کدام مسیر؟، "خروج داوطلبانه ی مهاجرین به سمتِ دشمن!، یا اخراج  اجباری به سویِ وطن!"

حضورِ دائمیِ ۵ میلیون تبعه‌ی محترم افغانستانی و‌ پذیرایی مقطعی، از صدها هزار نفر پناه جویان عراقی، آذربایجانی، کویتی و سوریه ای طی چهل سال عمرِ با برکتِ نظام اسلامی، نه تنها به عنوانِ وظیفه ای اسلامی و‌ انقلابی موردِ تاکید و توصیه ی امامِ راحل، رهبریِ معظم، مراجع بزرگوارِ تقلید، رؤسای دولت ها و مدیران ارشدِ کشوری و‌ لشکری قرار داشته، بلکه به لحاظِ انسانی، درهم تنیدگی های فرهنگی و زبانی، ریشه های مشترکِ تاریخی و تمدنی و خصوصیتِ مهمان نوازیِ ایرانیانِ باستانی، نیز مورد پذیرش افکارِ عمومی، اقوام و جناح های سیاسی واقع شده، به گونه ای که همواره توسط مجامع جهانی، صاحب نظران و حتی سرانِ کشورهای غربی نیز مورد تمجید و تقدیر قرار گرفته است. با توجه به حرف و حدیث هایی که گاها توسط طرف های داخلی و خارجی مطرح می شود و نظر به سخنانِ اخیرِ معاونِ وزیر خارجه، مبنی بر لزومِ پاسخ گو بودن آمریکایی ها و... نکاتِ زیر مورد یادآوری قرار می گیرند:

یکم)- همان گونه که متذکر شد، عده ای از اتباع کویت، همزمان با اشغالِ این کشور توسط نظامیان عراقی، ده ها هزار تن از آذربایجانی ها، پس از ناامنی های ناشی از درگیری هاي قره باغ، صدها هزار تن از مردم عراق، طی سال ها حکومت صدام و سپس جنگ های بعدی و عده ای از سوریه ای ها طی سال های گذشته وارد ایران شده و مورد پذیرایی مردم و دولت مردانِ کشورمان قرار گرفتند که البته بخش عمده اي از اين موارد پس از رفع مشکلات و استقرارِ آرامش، به کشورشان مراجعت نمودند.

دوم)- افغانستان، همسايه یِ شرقیِ ایران، با قوميت هاي ريشه دارِ آریایی، ثروت های سرشارِ سرزمینی، معادنِ غنیِّ زیر و رو زمینی، برخوردار از انسان هایی سخت کوش ولی سختی کشیده، مردُمانی پُر تلاش و قناعت پیشه، جوانانی دل سوز و آماده، علاقه مند به تمدنِ وَطَنی و فرهنگِ دینی، و... امّاٰ طی چند دهه ی گذشته با مشکلاتِ پیچیده، مُعضلاتِ درهم تنیده و اختلافاتِ حل نشده، روبرو گردیده که نه تنها آسایش و آرامشِ ساکنانِ مناطق مختلف داخلی را مُتَلاطم نموده، بلکه تا حدودی هم کیشان و همسایِگانِ خود را نیز درگیر، کرده است.

سوم)- فقدانِ هم ‌بسته گی ‌بین اقوام، وجودِ گسسته گی های فرهنگی میانِ نخبگان، ناهمگون بودنِ خواسته ها و تمایلاتِ سران، فاصله های تاریخی، نِگاه های سُنَتی و بی تدبیری های رهبران و... تنها بخشی از عللِ ادامه ی تنش ها و ناموفق بودنِ کُنِش ها در جامعه ی افغانستان بوده که البته همین عوامل، تا حدِّ زیادی، موجبِ دخالتِ تنش آفرینانِ بین المللی و حضورِ اشغال گرانِ شرقی و غربی در محدوده های سرزمینیِ این کشور گردیده است.

