گلناز كشاورز: مرمت تنها معبد آناهيتاي شناخته شده قطعي ايران در بيشاپور، توسط دكتر سرفراز انجام شده است. ارتباط بناي كنگاور با آناهيتا در نظر بسياري از محققين از جمله دكتر سرفراز قابل تاييد نيست. اين گزارش بر اساس تصاوير و اسلايد هاي دكتر سرفراز در بين سال هاي 1347 الي 1350، تهيه شده. شرح تصاوير نيز بر اساس توضيحات ايشان تنظيم گشته است.
در زير مراحل مرمت معبد بيشاپور بصورت تصويري آورده شده است. اين تصاوير همگي برگرفته از اسلايد هاي دكتر سرفراز، اولين مرمت كننده اين بنا هستند. قابل ذكر است كه تا قبل از كاوش و مرمت اين استاد گرانقدر هيچ گونه تحقيقات علمي در اين بنا صورت نگرفته بود و حتي كاركرد بنا نيز در هاله اي از ابهام قرار داشت. به گونه اي كه حتي آن را به اشتباه آتشگاه مي ناميدند (بر اساس نظريه اشتباه آقاي گريشمن). اما دكتر سرفراز با مرمت كاملا علمي اين بنا و تحقيقات وسيع و عملي در مورد آن، كاركرد اصلي بنا را معبد آب يا آناهيتا تشخيص دادند. نظريه اي كه امروزه تمامي محققين به آن باور دارند.
وضعیت معبد پیش از عملیات مرمت.
وضعیت درون معبد پیش از هرگونه عملیات کاوش و مرمت.
وضعیت مرمت بنای معبد آناهیتا هنگام عملیات.
درگاه ورودی معبد از رواق غربی که به علت شکسته شدن سه تکه شده و جمع آوری گردید.
مرمت اضلاع معبد آناهیتا که از سطح زمین های اطراف در حدود 8 متر بلند تر بوده است و پر کردن فاصله های دو جدار داخلی و خارجی با گچینه و دوغاب گچ.
قطعه ای از سنگ تاج و درگاه جنوبی معبد که هنگام عملیات خاکبرداری از روی کف ظاهر و با قطعه دیگری که در کنار آن به دست آمده بود وصّالی وبعدا نصب گردید.شیار های این تاج که برای اولین بار در این بنا مشخص شد تقلید و الهامی است از بنای تَچَر تخت جمشید.
وضعیت مرمت سنگ های قوسی شکل رواق جنوبی هنگام مرمت دردرون معبد.
کمربند آهنی که برای جلوگیری از رانش ورودی معبد و استحکام بخشی از آن در پیشانی راهرو نصب گردید.
در بدنه جنوبی سطح داخلی بنا به علت رانش خارج از خط تا آخرین سنگ جمع آوری و در اطراف ورودی عملیات مرمت و نصب صورت گرفت. در این تصویر قسمتی از کمربند آهنی نصب شده و تیرک چوبی جهت استحکام بخشی مشاهده می شود.
چگونگی مهار سنگ های ورودی معبد آناهیتا که از بالا به پائین صورت گرفته.
عملیات مرمت ورودی که به علت رانش دچار تخریب گشته بود.
دالان جنوبی معبد ضمن مرمت
عملیات نصب سنگ های جمع آوری شده در آخرین ردیف هائی که به دست آمده و نیز نصب چهار سنگ تازه ای که به علت مفقود شدن سنگ های اصلی به ناچار تراشیده شده بود.
بر روی بدنه شمالی بقایای دو مجسمه گاو که یکی از آن ها بر روی پایه ستون خود نصب است دیده می شود که در واقع سنگ زیرین، تصویر همان گاو را نشان می دهد.
نمای رواق جنوبی معبد آناهیتا پس از مرمت.
نمای معبد آناهیتا پس از عملیات مرمت و بازسازی
پلان معبد آناهیتا پس از مرمت.
18-سنگ كنترل آب، با سه مجراي حجاري شده.
اولين سنگ بناي معبد آناهيتا به صورت سنگ كنترل و تنظيم آب، كه داراي سه مجراي حجاري شده و مرتبط به هم است. اين سنگ با دو بازوي سمت راست و سمت چپ آن، كه در زير ديوار هاي اين رواق قرار گرفته، در اولين بنايي در دنيا قرار دارد كه پيش از اجراي برنامه ساخت و ساز به منظور جريان آب در آن، لوله كشي شده است.
