شروع عصر ارتباطات با خارج شدن تكنولوژي مخابرات و رايانه از حيطه امنيتي و نظامي و صنعتي به زندگي روزمره و خانههاي مردم، آنچنان انسانها را در فضاهاي مجازي به هم نزديك ساخت كه شعار دهكده جهاني امروز به عينيتي غير قابل انكار بدل گشته است. شبكه جهاني اينترنت كه نقطه عطفي در حوزه ارتباطات محسوب ميگردد، امروزه جايگاه خود را از يك تكنولوژي صرفا علمي – دانشگاهي، به نيازي روزانه در سبد كالاي خانوادههاي جهان گسترش داده است و هماهنگونه كه روزي راديو و يا تلويزيون و يا حتي روزنامه و در عصر جديد رايانه به تدريج جايگاه خود را در خانوادهها تثبيت نمود، امروز هم اينترنت در اكثر خانوادهها رخنه و نفوذ يافته است و اين نزديكي و وابستگي تا بدانجا پيش رفته است كه امروز در كشور ما و شايد در ساير كشورها، كارتهاي اينترنت نه تنها در مراكز فروش محصولات فنآوري اطلاعات و رايانه بلكه چون كالايي روزمره در سوپر ماركتها و در كنار كالاهايي چون مواد غذايي به وفور عرضه گرديده و به فروش ميرسد.
طبيعي است كه وقتي پديدهاي از چنين نفوذ و جايگاهي در ميان مردم برخوردار باشد، نقطه هدف بسيار مناسبي براي گروهها و بخشهايي است كه به دنبال برقراري ارتباط موثر با مردم براي انتقال اهداف و برنامههاي خود هستند. همانند موسسات تبليغاتي براي تبليغ محصولات و كالاهاي تجاري و به طور كلي تر بخش اقتصاد، گروههاي اجتماعي – علمي و بهداشتي براي اجراي برنامههاي آموزشي و در سطحي كلان تر اهداف اجتماعي و حتي پياده سازي اهداف سياسي براي دولتها و احزاب و بخشهاي سياسي. اما اينكه اين انديشه و اهداف تا چه اندازه براي طراحان آن موفق بوده، به ميزان وقتي كه مردم در پاي رايانهها براي استفاده از خدمات و جذابيتهاي اينترنت ميگذرانند و مقايسه آن با آمار مثلا مطالعه كتاب و مطبوعات در ميان همان طيف باز ميگردد. در كشورما اينترنت هم همانند ساير تكنولوژيها با نوعي مقاومتهاي اوليه به دليل نگاه معتقد به فانتزي بودن آن و بياعتمادي نسبت به كاركردهاي آن همراه بوده و به دليل برخي جنبههاي ضد اخلاقي آن و مغايرت با آموزههاي ديني ما همواره با محدوديتهايي همراه بوده است. اما امروزه شاهد آن هستيم كه حداقل در بخش ارائه خدمات بانكي و مالي و برخي خدمات اداري همانند ثبتنام ها، با تبليغات روز افزون بخشهاي دولتي براي بهرهگيري از اين دنياي بيكران مجازي، مردم به ورود و وابسته شدن به اين عرصه ترغيب ميگردند.
