هنوز ظهر نشده بود، اما هوا گرم و نفس گیر بود، چوپان ها گوسفندان را در چراگاه که مملو از علف و درختان کُنار و بلوط می باشد رها کرده بودند و در سایه ی درخت کُناری نشسته بودند و از اینجا و آنجا حرف می زدند یا به نوبت به لهجه ی محلی شعر می خواندند که با صدای زنگوله و بع بع گوسفندان قاطی می شد. گنجشکان که در درختان لانه داشتند به روی لانه هایشان می نشستند، جوجه هایشان جیک جیک می کردند و منقارهای کوچکشان را باز می کردند و به جوجه هایشان غذا می دادند و پَر می زدند و می رفتند و کمی دورتر سگی با پارس بلند سر در پی خرگوشی گذاشته بود و الاغی که افسارش به تنه‌ی درختی بسته بود، دم درازش را سیخ گرفته بود و جفتک می انداخت و هار و هور می کرد. چند پسر بچه هم با تیرکمان هایی که در دست داشتند در لابه لای درختان گنجشک می زدند و کنار چراگاه دو زن که یکی از آنها گونی علف به روی سر داشت و دیگری افسارِ گوساله ای را به دست گرفته بود و به دنبال خود می کشید زمزمه کنان از راه باریکی که تا ده امتداد داشت می گذشتند.

ناگهان زنی که افسار گوساله را به دست گرفته بود جیغی کشید و افسار را انداخت و دست به روی چشم چپش گذاشت و صدا زد.

- آخ! ماهتاب چیشُم کور ابی[1]! و طاقباز به روی زمین دراز شد.

ماهتاب گونی علف را زمین گذاشت و کنار زن زانو زده نشست و به روی زن خم شد و با تعجب گفت:

- خانم جان عامَ[2] می[3] چیشت چش بی؟! دَستَ وردا بینُم[4] ری[5] چیشت

و دست زن را به روی چشمش پس زد، یک مرتبه دلش هُری فرو ریخت و لبش را دندان گرفت و دست بر زانویش کوبید و گفت:

- بوش! ریم[6] سیاه؛ عامَ ایخو[7] کاسه ی چیشت وابیده[8] زیر خین! آخ! تا قیومت! مو گردن خورد بخَلُم[9] پِرتَک[10] رفته تو چیشت! عامَ تو را به تیغ بریده ی ابوالفضل العباس گپ[11] بزن بگو بینُم ای چه بی خا تو چیشت که مو نیدُم[12]؟!

زن سفیدرو با دماغی کوچک که به تسمه تقلا افتاده بود، لب هایش بنا کرد به لرزیدن و گفت:

- یه / سنگی / اندازه ی / یه / دونی / انگوری / مث / گلولَ / اومَ[13] / خا / تو / چیشُم! ماه / تاب / عامَ / سُپُر / دُمت / اَ / خدا / کاری / سیم / کن / زل[14] / پا / وردا / بِرَ[15] / اولَتَر[16] / نگهدارَ / بونگ / کن / تا / بیا / بوهرُم[17] / شهر / مریض / خونَ / که / چیشُم / اُو / وابی[18] /

ماهتاب بلند قامت و گندمگون که چهل سالی از سنش می گذشت با گوشه ی پیراهن بلندش که تا ساق پایش می رسید خون های اطراف چشم زن را پاک کرد و با لحنی دلسوزانه گفت:

- چشم عامَ یه کمی دندون ری جیگر بهله[19]! الان اَ هر چنگ و پلی[20] بو[21] ایرم[22] خبرش ایکنم[23] تا بیا و پا شد و دستش را سایه بان چشمانش کرد و نگاه به این ور و آن ور کرد، دو پسر بچه را دید که در چراگاه تند به طرفش می آمدند، با عجله چند قدم جلو رفت و بچه ها را نهیب زد.

- بچی یل[24] شما سنگ اِنداختید زَدید تو چیش خانم جان؟!

بچه ها ایستادند و یکی از آن ها که چشمانی درشت و موهای بلندی داشت قایم گفت:

- نه دِی[25] علیسین اِسمال کُر[26] عبدل با تیرکمون سنگ اِنداخت

و دستش را به طرف درخت قطور بلوطی دراز کرد و ادامه داد.

- اونا پَسِ او درخت بَلی کِر[27] وابیده ها!

ماهتاب خم شد، سنگی برداشت و تند به سمت بچه که پشت درخت قایم شده بود رفت و با لحنی تهدید آمیز صدا زد.

