نگاهي به آثار و تاليفات علمي استاد علي دواني

    ايشان مانند هر محقق متتبع در تاريخ اسلام معتقد بود بسياري از روايات تاريخي مخدوش، تحريف شده، و يا به وسيله دشمنان اهل بيت عليهم السلام و به هنگام تسلط بني اميه و بني عباس بر عالم اسلام جعل شده است. پيش از انقلاب اسلامي در فرصتي كه هنگام تدريس تاريخ اسلام در مجمعي علمي براي ايشان فراهم شد، موفق گرديد پيرامون تاريخ عرب پيش از اسلام و دوران رسالت حضرت ختمي مرتبت (ص) با نگرشي نقادانه به روايات مشهور تاريخي بپردازد كه حاصل بخشي از آن با عنوان «تاريخ اسلام از آغاز تا هجرت» بارها چاپ و منتشر گرديد. ايشان در اين بررسي نقادانه، با دلايل متعددي اثبات كرده است داستان «نذر عبدالمطلب» از جعليات تاريخي است و با شخصيت ممتاز عبدالمطلب سازگاري ندارد. در حالي كه برخي از مورخان معاصر يا آن را توجيه كرده اند، يا اصلاً متعرض آن نشده اند، و يا آن را مربوط به دوران جواني و عدم تجربه عبدالمطلب دانسته اند. همچنين روايات مشهور بعثت رسول خدا (ص) را با ارائه دلايلي محكم و متقن، مردود و به دور از شأن اشرف و خاتم انبيا دانسته و در عوض حديثي از امام هادي(ع) را كه مغفول واقع شده و متناسب با شأن رسول مكرم اسلام (ص) است، به عنوان حقيقت داستان بعثت آن وجود مقدس عرضه مي دارد. لازم به ذكر است كه اين بخش از تحقيق خود را جداگانه در كتابچه اي با عنوان «شعاع وحي بر فراز كوه حرا» پيشتر چاپ و منتشر ساخته بود. بحث عالمانه درباره ايمان ابوطالب به تناسب سخن از وفات او و جايگاه مهم وي در دفاع از رسول خدا (ص)، و اختصاص عنواني به ولادت با سعادت و بي سابقه حضرت اميرالمؤمنين علي (ع) در تاريخ اسلام از نوآوري هاي او به شمار مي رود. تاريخ زندگاني پيامبر (ص) از هجرت تا رحلت رسول خدا (ص) را كه به صورت جزوه درسي تدوين كرده بود، در كارهاي دست اقدام او براي چاپ قرار داشت و از اين فرزند ناچيز خود اخيراً خواسته بود به سبب تعلقاتي كه به تاريخ اسلام دارم، در تنظيم آن براي چاپ او را ياري دهم كه در حيات با بركت آن عزيز راحل اين توفيق حاصل نشد. ان شاء الله بتوانم در آينده نزديك خواسته او را جامه عمل بپوشانم. در اين بخش نيز دستاوردهاي تازه اي همچون مشكوك بودن داوري سعد معاذ درباره يهود بني قريظه دارد. از آثار چاپ نشده ايشان در تاريخ اسلام، كار بسيار ارزنده اي در تاريخ سياسي ائمه هدي عليهم السلام به صورت مختصر و مفيد است كه به عنوان متن درسي در چند دانشگاه معتبر استفاده مي شد. روش تحقيق و دسته بندي مطالب اين اثر، بديع و براي خواننده بسيار جذاب است. خداوند به اين حقير توفيق دهد تا آن را نيز براي چاپ و انتشار آماده سازم ان شاء الله. ايشان آگاهي و تسلط بر تاريخ اسلام و اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام را براي فقها و مجتهدان يك ضرورت مي دانست و معتقد بود بسياري از قول و فعل و تقرير آن ذوات مقدس متناسب با شرايط و اوضاع و احوال دوران خويش بوده است و چه بسا تنها در صورت پديدآمدن آن شرايط و يا شرايط مشابه ملاك عمل بوده است و مجتهد با آگاهي از آن موقعيت كه امام در آن قرار داشته است بهتر مي تواند حكم را استنباط كند.

روزنامه ايران: 3 اسفند 1385، ص 14