اما در اين دهكده جهاني تنها بخشهاي اقتصادي و خدماتي به چشم نميآيند بلكه همانند يك شهر واقعي، اين دهكده نيز مملو از حيطهها و ساختمانهاي شخصي، اداري، سياسي و حتي نظامي است كه با قياسي نسبي ميتوان اين دهكده جهاني را متشكل از وبلاگها و سايتهاي شخصي به عنوان خانههاي مردم عادي، وب سايتها و پايگاههاي تبليغاتي و تجارت الكترونيك و مالي را به عنوان مراكز فروش و مغازهها و بنگاههاي اقتصادي و ساختمان بانكها، سايتهاي مراكز دولتي را به عنوان ساختمانهاي اداري، سايتهاي آموزشي را به عنوان مدارس و دانشگاههاي اين شهر و ... فرض نمود كه كاربران در يك وب گردي، همانند عابري در سطح خيابان از مقابل آنها عبور كرده و بسته به نياز و اهدافش به برخي از آنها وارد، از بخشي از آنها ديدن و با تعدادي ديگر از آنها تعامل برقرار مينمايد. همچنين وجود وبلاگها و وب سايتهاي بسيار زياد فارسي در اين دهكده جهاني نشان ميدهد كه محله ايرانيان از محلات پرجمعيت اين دهكده است كه در اين ميان ميزان فعال بودن ساختمان اداري كازرون در آن يا همان سايتهاي نهادهاي دولتي كازروني مقولهاي است كه در سطور اين نوشتار مورد نقد قرار ميگيرد.
اينترنت در كازرون از سالهاي ابتدايي دهه 80 با ايجاد موج جديد راه اندازي و فعاليت وبلاگهاي كازروني از وبگردي غالب كاربران به تلفيقي از وب سازي و وبگردي بدل گرديد كه اثرات بسيار مثبتي در حوزههاي مختلف خصوصا حوزههاي علمي و فرهنگي داشته است. طبيعتا در چنين فضايي و با وجود مخاطبان گسترده، اين فضا براي نهادهاي دولتي نيز كه تمايل به عقب ماندن از قافله دنياي مجازي نداشتند از جذابيت لازم براي ورود و فعاليت برخوردار بود تا جايي كه فرمانداري و شهرداري كازرون تقريبا به عنوان اولين نهادهاي دولتي در همان سالها با ايجاد و راه اندازي پايگاههاي مجازي خود، رسما ساختمانهاي خود را در اين دهكده جهاني افتتاح نمودند و اگرچه پيش بيني ميشد كه همراه با موج فزاينده ايجاد وبلاگهاي متنوع كازروني، نهادهاي دولتي هم همپاي مردم و متاثر از فضاي موجود رشدي كمي سريع و به دليل برخورداري از منابع مالي و امكانات و اختيارات و حتي مشوقهاي دولتي از رشد كيفي قابل قبولي نيز برخوردار باشند، اما اين حركت تا سالهاي اخير از چندان پيشرفتي برخوردار نبود و همانند پروژههاي دولتي كه گاهي 15 سال و در مواردي نيز "40 سال" اجرا و بهرهبرداري از آنها به طول ميانجامد، به صورت نيمه ساخته رها گرديد.
شايد زماني كه انتشار مقالهاي در هفته نامه بيشاپور عدم به روز رساني وب سايت فرمانداري كازرون را با تيتر "سايتي كه هنوز فدعمي را به عنوان فرماندار كازرون ميشناسد" ركود و رخوت سايتهاي دولتي انگشت شمار و در راس آنها سايت فرمانداري را به چالش كشيد، اين مساله در ميان مشكلات متعدد و دردهاي "آب و نان" مردم كازرون موضوع چندان با اهميتي تلقي نگرديد، اما شايد نگاهي عميقتر اين باور را تقويت نمايد كه راه حل بخشي از مشكلات موجود، در تعامل سازنده با مردم ازطريق مجراهايي است كه نظرخواهي مردمي، مراجعه به نظر كارشناسان و صدالبته پاسخگويي مسئولان به مردم را هموارتر سازد و در دنياي پر هياهو و شلوغ امروز اينترنت يكي از سريعترين و اثرگذارترين مجراهايي است كه ما را به فضاهايي مي رساند كه مردم و مسئولين با بهره گيري از اين فضاي مجازي ميتوانند در