می¬توانند بیانگر حرکتی خاص برای سوزاندن نیزارها باشند و دوم آنکه در صورت تعمدی بودن چه هدفی را دنبال می¬نماید؟

عباسپور با مطرح کردن سئوال آتش¬سوزی چه کسانی به منطقه¬ی آتش گرفته دسترسی دارند اظهارکرد: دوم اردیبهشت در قسمت غربی دریاچه پریشان و در محوطه¬ی بین پاسگاه محیط¬زیست، روستای زوالی و شهرنجان تا روستای پل¬آبگینه به وقوع پیوسته است. کسانی که با حاشیه¬های دریاچه پریشان ارتباط دارند، خیلی خوب می¬دانند منطقه¬ای که در جریان این آتش¬سوزی از بین رفته، صرفاً توسط بومیان محل قابل دسترسی بوده و عملاً توسط گردشگران و رهگذران دسترسی به آنجا وجود ندارد، چراکه جذابیت ویژه¬ای به لحاظ اکوسیستمی در آن یافت نمی¬شود.

وی اضافه کرد: نکته¬ی قابل تأمل دیگر در این میان زمان شروع آتش¬سوزی است. طبق گفته¬های مأمورین آتش¬نشانی و بنا بر اظهارات بومیان، زبانه¬های آتش از سحرگاه امروز مشاهده شده و نخستین مراجعه¬ی مأمورین به منطقه نیز در ساعات ابتدایی روز بوده است. بدون شک در منطقه¬ای که دسترسی عمومی و فراگیری به آن وجود ندارد، افراد ناآشنا به محل نمی¬توانند سحرگاه وارد محل شوند.

این فعال اجتماعی در خصوص محل شروع آتش¬سوزی ، گفت: آنچه که در این میان بیش از همه جالب توجه است، محل شروع آتش¬سوزی است. باز هم بنا بر اظهارات کارشناسانِ حاضر در محل و همچنین مشاهداتی که از ارتفاعات مشرف به منطقه صورت گرفته، آتش¬سوزی از دل نیزارها شروع و به سمت حاشیه¬ها پیش¬روی داشته است.


وی ادامه داد: به دلیل حساسیت¬های متعددی که چند وقت اخیر در خصوص احداث جاده در حاشیه دریاچه پریشان صورت گرفته، این مولفه نخستین نکته¬ای است که به ذهن می¬رسد اما واقع امر آن است که محل سوخته شده هم از جاده¬ی یاد شده فاصله دارد و هم اینکه احداث مسیری فرضی در آن ناحیه، نیاز خاصی را برطرف نمی¬کند بنابراین آتش¬سوزی با هدف ساخت جاده بسیار بعید به نظر می¬رسد.

عباسپور اضافه کرد: در نگاهی دیگر می¬توان تصور کرد عده¬ای در پی حرکتی اعتراضی دست به چنین اقدامی زده¬اندو این امر نسبت به مولفه¬ی پیشین بیشتر قابل بررسی است.

وی ادامه داد: موارد متعددی وجود دارد که بومیان یک منطقه در اعتراض به عملکردهای دولتی و نارضایتی از قوانین حاکم بر یک محدوده، دست به چنین اقداماتی زده¬اند. در خصوص دریاچه پریشان نیز اگر اعتراض فرضی از این دست بوده باشد، می¬تواند نسبت به مسائلی از جمله جلوگیری از گسترش زمین¬های کشاورزی، تشدید فعالیت¬های دادگستری و اداره آب در برخورد با چاه¬های غیرمجاز و... صورت گرفته باشد.

این فعال اجتماعی احتمال دیگر را اعتراض نسبت به پیشگیری از ساخت جاده دانست و گفت: در این خصوص گرچه این فرض نیز اندکی بعید به نظر می¬رسد، چراکه مدافعان ساخت جاده در حاشیه دریاچه پریشان می¬دانند با چنین اقداماتی برگ¬های برنده¬ی خود را از دست داده و فرصت چانه¬زنی برای ساخت جاده را از دست می¬دهند، اما به هر روی می¬توان این احتمال را هرچند خفیف، مدنظر قرار داد.