چهارم)- نبودِ دولتِ قدرتمند و حاکمیتِ وحدت بخش، استمرارِ درگیری ها و افزایشِ عملیات های انتحاری، ترورِ شخصیت های مذهبی، تخریبِ زیر ساخت ها و فرارِ سرمایه ها و‌ مجموعه ای دیگر از علت ها، موجب گردیده تا مهاجرین افغانستانیِ، عمدتا ساکن در ایران، نه تنها جرئت و رغبتی برای بازگشت به موطِنِشان نداشته باشند، بلکه بخش های باقی مانده در این کشور نیز، یا سیاستِ بازگشتِ چندباره به ایران را در پیش گرفته و‌ یا این که با تحمل سختی ها و مَشَقت ها، از همین مسیر عازم کشورهای اروپایی شوند .

پنجم)- سخت گیری های ضدِ حقوق بشریِ اروپایی ها در موردِ مهاجرت ها، ترس و وحشتِ غربی ها از ورودِ مسلمان ها، و از طرفی وجودِ فساد میانِ مامورینِ مرزی و ناتوانیِ اين كشورها در کنترلِ دقیقِ مرزها، موجب شده اقداماتی را برای کنترلِ مهاجران، از مبدأ حرکت، صورت دهند و‌ در همین رابطه است که علاوه بر ارایه ی امتیازاتِ مختلف و ارسال امکاناتِ متعدد، همچنین میلیاردها دلار به ترکیه پرداخت نموده تا ضمن اسکانِ موقتِ بخشی از پناهندگان، مانعِ خروجِشان به سمتِ آن ها، شوند .

ششم)- گرچه، کمک به برادران و خواهرانِ مسلمان و همسایه، به ویژه آنانی که همه ی موجودیتشان را در دفاع از حریم وطن و حرم هزینه نموده اند وظیفه ی ذاتی نظام و‌ مسئولینِ محترم آن بوده و خواهد بود، اما طی سال های گذشته بخشِ زیادی از امکاناتِ پشتیبانی و استعدادِ نیروهای انسانیِ جمهوری اسلامی، صَرفِ جلوگیری از عبور و خروجِ مهاجرانِ افغانستانیِ خسته از اشغال گریِ آمریکا و‌ نظامیان اروپایی گردیده و در این باره، نه تنها هیچ گونه امتیاز و‌ امکاناتی توسط کشورهای مقصد به ایران تعلق نگرفته، بلکه با کمال پر رویی، دهن گشادگی و زورگویی، روز به روز تحریم های غیر انسانی، ضدِّ حقوقِ بشری و‌ مخالف با قوانین بین‌المللیِ بیش تری را نیز بر مردم و دولت ما تحمیل نموده اند. در چنین‌‌‌ شرایطی آیا، اقدامِ داوطلبانه ایران، برای برخوردِ فيزيكي و امنيتي، با هم کیشان و هم زبانانِ محترم افغانستانی و ممانعت از عبورشان به طرفِ کشورهای ثالث، نوعی بی احترامی به آنان، نخواهد بود؟ و آیا مسئولینِ سیاسی، امنیتی، نظامی و حاکمیتیِ ما اجازه دارند به خاطرِ آسایشِ دشمنان و نَرجیدنِ خاطرِ مشارکت کنندگان در تحریم های ظالمانه، از تصمیمِ فردی و جمعیِ مهاجران برای عزیمت به سرزمین های دیگر جلوگیری نمایند؟.