يك اتاق فكر و يا يك كنفرانس كاري و يا حداقل در گفتگويي رو در رو براي ابراز درددل و گلايهاي عاميانه در كنار هم قرار گيرند. عدم به روز رساني پايگاه فرمانداري و حتي شهرداري در آن مقطع و نگاهي اجمالي به گزينهها و صفحات داخلي پيشبيني شده اين دو سايت كه جزو پيشگامان در ميان دستگاههاي دولتي بودند، نشان ميداد كه علي رغم نو بودن اين فنآوري، نگاههاي مديران در نحوه كاربري از آنها همچنان سنتي است. به نحوي كه چنين تفكر وجود داشته و بعضا وجود دارد كه هر سايتي كه قرار است در حيطه تخصصي كازرون خواه دولتي يا غير دولتي راهاندازي شود حتما بايستي تصوير و شرحي از مثلا مجسمه بيشاپور و يا درياچه پريشان در خود داشته باشد و البته اين بدان دليل است كه اولا قبل از ايجاد چنين پايگاهي اصولا ظرفيت سنجي و مخاطب سنجي مناسبي صورت نگرفته و دوم مطالعات و پژوهش لازم و كافي در خصوص انتظارات و خواستههاي كاربري كه فرضا به سايت شهرداري يك شهر مراجعه ميكند انجام نپذيرفته است. به بيان ديگر مديران دستگاههاي دولتي دقت كافي و عميق بر اين مقوله نداشتهاند كه يك شهروند به چه دلايلي و با فراهم شدن چه زمينههايي و براي تسهيل در دست يافتن به چه اموري ممكن است به سايت اينترنتي دستگاه مطبوعشان مراجعه نمايد كه بر اساس اين نيازها، اطلاعات مربوط در اختيارشان قرار گيرد.
اگرچه امروز همچنان سايت فرمانداري كازرون فدعمي را به عنوان فرماندار به رسميت ميشناسد، اما ما طي يكي دو سال گذشته شاهد ايجاد پايگاههاي اينترنتي بيشتري توسط دستگاههاي دولتي كازرون بودهايم كه نسبتا از فعاليت و به روز رساني خوبي برخوردار بودهاند اما در خصوص برخي از آنها هنوز نميتوان از عبارت "قابل قبول" استفاده نمود چراكه ميزان انتظارات از دستگاههاي دولتي به مراتب بيشتر از ساير پايگاههاي عموما شخصي ميباشد. تا آنجا كه يافتههاي نگارنده در كنكاشي اينترنتي ياري مينمايد، تا به حال 10 اداره دولتي و يا زير مجموعههاي آنها و اگر به لحاظ گستردگي دانشگاه آزاد آنرا هم شبه دولتي محسوب نماييم، 11 نهاد دولتي در كازرون داراي پايگاههاي اينترنتي هستند كه تعدادي از آنها وب سايت و تعدادي ديگر وبلاگ بوده و از اين تعداد بجز سايت فرمانداري و پتروشيمي كازرون و نيز نيروگاه گازي كازرون، ساير سايتها از جمله شهرداري كازرون، بنياد شهيد، هلال احمر، شبكه بهداشت، شهرداري كنارتخته، آموزش و پرورش بالاده، دانشگاه پيام نور و دانشگاه آزاد حداقل ظرف 1ماه گذشته به روز رساني داشتهاند. بررسي هركدام از اين پايگاهها كه همگي از طراحي نسبتا خوب و قابل قبولي برخوردارند، و گشتي ساده در صفحات جانبي آنها نشان ميدهد كه امكانات خوب و مرتبطي براي اين سايتها طراحي گرديده، اما فقدان اطلاعات در آن صفحات نقصي است كه اين سايتها را دچار افت كيفي مينمايد. در آسيب شناسي اين مساله شايد بتوان به فقدان نيروي متخصص در ادارات دولتي جهت بهروزرساني و نگهداري سايتها اشاره نمود و نيز عدم پرداختن تخصصي و تمام وقت جهت فعال نگه داشتن سايتها؛ چراكه بهنظر ميرسد در حال حاضر دستگاههاي دولتي به دليل كمبود منابع انساني، مديريت سايتهاي خود را به عنوان كاري حاشيهاي به روابط عمومي خود و يا بخشهاي زيرمجموعه ديگر واگذار مينمايند و البته امورات مربوط به آن نيز طبيعتا از اولويت پاييني برخوردار خواهد بود.