وی افزود: چراکه گروه¬های راهسازی پیش از این و در جریان ساخت جاده ثابت کرده بودند که با بی¬توجهی کامل و در مقابل چشمان مأموران محیط¬زیست می¬توانند چندین هکتار نیزاری را که بر سر راهشان قرار داشت را در اندک زمانی به آتش بکشند.

عباسپور احتمال گسترش زمین¬های کشاورزی رامطرح کرد و تصریح کرد: وقوع خشکسالی اخیر در دریاچه پریشان و به تبع آن حوزه¬ی آبخیز مربوط به این تالاب، رکود کشاورزی در سطح منطقه را موجب شده است. گرچه سال گذشته بسیاری از کشاورزان با حفر چاه¬های غیرمجاز و یا افزایش غیرقانونی عمق چاه¬های دارای پروانه، از تبعات این خشکسالی به نفع خود کاستند، ولی به روی تابستان پیش¬رو و بحرانی را که می¬توان از هم¬اکنون پیش¬بینی نمود، برای بسیاری از کشاورزان دلهره¬آور است.

وی ادامه داد: از سویی نیز گسترش زمین¬های کشاورزی و نفوذ کشاورزان و حاشیه¬نشینان تالاب به حریم آن در پی خشک¬شدن¬های معمول آب دریاچه پریشان، امری پرسابقه در این منطقه به شمار می¬آید. چه بسا مناقشاتی که گهگاه میان اداره محیط¬زیست و برخی روستائیان بر سر زمین¬های تملک شده در حریم دریاچه پریشان به وجود می¬آید و گاهی که دریاچه در یک فصل کم آب و بستر خشک شده توسط عده¬ای سودجو به عنوان ملک کشاورزی تصاحب می¬شود، در فصل دیگری که پرآب شده و آب به بستر پیشین بازمی¬گردد، مورد اعتراض سودجویانی که اینک خود را مالک می¬نامند قرار گرفته و گاهاً خواستار باز شدن جوی¬های حاشیه تالاب جهت کاهش آب آن می¬شوند.

دبیر انجمن هم اندیشان جوان اظهار داشت: تأمل بیشتر در مورد گسترش زمین¬های کشاورزی این احتمال را به دست می¬دهد که چنانچه اشخاصی با چنین هدفی اقدام به آتش¬زدن نیزارها نموده¬اند، گمان کرده¬اند پس از گذشت مدت زمان اندکی ، نیزارهایی که به گمان آنها راکد و بی¬خاصیت بوده¬اند، به زمین¬های کشاورزی تبدیل شوند. آن هم زمین¬هایی که در خشکسالی پیش¬رو می¬تواند با توجه به نزدیکی چند متری به آب دریاچه پریشان، بحران آب آنها را کاسته و محصول خوبی را برایشان به ارمغان آورد.

وی همچنین در بررسی غیر عمدیبودن آتش سوزی و عامل انسانی در غیر عمدی بودن نیز اظهار کرد:در این مورد بنا بر واقعیات موجود در خصوص زمان شروع آتش¬سوزی (سحرگاه) و محلی که شعله¬های آتش از آنجا شروع شده¬اند (در وسط نیزارها)، این عامل اندکی بعید به نظر می¬رسد.

عباسپور در خصوص عامل طبیعی نیز گفت: عامل¬های طبیعی در وقوع چنین آتش¬سوزی¬هایی تنها در مناطق ویژه که یا تحت تأثیر گرمای شدید بوده¬اند به وقوع می¬پیوندند و یا آنکه توسط گیاهانی خاص که قابلیت احتراق را بصورت طبیعی دارا بوده و با آتش¬گرفتنشان به حفظ چرخه¬ی طبیعت نیز کمک می¬کنند به وجود می¬آید. در مورد دریاچه پریشان به دلیل شروع آتش¬سوزی، پیش از طلوع آفتاب و در هوایی نسبتاً خنک و همچنین در محیطی که فاقد گیاهان اشاره شده در سطر پیش هستند، این عامل نیز خارج از منطق به نظر می¬رسد.