شخصيت ها / علمای شیعه / علی دوانی / متن / از نگاه دیگران / یادی از حجت الاسلام شیخ علی دوانی
عمادالدین شیخ الحکمایی: سال 1370 طرحي به حوزه هنري سازمان تبليغات دادم تا مجموعهاي منتشر شود از فعاليتها و تلاشهاي فرهنگي بچههاي كازرون كه بسياريشان با حوزه همكاري داشتند اما به عنوان يك همشهري ارتباطي جدي با هم نداشتند. در آن مقطع شادروان مرداني، برادرم طاهر، فرشاد فرشتهحكمت، و آقايان رهگذر و موحد و برادران رجبي همكار حوزه بودند. آقاي زم كار را به مرحوم آويني ارجاع داد و پس از گفتگو و توافق، كار گردآوري آثار آغاز شد. از جمله براي اولين بار با دوست ارجمندم آقاي سلامي به قصد انجام مصاحبهاي به منزل استاد علي دواني رفتيم و قرارهاي اوليه را گذاشتيم كه شهادت آويني كار را بي سرانجام گذاشت. از آن به بعد بيشتر تلفني يا از طريق فرزندان بزرگوار ايشان، محمد و عليآقا رجبي كه آنان نيز چون حضرت اخوي در خانه هنر(خيابان انقلاب) دفتر كاري دارند، احوالي ميگرفتم و كتابهاي كازرونيه را برايشان ميفرستادم.
سال گذشته مجدداً با جناب سلامي به منزلشان رفتيم و آخرين كتابها را برديم و براي انجام مصاحبه و اينبار براي مجموعة گفت و گو با چهرهها از ايشان دعوت كرديم. از چاپ جديد كتاب زندگينامه خودنوشت خبر دادند و قرار شد از آن كتاب مطالب مورد نظر را استخراج كرده و بعد موارد تكميلي را از ايشان بخواهم. يكي دو هفته پيش نيز حضرتشان تماس گرفتند و ضمن احوال پرسي احوالي نيز از اين كار گرفتند و قرار شد سؤالات جديد را به محضرشان ببرم كه متآسفانه ... چه زود دير شد!
استاد علي دواني متولد 5/7/ 1308 شمسي در روستاي دوان بود. پدرش اسماعيل و جدش رجب بود و به همين دليل نام خانوادگي او رجبي بود و به سیاق علما و روش حسنه اهل دوان به دوانی مشهور بود.
در هفتسالگي به آبادان رفت و از ده سالگي در شركت نفت مشغول كار شد. و همزمان در دبستان پهلوي به صورت شبانه درس ميخواند. گرايشات شديد مذهبي ايشان را كه از خانودهاي "شيخي" بود به سمت طلبگي در نجف و "اصولي" شدن سوق داد.
وي در سال 1322 وارد مدرسه صدر نجف اشرف شد و پنج سال در آن بلاد بود.
در فروردين 1327 به دليل كسالت به ايران بازگشت.يك سال بعد با دختر مرحوم آيتالله آقا احمد آل آقا(منسوب به استاد كل، وحيد بهبهاني) ازدواج كرد و چون شرط محل سكونت با همسر ايشان بود، ساكن قم شد.
دروس خارج را نيز در محضر آيت الله بروجردي و حجت و خوانساري و شاهرودي و دروس فلسفه را نزد علامه طباطبايي و منتظري و صدر و سبحاني خواند و همدرس آقايان جوادي آملي و مصباح يزدي بود.
در سال 1334 اولين كتاب خود را در شرح احوال و آثار علامه دواني منتشر كرد.
از مهمترين فعاليتهاي فرهنگي مذهبي ايشان، كه با حمايت مرحوم آيت الله شريعتمداري انجام گرفت، انتشار مجله مكتب اسلام بود. اين مجله مذهبي توانست طرفداران بسياري در ايران و خارج از آن بيابد و شمارگان خود را به 120 هزار شماره در ماه برساند.
مرحوم دواني آگاهانه، نياز روزگار خود را دريافت و نويسندگي و تبليغ دين به زبان امروز و در قالب نوشتن مقاله و كتاب را انتخاب كرد و به دنبال اهداف رايج و كم اثر طلاب و روحانيون نرفت و به همين دليل حاصل عمر پربار او، تأليف حدود يكصد جلد كتاب است كه تا قرنها افكار و انديشههاي او را زنده نگه خواهد داشت.
مهمترين تأليفات او عبارتند از:
مفاخر اسلام، (شرح حال دانشمندان بزرگ شيعه) در 12 جلد، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامي.
نهضت روحانيون ايران، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامي، (11 جلد)
شرح زندگاني استاد كل، وحيد بهبهاني، تهران، اميركبير.
موعودي كه جهان در انتظار اوست، قم، دارالعلم،
تاريخ اسلام از آغاز تا هجرت، قم، دفتر تبليغات،
پيامبر اسلام از نظر دانشمندان شرق و غرب، قم، پيام اسلام.
دانشمندان عامه و مهدي موعود، تهران، دارالكتب اسلاميه،
شرح حال، افكار و آثار آيت الله بهبهاني، تهران، دنشر قبله.
زندگاني زعيم بزرگ عالم تشيع، آيت الله بروجردي، تهران، نشر مطهر.
سيماي جوانان در قرآن و تاريخ اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي
داستانهاي اسلامي، تهران، محمدي. دو جلد
داستانهاي ما، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد. 3جلد
سيد رضي مؤلف نهج البلاغه، قم، انتشارات جامعة مدرسين،
محدث نامي حاج شيخ عباس قمي، تهران، دارالكتب الاسلاميه.
ترجمه اجتهاد در مقابل نص، قم، انتشارات جامعه مدرسين،
ترجمة علي (ع) چهره درخشان اسلام، قم، انتشارات جامعه مدرسين.
تصحيح تاريخ قم، تهران، رهنون.
تصحيح مرآت الاحوال جهاننما، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامي،
از آثار آن مرحوم در حوزه كازرونپژوهي دو اثر زير است:
شرح زندگاني علامه جلال الدين دواني(فيلسوف شهير قرن نهم)، قم، چاپخانه حكمت. 1334.
نقد عمر(خاطرات و زندگينامه خودنوشت)، تهران، نشر رهنمون، 1384.
منبع: وبلاگ چهره های کازرون