آسيب ديگري كه در بندهاي قبلي اشارهاي مختصر بدان شد، فقدان ظرفيت سنجي و نياز مخاطبان وارد شده به اين سايتهاست كه باز به فقدان منابع انساني باز ميگردد كه بايستي به صورت تيمي پژوهشي به مطالعات ظرفيت سنجي و مخاطب نگري و بازخوردگيري بپردازند. در حقيقت سايتهاي اينترنتي ادارات دولتي نه توسط يك فرد به عنوان يكي از وظايف بلكه بايستي به عنوان تنها وظيفه يك تيم چندنفره به نيروهاي ورزيدهاي كه اصول فني، هنري، علمي و روانشناسي و ... را ميدانند اداره گردد؛ تا اعضاي اين گروه بتوانند تصويري مجازي از آن نهاد را در يك فضاي مجازي ارائه كنند. اما با شرايط فعلي هم باز ميتوان قياسي ميان پايگاههاي دولتي 11 گانه كازرون برقرار نمود تا شايد برايندي از حركت و ديدگاه فعلي حاكم بر مديريت سايتهاي دولتي ترسيم گردد. بر همين اساس سايتهاي دستگاههايي همچون شهرداري كازرون، فرمانداري، هلال احمر، پتروشيمي، نيروگاه، آموزش و پرورش بالاده و شهرداري كنارتخته بيشتر اطلاعرساني مرتبط با حوزه كاري و فعاليتهاي خود ارائه مينمايند و وبلاگ بنياد شهيد بيشتر به صورت يك نشريه الكترونيكي با موضوعات شاهد و ايثارگران و دفاع مقدس و دانشگاه پيام نور به عنوان يك تابلو اعلانات دانشجويي فعاليت ميكنند. همچنين سايت دانشگاه آزاد به دليل برخورداري از امكانات و نيروهاي جوان و خلاق دانشجو و نيز پشتوانههاي فكري و فني كه هم تامين كننده خوراك اطلاعاتي و هم نيازهاي فني است به صورت جامع و قابل قبول با زير مجموعههاي گسترده از قبيل اطلاع رساني و پايگاه ملي اعضاي هيئت علمي و سايتهاي گروه برق و نيز سايت مرواريد كه مربوط به اتوماسيونهاي صنفي دانشجويي است به همراه سايت جامع مجموعه پركاري را تشكيل ميدهند كه عليرغم كاستيهاي زياد قابل الگو برداري براي دستگاههاي دولتي به جهت تخصصي نمودن بخشهاي مختلف است. سايت شبكه بهداشت نيز كه به صورت غير مستقل به عنوان بخشي از پايگاه اينترنتي شبكه بهداشت و درمان استان فارس فعاليت مينمايد، بيشتر شبيه به يك بروشور الكترونيكي است كه به معرفي دوائر و بخشهاي مختلف شبكه بهداشت كازرون ميپردازد.
در ميان اين سايتها، با درنظر گرفتن امكانات و شرايط فعلي دستگاههاي دولتي كه از تمكن دانشگاه آزاد برخوردار نيستند، ميتوان به سايت شهرداري كنارتخته اشاره نمود كه در محيطي زيبا توانسته است مطالب جامع و مرتبطي را به نحو بسيار ارزنده و مطلوب به مخاطبان ارائه نمايد كه تقريبا بيشترين برآوردن نياز مخاطبان در ميان سايتهاي دولتي در اين پايگاه تحقق مييابد. همچنين فعاليت قابل تقدير پايگاه اينترنتي آموزش و پرورش بالاده كه در كنار اطلاع رساني خوب و به روز رساني مناسب از مقالات و نوشتههاي تخصصي معلمان و دانش آموزان نيز به نحو مطلوب بهره گرفته است. اين نشان از آن دارد كه در استفاده از دنياي مجازي توسط دستگاههاي دولتي شهرستان كازرون، بخشهاي تابع از بخش مركزي جلوتر و منسجمتر و علمي و كاربرديتر عمل مينمايند كه شايد به جا باشد تا در مناسبتي از مديران و طراحان و نويسندگان اين پايگاهها تقدير به عمل آيد.