به اين ترتيب كه مجراي جريان آب ورودي در كانال باريكي كه در اين رواق جود دارد آب را تا ته دالان هدايت و از آن پس كه مقداري از جريان آب از دروازه اين رواق وارد صحن مركزي معبد مي شود، مازاد آن جهت پيوستن به كانال جريان آب رواق شمالي، وارد آن دالان مي گردد، و مجراي سمت چپ اين سنگ، آب را به درون دالان شمالي جاري مي كند كه پس از پيوستن به آب رواق شرقي كه ذكر آن گذشت، مقداري از آب وارد صحن مركزي شده و مازاد آن از حفره كوچكي كه در انتهاي اين دالان نصب گرديده به دالان غربي جاري مي شود. مجراي وسطي تشديد و تضعيف جريان آب را به منظور متعادل نمودن جريان آب و ورود آن به صحن مركزي انجام مي دهد. در دالان غربي علاوه بر آنكه آب مثل دو رواق ديگر جريان دارد، دستگاهي كشو مانند در جلوي دروازه ورودي آب نصب شده است كه در مواقع تخليه آب از آن استفاده مي گرديد.
به اين ترتيب مشاهده مي شود كه آب در سه دالان گردش و از سه مجرا وارد صحن مركزي و آب نماي اصلي بنا شده و با داشتن دو مجراي ورودي آب در حاشيه دروازه ها به گونه اي است كه آب به طور غير محسوس وارد زير سكوي اطراف آبگير مركزي مي گردد و نقش آن جلوگيري از هر گونه امواج و لرزش آب در اين جايگاه است تا آب را به صورت شفاف و زلال شبيه يك صحن آيينه مانند جلوه گر سازد.
اشخاص نيايشگر در اطراف آبگير كه تصاوير خود را درون اين آب شفاف و زلال مشاهده مي كردند، به ستايش و نيايش آن ترغيب و دعا و سناي صانع آب را به جاي مي آوردند. و در برابر اين مايع سيال و حيات بخش سر تعظيم و تكريم به جاي مي آوردند. به اين ترتيب گردش آب در نيايشگاهي كه مربوط به فرشته و سمبل آب (آناهيتا) است، تابع دو جريان عيني و غير عيني بود. به اين ترتيب كه سنگ مقسّم آب به عنوان مظهر آب و دالان هاي رواق ها در رديف گردش هاي عيني و درون معبد و در زير سنگ هاي كف پوش مجراي مثلث شكل خروجي آب و همچنين دو مجراي اطراف دروازه ها در رديف گردش هاي غير عيني بود. اما در دو دالان شرقي و غربي كه تاريكي مطلق با نور ساطع از ارتفاع 14 متري و شكستن آن در كانال هاي جريان آب، اين نور درون آب شكسته مي شد، و گاهي آب را به صورت رنگي شبيه به قوس و قزح به نمايش در مي آورد. و همه آنچه در مورد نماد و سمبل و نشان دادن آب انجام گرفته كه به صورت مسحور كننده اي است، انسان ناظر را به نيايش و تعظيم وا مي داشت . اهميت آب را دو چندان مي ساخت. كما اينكه در دوره اسلامي نيز آب از مظاهر مذهبي اسلامي به حساب مي آيد و آنچه در دنيا وجود حيات دارد همه از آب است.
اين تصاوير در بين سال هاي 1347 الي 1350 توسط دكتر سرفراز تهيه گشته اند.
سنگ كنترل آب، با سه مجراي حجاري شده
دو توپك راست و چپ آب را در مجرا آرام مي كنند.
نمايش ايجاد آيينه شفاف و زلال آب به منظور ايجاد روحانيت آب.
تصوير گاو معبد بيشاپور.
تصوير گاو هخامنشي، از موزه متروپوليتن. بر اساس نظر دكتر سرفراز شباهت هاي بسياري بين سر اين گاو و مجسمه يافت شده در معبد آناهيتاي بيشاپور وجود دارد و اين نكته ثابت مي كند كه مجسمه معبد آناهيتا سر يك گاو است كه تحت تاثير هنر هخامنشي ساخته شده است.
اين تصاوير در بين سال هاي 1347 الي 1350 توسط دكتر سرفراز تهيه گشته اند.
منبع: نظرآنلاین
نظر شما
مخاطبین محترم؛
۱) کازرون نما، معتقد به آزادی بیان و لزوم نظارت مردم بر عملکرد مسئولان است؛ لذا انتشار حداکثری نظرات کاربران روش ماست. پیشاپیش از تحمل مسئولان امر تشکر می کنیم.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به کازرون نما است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است
طراحی و تولید: ایران سامانه
از اینکه تصمیم گرفته شد بعد از 40 سال شرح مصور مرمت معبد آناهیتا در اختیار عموم قرار گیرد جای سعادت است.