پایگاه خبری کازرون نیوز | kazeroonnema.ir

خبرگزاری مهر: علامه قطب الدین شیرازی از عالمان و حکمای مکتب شیراز بود که نظریاتش را از جرگه فلسفه محض خارج کرده و آنرا به دین و شریعت مرتبط ساخت.

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، مکتب شیراز، به دوره ای از تاریخ فلسفه اسلامی اطلاق می شود که حد فاصل خواجه نصیرالدین طوسی و میرداماد (قرون هفتم تا دهم هجری) واقع شده و به لحاظ جغرافیایی، حیات فلسفه اسلامی در این دوران بیشتر در شیراز و فارس قدیم (باتوجه به حوزه های فلسفی آن) جریان دارد.

حداقل 20 فیلسوف را می توان یافت که در این دوران صاحب آثار قابل توجه اند که از آن جمله می توان به قطب الدین شیرازی اشاره کرد. صوفیان و عارفان درخور توجهی نیز در این دوران تاریخی و در این حوزه جغرافیایی فعال بوده اند که بر فلسفه نیز تاثیرات زیادی داشته اند.

غلبه دیدگاه ها و آثار کلامی، رواج شرح و حاشیه نویسی، غلبه حکمت اشراق، رنگ شیعی گرفتن تفکرات فلسفی و به طور کلی کلامی شدن فلسفه یا فلسفی شدن کلام از جمله محورهایی بوده که در این دوران مشهود است.

محمود بن مسعود بن مصلح به قطب الدین شیرازی دانشمند، طبیب، ریاضیدان و منجم ایرانی (710 ـ 634ه.ق) یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی و فیلسوفان صوفی منش در دوره مکتب شیراز بود. وی در ماه صفر 634 (ه.ق) در خاندانی دانشمند در شیراز و به روایتی در "دوتنگ" کازرون متولد شد. معلومات طبی خود را از پدرش مولانا ضیاءالدین مسعودبن مصلح کازرونی که طبیب و درعین حال از بزرگان طریقت سهروردیه بود و نیز از عموی خود کمال الدین ابوالخیر کازرونی فرا گرفت.

او بعدها در حلقه شاگردان خواجه نصیر الدین طوسی در آمد و به ریاضیات و نجوم پرداخت و از معروفترین شاگردان خواجه نصیر شد. اما پیش از فوت خواجه، مراغه را ترک کرد و به دربار ایلخانان احمد تکودار و ارغون پیوست. وی در نواختن موسیقی، شطرنج، تصوف، نجوم، ریاضیات و هندسه مشهور بود.

قطب الدین شیرازی پس از ترک محضر خواجه نصیرالدین طوسی در مراغه بارها به خراسان، خدمت ایلخانان احمد تکودار (683- 680ه.ق) و سپس ارغون (690ـ 683 ه.ق) درآمد. درسال 681 (ه.ق) قاضی سیواس و ملطیه شد و احمد تکودار او را به رسالت نزد ملک منصور سیف الدین قلاوون ششمین سلطان سلسله ممالیک مصر ( 689- 678 ه.ق) فرستاد. وی پس از ادای این رسالت و ظاهرا پس از مدتی اقامت در مصر به تبریز بازگشت.

قطب الدین شیرازی در دربار ایلخانان مغول

قطب الدین وقتی به تبریز حرکت کرد، توجه پسر هلاکوخان احمد تکودار (یکی از حاکمان وقت ایران) را به خود جلب کرد. تکودار او را به عنوان سفیر خود به دربار مملوک حاکم مصر، سیف الدین قلاونی فرستاد. این سفر اهمیت علمی مهمی برای او داشت چرا که طی این دوره به برخی از تفاسیر مهم قانون ابن سینا که به مدت طولانی به دنبال آنها بود و در آماده سازی تفسیر مهمش بر این اثر برای او سودمند افتاد، دست یافت.