اما نكته قابل تامل در خصوص سايت دستگاههاي دولتي، عدم برخورداري دستگاههاي مهم و فرهنگي از قبيل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي، آموزش و پرورش و اداره ميراث فرهنگي و گردشگري كازرون و نيز اداره هواشناسي كازرون از پايگاه اينترنتي است كه ايجاد پايگاه مجازي توسط ميراث فرهنگي و گردشگري و اداره هواشناسي به دليل تمايل مخاطبان خصوصا مخاطبان خارج از حوزه كازرون از ضرورت بالايي برخوردار است و ادارات ارشاد و آموزش و پرورش به دليل حيطه وظايف آنها كه به آموزش و فرهنگ جامعه بازميگردد برخوردار شدنشان از سايت اينترنتي بسيار استراتژيك و راهبردي مينمايد. قطعا كارشناسان امر آموزش به خوبي به اين مسئله واقفند كه ضعف در نوشتن، مشكلي ريشهاي در مدارس كشورما محسوب ميگردد و براي دانش آموزان زنگ انشا اصولا زنگ ملال آوري ايست و اين ضعف تا سالهاي زيادي و حتي در دوران مسئوليت و اشتغال دانشآموزان ديروز و امروز و مديران و كارمندان و كارگران آينده همراه با آنها خواهد بود تا جايي كه اغلب يك مهندس موفق از ارائه يك گزارش كاري عاجز بوده و بسياري از كارمندان از توانايي نگارش يك نامه و يا يك درخواست اداري ساده عاجزند. بنابراين براي تقويت همراه با نشاط اين درس در مدارس، مديران آموزشگاهها ميتوانند دانشآموزان هر كلاس را به راهاندازي و اداره يك وبلاگ گروهي تشويق نمايند و حداقل هر مدرسه نيز وبلاگي براي ارتباط با اوليا و مربيان و دانشآموزان داشته باشد. اين كار خصوصا به صورت وبلاگ گروهي كلاسي باعث بروز خلاقيت دانش آموزان براي نوشتن مقاله، گزارش خبري، گزارش تحليلي، عكاسي و ... ميگردد.
با اين همه اگر بخواهيم كمي آرمانيتر به انتظارات از سايتهاي دولتي بپردازيم شايد دستنيافتني نباشد اگر روزي از طريق يك پايگاه اينترنتي بتوان پيگير روند پيشرفت كار پروندهاي در ادارهاي شد و يا آنقدر به روزرساني سايتها سريع و به ساعت باشد كه حتي قبل از مراجعه بتوان از طريق سايت پيگيري نمود كه آيا كارمند بخش مربوطه كه ما نياز به مراجعه بدانجا داريم در اداره حاضر است و يا در مرخصي و يا ماموريت كاري و يا جلسه به سر ميبرد و يا بتوانيم در ساعاتي به راحتي با رئيس يك اداره در تالارهاي گفتگو اصطلاحا "چت" نماييم. همچنين خود كارمندان يك اداره نيز جزو مخاطبيني هستند كه ميتوانند با برخورداري از يك سايت جامع، به راحتي و از طريق اينترنت در منزلشان مثلا فيشهاي حقوقي خود را رويت و يا گواهي اشتغال و سنوات و حقوق خود را براي ارائه به ديگر دستگاهها دريافت نمايند.