پایگاه خبری کازرون نیوز | kazeroonnema.ir

در هنگام اشغال بوشهر از سوی نیروهای دولت انگلیس (1333 ه. ق) محمد رضا اصلاح که شخص میهن دوست و دشمن بیگانه بود از بوشهر بیرون رفته و به مبارزان تنگستانی و دشتستانی پیوست. گویا در آغاز اشغال بوشهر به همراه شمار بسیاری از مبارزین و میهن دوستان و مخالفین حضور بیگانه از سوی انگلیسی ها دستگیر و زندانی شد اما با شیوه ای نامعلوم از چنگ آنان فرار کرد و خود را به مناطق تنگستان و دشتستان رساند.

 

او مدتی را در اهرم به سر برد و با مبارزین همکاری نزدیکی داشت و بنا به روایات در درگیری های مسلحانه با نیروهای انگلیسی نیز شرکت می کرده است. محمد رضا اصلاح پس از مدتی از اهرم به برازجان رفت و در این زمان از سوی سران مبارزه در برازجان به ویژه میرزا محمد خان و شیخ محمد حسین کمک های بسیاری به او شد و خانه ای برای اقامت او آماده و به او داده شد که مدت ها در آن زندگی می کرد.

 

در زمانی که وی در برازجان بود یکی از اعضای همیشگی و از سران شورای مبارزه بود. در این سال ها او دست به چاپ اعلامیه هایی می زد که در میان مردم شهر و روستا پخش می گردید. این اعلامیه ها لحنی تند و انشایی هیجان آور داشتند و محمد رضا اصلاح که دارای خطی زیبا بود خود آن ها را می نوشت.

 

در خاطرات واسموس آمده که او یعنی واسموس هنگامی که در برازجان بسر می برد اقدام به چاپ هفته نامه ای نمود. در صورتی که چنین بوده، بی گمان همه ی کارهای آن نشریه را محمد رضا اصلاح که خود روزنامه نگار و کاملا به این کار آشنا بوده انجام می داده و واسموس شاید کار پشتیبانی را بر عهده داشته یا شاید هم تنها مشوقی برای این کار بوده است. 

از این روی که محمد رضا اصلاح در هفته نامه ی خود و در اعلامیه هایی که چاپ می نمود سال ها به افشاگری در مورد انگلیسی ها پرداخته و شور و هیجان ضد انگلیسی در مردم پدید می آورد آن ها از وی دل پری داشتند و نام او را در لیست سیاه و کسانی که باید دستگیر و اعدام شوند جای داده بودند.

 

از سال 1335 ه.ق که وثوق الدوله تشکیلات جدید پلیس جنوب ایران را به رسمیت شناخت انگلیسی ها برای رسیدن به تفاهم و بستن یک قرارداد دوستی و همکاری با صولت الدوله که ریاست ایل بزرگ قشقایی را در اختیار داشت دست به کار شدند و سرانجام با تلاش ها و فشارهای بسیار بر صولت الدوله با او قراردادی بستند که بر پایه آن قرارداد صولت الدوله می بایست ایل قشقایی را از جنگ و درگیری با انگلیسی ها برکنار داشته و امنیت جاده ی کازرون ـ شیراز را فراهم نماید و با پلیس جنوب ایران همکاری کند. در یکی از بندهای قرار داد آمده است که صولت الدوله باید محمد رضا دریسی مشهور به اصلاح مُبلغ ضد انگلیسی را دستگیر یا از کازرون اخراج کند. صولت الدوله تلاشی برای دستگیری اصلاح کرد یا نه اما محمد رضا اصلاح بسیار زیرکتر و هوشیارتر از آن بود که به سادگی به چنگ انگلیسی ها بیفتد.

 

محمد رضا اصلاح در سال های مبارزه و جنگ و در سال هایی که در بوشهر و تنگستان و دشتستان به سر می برد نیز رابطه خود با کازرونی ها و مبارزین این منطقه را حفظ نمود و به ویژه با مرحوم ناصر دیوان کازرونی رابطه ای بسیار نزدیک داشت.

 

مرحوم اصلاح در بخشی از یادداشت های تاریخی خود سران مبارزه و مجاهدین دشتستانی را این گونه برشمرده و از آن ها نام برده است «... مرحوم شیخ حسین خان چاکوتاهی،زایر خضر خان، رییس علی دلواری، جناب میرزا محمد خان غضنفرالسلطنه و مرحوم نور محمد خان دالکی» اصلاح مبارزی بود که برای پاسداری از آب و خاک و میهن و در این راه گاه قلم به دست می گیرد و گاه تفنگ.

 

او دارای طبعی شاعرانه و لطیف هم بود و با به نظم درآوردن واژه ها و سخن که بیشتر شررهایی برخاسته از سینه پرسوز او بود یادگارهایی از خود به جای گذاشته است. واژه ها و اصلاحات به کار رفته در سروده های اصلاح نشان از باورهای ژرف مذهبی او دارد.

 

نگریستن بر چهره ی جذاب او در تصویری که کلاهی نیز بر سر دارد یادآور چهره ی شاعر مشهور معاصر عارف قزوینی است و شعر زیر که از اوست یادآور سروده ای از زنده یاد شهریار است: 

صبحدم مرغ غزلخوان به نوا باز آمد 
گفت برخیز که آن لعبت طناز آمد 
طوطی ازکنج قفس‌جست و روان شد در باغ 
روی هر شاخه ی گل ناز به پرواز آمد... 

در سال 1303 خورشیدی هفته نامه اصلاح از سوی حکومت دیکتاتوری رضا شاه که روشنگری ها و افشاگری های او را برنمی تافت و با آزادی گفتن و نوشتن مخالف بود برای همیشه به تعطیلی کشیده شد. در این زمان اصلاح به خرمشهر رفت و برای مدت پنج سال در فرمانداری آنجا مشغول به کار شد.

 

در سال 1310 به اهواز رفت و وارد بنگاه راه آهن جنوب شد. وی در این زمان با اوضاع مالی و روحی نابسامانی که داشت به سختی روزگار می گذراند. محل زندگی او نیز خانه ای فرسوده، کوچک، فقیرانه و اجاره ای در نزدیکی بازار عبدالحمید اهواز بود.

 

زنده یاد اصلاح پس از سال ها مبارزه و تلاش و کوشش در راه بیدار سازی مردم در اردی بهشت ماه 1329 خورشیدی و در 77 سالگی دیده از جهان فروبست.

 

پیکر آن مبارز و عاشق میهن در گورستان کهن سید جواد اهواز که اکنون از آن جایگاه نماز جمعه ساخته اند به خاک سپرده شد، یادش گرامی. 

 

1.روزنامه و روزنامه نگاری در بوشهر ـ سید قاسم یاحسینی 
2.جنگ جهانی اول در جنوب ایران ـ کاوه بیات 
3.جنبش ضد استعماری جنوب ... (موسی مطهری زاده) 
4.فرهنگنامه بوشهر ـ دکتر سید جعفر حمیدی 
5.دشتستان کبیر ـ به کوشش بدیعه دشتی 
6.یادداشت ها و اسناد و مدارک عبدالرضا اصلاح (نوه محمد رضا اصلاح)