شخصيت ها - آغازگر حركتي نو در حوزه هاي علميه

شخصيت ها / علمای شیعه / علی دوانی / متن / از نگاه دیگران / آغازگر حركتي نو در حوزه هاي علميه

استاد مرحوم علي دواني چهره اي علمي، شاخص و شناخته شده بود. از سويي ويژگي هاي علمي خاصي در كار ايشان هست و از سويي ديگر به عنوان عالم و مبلغي ديني شناخته شده است . از نظر علمي شخصيتي متتبع بود. تتبع، كنكاش و واكاوي دقيق براي رسيدن به شناختي عميق، يكي از ويژگي هاي ممتاز ايشان بود. در زندگي ايشان و در كتاب «نقد عمر» اين ويژگي ها را مي توان دريافت.

اين كه ايشان در نخستين و دومين تحقيق و تأليفش در سنين زير ۳۰ سال مورد تشويق و تأييد بزرگان اهل علم قرار مي گيرد بيانگر توان و نبوغ علمي ايشان است.

وقتي محققان دانشگاهي تحقيق در مورد زندگي جلال الدين دواني را به عنوان يك كار برجسته علمي به اهل دانشگاه و دانشجويان و پژوهندگان معرفي مي كنند و عالمي بسيار برجسته و اهل دقت مثل مرحوم شهيد مطهري(ره) به خاطر چنين تأليفي نويسنده را با القاب و الفاظ دقيق علمي و با فضل و كمال و دانش وصف مي كند و شخصيتي مانند علامه طباطبايي بر آن تقريظ مي نويسد، نشان مي دهد كه يك جوان اهل تحقيق به چه معنا و به چه حد از دقت، عمق و قدرت تتبع دست يافته و اين از كارهاي اوليه ايشان است. معمولاً اين جايگاه براي كارهاي آخر يك نويسنده و اهل تحقيق معنا دارد، ولي در نخستين تحقيق، به دست آوردن چنين جايگاهي نشان عمق كار است.

در حالي كه در آن روز روش تحقيق متعارف امروزي مطرح نبوده و آموزش هاي نويسندگي و انجمن تحقيقات جديد و نوين، به صورت آموزشي مرسوم نبوده است. هر چند بي ترديد تحقيقاتي عميق در حوزه هاي ما وجود داشته و تحقيقات و تتبعات با ويژگي خاصي و شكل خاصي در فقه و رجال و در حديث وجود داشته كه از منابع بسيار تحقيقي و علمي است، اما در عين حال اين تحقيقات به روش جديد و با زبان و نگارش ادبيات فارسي و روان و شكل تحقيقاتي كه امروز عموم مردم و طبقات بتوانند از آن استفاده كنند، يك ابتكار بوده است.

دومين اثر تحقيقي استاد دواني زندگينامه استاد كل وحيد بهبهاني است. گويي ايشان مي داند كه روي چه محور و چه موضوعي كار بكنند تا اثرگذار بر تحولات فكري و فرهنگي حوزه ها باشد؛ به همين خاطر يك چهره مؤثر در تحولات علمي و بنيانگذار يك مكتب نوين علمي اصولي در حوزه هاي علمي را انتخاب مي كنند تا در آن موضوع تحقيق نمايند و يك كار جديدي را انجام بدهند و اين خود ابتكار و نبوغي ديگر است. چنين تحقيق و تأليفي با آن جامعيتي كه داشته، مورد تكريم و تمجيد شخصيت بي نظير حوزه هاي شيعه مرحوم آيت الله العظمي بروجردي(ره) قرار مي گيرد كه اينها نشان از خط علمي جوان فاضلي دارد كه ريشه كارش را از حوزه هاي علمي اسلامي گرفته است و ابتكار و خلاقيت و نوآوري را از خودش به آن منضم كرده و در حال خلق آثاري جديد با نگاهي جديد و فضايي جديد است كه همه گروه ها و طبقات مي توانند از آن استفاده كنند. با امثال اين تتبع و دقت توأم با ابتكار و همراه با نوآوري و توأم با ادبيات جديد است كه تحول جديدي در ادبيات پيشين حوزه پديد آمد. وقتي آثار مرحوم مطهري، بزرگان و اهل فضل و ديگراني كه معارف اسلامي را به زبان فارسي نشر دادند را مي بينيم و آنها را با آن دهه ها مقايسه مي كنيم، خواهيم ديد اين حركت، حركتي جديد است. يك نوآوري و يك حركت جديد و انقلابي جديد در ترويج معارف اسلامي بوده است. از مبتكرين و بنيانگذاران اين حركت اگر چند نفر انگشت شمار بايد شمرد يك نفر مرحوم آيت الله علي دواني بوده است. در بدو تأسيس مجله مكتب اسلام هم از اين سنخ تأليفات داشتند كه به آثار متنوع ديگري منجر شد، كه خلق اين آثار تا آخرين روز حيات ايشان و شايد بتوانم بگويم تا آخرين دقايق زندگي ايشان ادامه پيدا كرد.

علمي كه بيش از ۵۵ سال نگارش مستمر هيچ وقت از حركت بازنايستاد. پركاري از ويژگي هاي ممتاز ايشان بود. من شاهد تأليف دو جلد از آثار گرانقدر ايشان در حوزه مفاخر اسلامي مربوط به علامه مجلسي(ره) بودم. زماني كه اين دو اثر تأليف مي شد، ايشان همه كتاب ها و نوشته هايش در يك اتاق جمع بود و در شرايط سختي، خانه را فروخته بود و صاحب خانه در حال تحويل خانه بود.

با سختي ها و فشارها و استرس هاي روحي مختلف كه وجود داشت، در اين شرايط بسيار سخت، لاينقطع نه تنها اين كار را دنبال مي كرد، بلكه در نهايت اين تأليف را به بهترين شكل تحويل داد. اثر ديگري را كه من شاهد بودم در فضاي بسيار سختي نگارش پيدا كرد، كتاب ارزنده «نقد عمر» بود كه در سنگين ترين شرايط روحي در مورد بيماري همسر گرانقدر ايشان ـ كه خداوند ايشان را در رحمت واسعه خودش ميهمان اوليا قرار بدهد و هر دو را بر پيامبر(ص) ميهمان بگرداند ـ در شرايط بيماري سخت جسمي و منتهي به فوت ايشان در حال نوشتن و تأليف آن بود. در هر شرايطي كه در يك فضاي روحي سنگين كارشان متوقف مي شد بلافاصله در اولين شرايط كار را دنبال مي كردند. پركاري ايشان واقعاً حركتي بي نظير و درسي ماندني است.

نويسنده: دكتر غلامحسين الهام

روزنامه ايران: 3 اسفند 85، ص 13.

[بازگشت]

پایگاه خبری کازرون نیوز | kazeroonnema.ir