- وَلَدوزنا می سگ هار گرفتتِ سنگ ایندازی[28] ایزنی[29] تو چیش زن مردم؟! ای دَسُم اَت رسی اِلا تیکَ تیکَت کنم تا بینُم صاحب پدر سوختَت ایخا [30] بگو چه؟!

بچه که دوازده سالی داشت با صورتی گرد و اندامی کوچک از مخفیگاهش بیرون آمد و با وحشت گفت:

- دی علیسین می مو عمداً سنگ زَدُمِ اَ خانم جان؟! مو سنگ تیر کردُم اَ گُجیشک خا قد خانم جان

و پا به فرار گذاشت.

ماهتاب سنگ را به سمت بچه پرت کرد و دوباره با لحنی تهدید آمیز صدا زد.

- یعنی اُو ایوابویی[31] ایری[32] زمین یه برس بالا؟! باسی[33] بدُم بچی یل دستَ بهلن[34] تو دسِ مَلِک بوای بوات که بس که زبون بد هشت[35] تا سر پیری بدنشَ کرم زَ مُرد!

و برگشت و به سمت زن آمد.

بنابراین چوپان ها که سر و صدای ماهتاب را شنیده بودند هراسان به سمتش آمدند. ماهتاب که کنار زن نشسته بود و با پَر پیراهنش او را باد می زد به محض شنیدن صدای چوپان ها نگاهش را به عقب برگرداند و لحظه ای به چوپان ها که چند گام باهاش فاصله داشتند چشم دوخت و با لحنی مهربان گفت:

- زلفی کاکام قربونِ قد و بالات برم، دو بزن بِرَ تو حاصل[36] اَ نگهدار بوگو اِسمال کُر عبدل سنگ زده تو چیش خانم جان بیو [37] بوهرش[38] شهر مریض خونَ، بارکلا کاکام او قمقمه ی اُو تَم بهله گِل تا یه چیک[39] اُوشَ کُنُم تو دهن خانم جان، بیچارَ گُلیش [40] خشکِ خشکِ نای گَپ زدن نداره

و چشمش از دور به گوساله که از جیغ زن رَم کرده بود و یکریز ماغ می کشید و به طرف کوهی که در سمت شمالی چراگاه قرار داشت می رفت افتاد و با لحنی مهربان تر گفت:

- نعمت کاکام تو و مَتَقی هم پا ور دارید برید او شَنگُلَ سینه کنید بیارید تا نَرَ [41] گُم وابو [42]!  

زلفی با قدی متوسط و صورتی آفتاب سوخته، چوبی که با آن گله را می راند با قمقمه ی آبی که به شانه اش آویزان بود را زمین گذاشت و گفت:

- اینا رفتُم دَدَ [43] الان خبرش ایکنم تا بیا

و با دو به سمت مزارع طالبی که تا چراگاه یک کیلومتری فاصله داشت رفت.

نعمت که ریش و سبیل کم پشتی داشت و کمی تو دماغی حرف می زد عطسه ای کرد و گفت:

- دی علیسین سی چه اِسمال سنگ زَ تو چیش خانم جان؟!

ماهتاب با گوشه ی روسری اَش عرق های صورتش را پاک کرد و گفت:

- چه بُگُم کاکام بوی دَسش که نکردُمِ که بفهمُم! راس یا دورو[44] ایگو [45] سنگ تیر کردُم اَ گُجیشک خا قد خانم جان

و سرش را پایین گرفت و دست دراز کرد قمقمه را برداشت و سرش را باز کرد و دستِ دیگرش را به زیر شانه ی زن برد و شانه ی زن را بالا آورد و آرام گفت:

- خانم جان عامَ دهنتَ وا کن یه چیک اُو بُخا بعد راسابو تا یواش بریم سعه ی[46] او درخت دراز بکش ها.

و اما چند دقیقه ای از رفتن زلفی نگذشته بود که نگهدار با موتور با سرعت به طرف مراتع آمد و مقابل زن ها که سایه ی کُناری نشسته بودند ایستاد و از موتور پیاده شد و با عجله به طرف زن ها رفت و با لحنی خسته و تلخ گفت:

- ماهتاب عامَ اِسمال بچه ی عبدل چش بیده[47] سنگ زده تو چیش خانم جان؟!

ماهتاب پا شد و یکی دو قدم جلو آمد و گفت:

- چه بگم عامَ، ایگو سنگ تیر کردُم اَ گجیشک خا قد خانم جان! بجنب عامَ بِرَ آبادی ماشینی پیدا کن بیار بوهرش شهر مریض خونَ! یالا امونشِ نده تا چیشش بدتر نوابیده[48]!

