موسی مطهری زاده : «و از کازرون علما، سادات، مشایخ و بزرگان بسیاری برخاسته اند». « در کازرون مزارات اکابر بسیاری وجود دارد». این دو گفته یکی متعلق به حمداله مستوفی جغرافیدان مسلمان قرن هشتم و دیگری میرزا حسن فسایی مورخ دوره قاجاریه درباره کازرون است. از این دست گفته ها در اغلب منابعی که در آن ها از کازرون سخن رفته، بسیار نشان می یابیم. کازرون در طول حیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خود علمای بزرگی را پرورش داده است که آن ها نه تنها در کازرون بلکه در نقاطی از ایران و جهان نیز منشاء خدمات ارزشمندی بوده اند.
بنا به نوشته برخی از منابع کازرون در اوایل دوره اسلامی، دارای مدارس دینی جهت پرورش و تربیت دینی جوانان این دیار بوده است. حضور اساتید دینی غیربومی در اوایل دوره اسلامی در کازرون، نشان می دهد که آوازه ساختار دینی کازرون، فراتر از جغرافیای سیاسی این منطقه بوده است. اولین مدارس دینی نامبرده شده در کازرون توسط اساتیدی همچون ابوتمام از مردم بصره و ابوعلی محمد بن اسحق اهل شام اداره می شده است.
می توان گفت: که این حیات دینی پیوسته کازرون را در دوره های گذشته به عنوان شهری مذهبی و دینی معرفی نموده است. به همین دلیل اغلب مورخان هنگامی که از کازرون یاد می کنند از علمای دینی کازرون نیز سخن به میان آورده و این شهر دینی را می ستایند.
آیت اله پیشوا، یکی از این عالمان بود. او در کازرون زاده شد و هر چند در عنفوان جوانی برای ادامه تحصیل دینی و حوزوی خود به نجف اشرف عزیمت نمود، اما با پایان یافتن دوره تحصیلش برای انجام امور دینی وخدمات اجتماعی به کازرون بازگشت. حضور او در کازرون نه تنها به افزایش عطر معنویت در کازرون منجر شد بلکه او بانی خدمات اجتماعی دیگری نیز شد که سال ها مردم این دیار از آن ها بهره مند شدند.
حاج معنویان یکی از دوستان مرحوم پیشوا و مدیر موسسه خیریه قائم در این رابطه میگوید: یادم نمیرود هنگامی که او کمر همت بست تا مسجد نو را بازسازی کند. یک روز هنگامی که او در حال ایراد سخنرانی بر منبر بود ناگهان قسمتی از سقف مسجد نو تخریب شد و او همان موقع کار بازسازی را آغاز نمود. حاج معنویان می گوید: مثل این که همین امروز باشد. او حتی در ساخت و ساز مسجد آستین ها را بالا می زد و خود نیز در بازسازی مسجد کمک می نمود.
حاج احمدیان یکی دیگر از دوستان مرحوم پیشوا، در حالی که اشک چشمانش را گرفته است؛ می گوید: انصافاً درباره این مرد خدایی، زبان قاصر از بیان است. هنگامی که او پس از تحصیل از نجف اشرف به کازرون بازگشت، کازرون در میان دعواهای محلی وضعیتی نامناسب داشت. تفرقه و اختلاف در میان محلات در آن روزگار بیداد می کرد. مرحوم پیشوا از همان آغاز برای ایجاد وحدت با شعار «بیا تا مونس هم، یار هم، غمخوار هم باشیم« تلاش خود را آغاز کرد. او جلسات دینی و اجتماعی را در تمامی محلات به راه انداخت و همین امر باعث شد که یک اتحاد و یکپارچگی سراسر کازرون را در برگیرد. بدون شک اتحاد بین کازرونیها، با تلاش مرحوم پیشوا آغاز شد».
مرحوم پیشوا نسبت به خدمات فرهنگی در کازرون نیز بذل توجه داشت. تأسیس کتابخانه ی عمومی یکی از این خدمات بود حاج معنویان در این باره می گوید:«محل احداث کتابخانه در کنار مسجد نو واقع شد. آن زمان در کنار مسجد نو، آب انبار مسجد قرار داشت. مرحوم پیشوا، با استفاده از کمک های مالی آیت اله حکیم که در آن زمان یکی از مراجع بزرگ تشیع به حساب می آمد، کار احداث کتابخانه قائم را آغاز کرد و بعدها توسط آیت اله ایمانی تکمیل شد. این کتابخانه محلی برای جذب جوانان کازرونی شد و بعدها نیز در جریان انقلاب نقش موثری در آگاهی مردم به ویژه جوانان ایفا نمود».
حاج احمدیان، همچنان که در طول مصاحبه بغض گلویش را می فشرد و اشک وی را جاری می ساخت درباره ساخت مسجد نو توسط مرحوم پیشوا گفت: او پس از نماز مغرب و عشاء عبا و عمامه اش را بیرون می آورد و خود مشغول جمع آوری و یا حمل مصالح ساختمانی می شد. هنگامی که مردم او را این طور می دیدند. آسیمه می آمدند و ناگهان می دیدیم که تمامی مردم در حال جمع آوری و یا حمل مصالح ساختمانی هستند».
حاج احمدیان در ادامه می گوید:« مرحوم پیشوا یکی از موسسین شرکت آب کوثر بود. شرکت آب کوثر توسط افراد خیر ایجاد شد و مرحوم پیشوا با آوردن مهندس سلیمی توانست تأمین کننده آب شرب قسمت هایی از شهر به ویژه محله مصلی و محله بازار باشد که از آب شرب کافی برخوردار نبودند».
حاج معنویان می گوید: «مرحوم پیشوا در هر کاری که پیش قدم می شد، تمامی مردم در پشت سر او قرار داشتند. او محبوبیت خاصی میان اهالی کازرون داشت و هم اکنون هم کسانی که تا یکی دو دهه پیش یک بار نام او را شنیده اند، به نیکی از او یاد می کنند».
مرحوم پیشوا در زمینه فعالیت های سیاسی نیز حضور پر رنگی داشت. سخنان آتشین وی در شیراز سهم بزرگی در هدایت نسل جوان برای فعالیت های انقلابی را به خود اختصاص داد. از اسناد چنین برمی آید که مرحوم پیشوا با علمای اعلام به ویژه با حضرت امام خمینی(ره) مراودات نزدیکی داشته است و همین ارتباطات نقش او را در تهییج و تشجیع انقلابیون شیراز بارزتر می نماید.
ما دو دوست مرحوم پیشوا را به دلیل کمی وقت ترک کردیم هر چند که دوست داشتیم در کنارشان باشیم و بیش از این ها از مرحوم پیشوا بشنویم. آنچه برای ما مشهود بود آن بود که این عزیزان، مرحوم پیشوا را نمادی از صداقت و درستی و پاکی و ... در کازرون می پنداشتند. اینک پس از یکسال بار دیگر یاد این عزیز را گرامی داشتیم به این هدف که در جامعه کنونی تلاشی را آغاز کنیم که بتوانیم جامعه ای پر از پیشواها داشته باشیم . آیا رسیدن به این جامعه دور از دسترس است؟
منبع : هفته نامه بیشاپور