او در سال 1283 م سرانجام شروع به نوشتن این تفسیر، که بیشتر باقیمانده حیات او را به خود مشغول داشت، کرد. قطب الدین از مصر به تبریز بازگشت و در آنجا با شخصیتهای علمی مهم عصر خود مانند مورخ و وزیر دانشمند، رشیدالدین فضل الله، ملاقات کرد. در این مراکز خلافت ایلخانان بود که تقریباً پس از 14 سال که به طور عمده در انزوا و عزلت سپری گشت و خود را وقف نوشتن کرد تا وفات یافت.

عشق او به تحصیل در ایران ضرب المثل شد به گونه ای که لقب افتخاری علامه را که در عهد قرون وسطی نادر بود، دریافت کرد و ابوالفداء مورخ، لقب "المتفنن" یعنی "استاد جامع علوم" را به وی اعطا کرد در عین حال به "عالم ایرانیان" معروف شد.

قطب الدین شیرازی در شطرنج بازی استاد بود و بهترین نوازنده عود شناخته می شد و حتی بیشتر وقت فراغت خود را با این سرگرمیها می گذراند، علامه پس از 70 سال تلاش خستگی ناپذیر در 17رمضان 710 هجری در تبریز روی در نقاب خاک بر کشید.

آثار قطب الدین شیرازی

از جمله تالیفات وی می توان به "نهایةالادراک فی درایة الافلاک" اشاره کرد، این اثر رساله‌ای است به زبان عربی که در حوزه علم هیئت و نجوم نگاشته شده، رساله دارای چهار مقاله است که عبارتند از مقدمات، هیئت اجرام، زمین و مقادیر اجرام. این کتاب علاوه بر ارائه مطالب جدیدی درباره زمین‌شناسی، هواشناسی، مکانیک و نور، شامل مباحثی درباره نظرات کیهانی ابن هیثم و ابوبکر محمد بن احمد خرقی است.

"درة‌التاج لغره الدباجی" یکی از مهمترین آثار علامه قطب‌الدین بوده که دانشنامه‌ای است فلسفی به معنای (علم‌العلوم)، کتاب درةالتاج (705-693) پس از "شفا"ی ابن سینا مهمترین کتاب جامعی است که در علوم فلسفی تالیف شده و به طور کلی 12 رشته از علوم و از آن جمله موسیقی را در برمی‌گیرد.

اندیشه های قطب الدین

قطب الدین شیرازی در عرصه سیاست بیش از گذشتگان خود همچون ابن سینا نظریاتش را از جرگه فلسفه محض خارج کرده و آن را به دین و شریعت مرتبط ساخته‌است.

نظریات سیاسی وی متاثر از مبانی معرفت‌شناسی و هستی‌شناختی بوده و ترسیمگر یک نظام سیاسی مطلوب است. در این نظام دولت با اجرای سیاست‌های مطلوب، متکفل هدایت جامعه به سوی کسب فضایل و کمالات است.

قطب الدین در مباحث دولت با استفاده از حکمت و تعقل سیاسی و رعایت شریعت و دیانت، اصول سیاست یک دولت را در حصول شناحت کافی از افراد، گروه ها، طوایف جامعه، استعدادها و توانمنیها، تخصص آنها و نیز رعایت عدالت در حق آنها در جهت شایسته سالاری و دو اصل تنبیه مجرمان جهت محیط امن و امنیت برای مردم ودولت می داند.

او همچنین شرایط حفظ یک سیاست، امارت و پادشاهی را در بناگذاری سیاست بر تعقل و حکمت سیاسی، رعایت مشورت و اخذ نظرات و دیدگاه های مختلف، تحمل رنج و مشقات برای ترفه مردم و تطبیق امور حکومتی و جامعه بر اساس دیانت و شریعت می پندارد.

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، کنگره بین المللی مکتب شیراز سیزدهم و چهاردم آذر ماه در تهران برگزار شد و ادامه آن از امروز در شیراز شروع می شود و تا فردا ادامه دارد. این کنگره به جریان و دروه های مختلف فکری و فرهنگی مکتب شیراز در قرون هفتم، هشتم و نهم می پردازد.