نگهدار سبزه رو با صورتی کشیده دندان بر هم سایید و سر تکان داد و نچ نچ کرد و با عجله به سمت موتور آمد؛ اما یک مرتبه نگاهش به عبدل که آن طرف تر سوار بر الاغی به طرفشان می آمد افتاد، با شتاب به طرفش رفت و با تشر قایم گفت:

- پدر سوخته ی کچه خَل[49]! می نیتری[50] بزنی سر پوز بَچَت! لقمه ی حروم گُت[51] کردیه انداختیه تو محل دم و دقیقه ایفته جون مردم که چه ؟!

عبدل با اندامی باریک و دماغی بلند الاغ را نگه داشت و با ناراحتی قایم گفت:

- مردک دراز و احمق دهنتَ بوهند[52]! لقمه ی حروم جد و آبادته! می بچه ی مو خرتَ بد اُو کرده یا پا زده تو سنگ و سفره ات که داری ...خواری ایکنی؟! بچه ی مو تالی[53] اَ گل نازکتر اَ یکی نگفته! ای تی [54] محل تا او تی محل قرب ایلن [55] قد بَچَم!

نگهدار خم شد سنگی برداشت و قایم گفت:

-  ... بُخا پدرسوخته ی کَچه خَل! بَچَت یه کاری سر زنم اُورده که شمر سر اولاد پیغمبر نَوورد[56]! سنگ زده تو چیش زَنُم، چیش زنمَ کور کرده طلبکارهم هسی؟! و دستش را عقب برد و سنگ را محکم به تختِ سینه ی مرد کوبید، مرد سرش گیج رفت و گردنش به عقب خم شد و افسار الاغ را انداخت و دست به روی سینه‌اش گذاشت و قایم صدا زد:

- آخ! سینم شکس! و از الاغ پرت شد پایین .

ماهتاب جیغی کشید و با شتاب به سمت نگهدار رفت و دستش را گرفت و با لحن التماس‌آمیزی گفت:

- نگهدار عامَ کُلا کُلا مرتضی علی، سی محض مو کار ای آدم نداشته بو! دی و بوایه که نیکُشن [57] جای بچه! بچه خودش زده خودشَم باسی انتقامشَ پس بده! اگه اَ مو ایشنفی شر خِر خودت نکن! بیو خیز کن ری سکلت برَ آبادی ماشینی بیار زنتَ بوهر شهر مریض خونَ تا زلتر [58] کاری سی چیشش وابو! چند دفه بگم زبونم چو[59] وابی ها؟!

و نگاهش را به سمت عبدل که از زمین بلند شده بود و گرد و خاک لباسش را می تکاند برگرداند و گفت:

- عبدل تو هم سوهار [60] خرتابو برَ اَ کارت برس تا بینیم خدا چی ایخا!

و نگهدار را به طرف موتور آورد، اما نگهدار که مثل پلنگ زخم خورده کلافه و سردرگم بود نگاهش را به سمت مرد برگرداند و قایم گفت:

- به خدای محمد قسم باسی دو تا چیش بَچَتَ درارُم[61] بِلُم [62] تو کف دَسِش! نه فکر کنی دَسَ جونش ایوردارُم [63].

پی نویس:

1- کور شد

2- عمه

3- مگر

4- ببینم

5- روی

6- رویم

7- اینکه

8- شده

9- به خیالم

10-  پشه

11- حرف

12- ندیدم

13- آمد

14- زود

15- برو

16- آن طرف تر

17- ببرم

18- شد

19- بذار

20- تلاش کردن و تقلا برای رفتن به جایی

21- باشد

22- می روم

23- می کنم

24- بچه ها

25- مادر

26- پسر

27- قایم

28- می اندازی

29- می زنی

30- می خواهد

31- می شوی

32- می روی

33- باید

34- بذارن

35- گذاشت

36- مزارع

37- بیا

38- ببرش

39- چکه

40- گلویش

41- نرود

42- بشه

43- خواهر

44- دروغ

45- می گوید

46- سایه

47- بوده

48- شده

49- نامی که اهالی سیف آباد کازرون به آدم های حسود داده اند.

50- نمی تونی

51- بزرگ

52- ببند

53- الان

54- طرف

55- می گذارند

56- نیاورده

57- نمی کُشن

58- زودتر

59- چوب

60- سوار

61- در بیاورم

62- بذارم

63- بر می دارم