هفتم)- شکی نیست که برخوردِ مهربانانه، پذیراییِ داوطلبانه، تعاملِ دوستانه و رفتارِ برادرانه و غیرِ طلبکارانه با مهاجرانِ بیگانه، به ویژه پناه جویانِ مسلمان و دوست دارانِ حِیدرْ مرام، وظیفه ی تک تکِ آحادِ جامعه، مخصوصا نویسندگان، سخنوران، تحلیل گران و اصول اندیشانِ انسان محور، خواهد بود در عین حال یادمان باشد که جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری در دنیا است که مامورین و مسئولینش بدونِ ملاحظاتِ امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، حاضر شده اند میلیون ها تبعه ی خارجی را بدون هیچ گونه آدرس، مشخصات، مدارکِ هویتی و شناسایی و صِرفا بر اساس نگاه اعتقاد مدارانه و انسان دوستانه پذیرا شده و‌ اجازه داده اند، بدونِ هیچ گونه محدودیتی، حتی در اندرونی های مسئولین، سرداران، تاجران، عالمان و صاحب منصبان نیز حضور و‌ نفوذ!؟ داشته باشند. امری که تا به حال دردسرهای را ایجاد و در آینده هم قطعا مشکلاتِ فراوانی را به وجود خواهد آورد.

هشتم)- حضورِ داوطلبانه، مبارزاتِ شجاعانه و‌ مشارکتِ جانانه ی بخش هایی از برادران و‌ مهاجرانِ افغانستانی در دفاع مقدس و‌ سایرِ جبهه های نبرد با دشمنانِ اسلام، اهل البیت(ع) و ایران، شهادت، اسارت، ایثارگری و جانبازی عده ی قابل توجهی از آنان، نه تنها هرگز فراموش نخواهد شد، بلکه تمامِ امکانات و تسهیلات را نیز بایستی مُشتاقانه، در اختیارشان قرار داد؛ اما فراموش نکنیم که این ها، فقط بخشِ اندکی از انبوهِ پناه جویان بوده و در حالی که دولت مردانِ محترمِ افغانستان سال هاست مُلتمسانه خواستار بازگشتِ نخبگان، تحصیل کرده گان و اتباعِ مهاجر شده برای توسعه و آبادانیِ کشورِ عزیزشان هستند، بنا نیست که هر مجموعه ای با هر عقیده ای، حتی کسانی که هیچ گونه خطری متوجه آنان در کشورشان نیست، را نیز به خاطرِ آن اقلیت های واقعا ایثارگر، مورد حمایت قرار داد.

نکته پایانی:

مسئولینِ نظامِ وِلایی و‌ مدیرانِ دست اندر کارِ سیاست خارجی، هم پا، همراه و‌ همسو با مردم ولایت مدار و مهمان نوازِ ایرانِ اسلامی، با همه سختی ها و‌ مشکلات ناشی از دشمنیِ غربی ها، سفره هایشان را با هم زبانان، محرومان و مهاجرانِ رمیده از توطئه های دشمنان، تقسیم نموده و تا صدها سال دیگر نیز بدونِ منت گذاری، به این توصیه ی قرآنی، دستورِ نبوی، وظیفه ی ایمانی، وصیتِ ولایی و نِدای وِجدانی ادامه خواهند داد لکن نباید فراموش نمود کشورهایی که عاملانِ اصلیِ این تنش ها در منطقه هستند و اشغال گرانی که با روشن کردن آتش، موجبِ بی خانه مانی و‌ مهاجرتِ این افراد شده اند نیز وظیفه دارند، علاوه بر پذیرشِ بخشی از آنان، همچنین بایستی کشورِ پذیرنده را نیز مورد حمایت قرار دهند. اما در شرایطی که هیچ گونه مساعدتی صورت نمی دهند و هر روز تماشاگرانه شاهدِ فشارهای بیش تر و تحریم های فزون تر نسبت به نیروهای نظامی و امنیتی ما هستند، عقل، تدبیر، اخلاق، قوانین بین الملل و بین الدول، اقتضا می کند که با روش های جدیدی، از جمله تسهیل در عبورِ مهاجرین و...، به این‌ اقداماتِ ضدِّ بشری، ضدِّ ایرانی و‌ ضدِّ مهاجرتیِ دشمن، پاسخ داد.

*کارشناس ارشد سیاسی و‌ دیپلمات سابق ایران در افغانستان

98/2/24