رضا نوذري*
مدتها بود که قصد داشتم راجع به بافت قدیم شهرستان کازرون مطلبی بنویسم اما توفیق انجام این کار هر بار دست نمی داد تا اینکه با چندتن از دوستان سفری به کاشان داشتم، کاشان شهری کویری است که مردمان گذشته این شهر توانسته اند با بهره گیری از راهکارهای معمارانه، شهری را بسازند که به حق مانند نگینی در دل کویر باشد.
مسئولین شهر کاشان به حق توانسته بودند آثار تاریخی شهرشان را به خوبی حفظ نمایند و آن را وسیله حفظ هویت تاریخی خود قرار داده اند به طوری که امروز هر توریستی از خارج و یا هر دانشجوی معماری که بخواهد هویت معماری ایران را بشناسد کاشان با این همه بناهای ارزشمند بسان یک شناسنامه ، می تواند این هویت تاریخی را به خوبی معرفی کند.
وجود باغ تاریخی فین که با فضای فرح زا و دل انگیزش با صدای شلپ شلپ آب فواره هایش تمام مشغولیات ذهنی را از انسان دور می کند و سایه های بلند سروهای برافراشته اش انسان را به یاد توصیف بهشت در سوره الرحمان می اندازد، وجود بازار تاریخی وتیمچه های معروف آن ازجمله تیمچه امین الدوله، خانه های قدیمی و بافت های تاریخی، انسان را دقیقاً به چند صدسال قبل می برد و ومانند فیلمهای تاریخی روح زندگی حاکم بر آن فضا ها را به فرد بازدید کننده القا می کند. و بیش از همه نکته سنجی و دانایی مردم آن موقع که نه لوله کشی آب بود و نه برق و نه گاز ولی آنها توانسته بودند نیازها و شرایط آسایش خود را با ایجاد راهکارهای معمارانه به نحو مطلوب برآورده کنند .
به هرحال هر چه بگویم و بگوئیم و دانایای از ابتکارات این قدیمی ها و حکمت و درایت آنها بگوینده باز هم کم است.
بالاخره در این حین که در گذشته غرق شده بودیم به این فکر افتادم که واقعا شهر ما با کاشان چه تفاوتی دارد.
شهر ما هم باغ نظر دارد، بازارهای قدیمی دارد، خانه های قدیمی دارد، روستاهای باستانی دارد. پس ما کجائیم و آنها کجایند.
آنها و مسئولین آن شهرها فهمیده اند که به جای تنگ نظری، چشم و هم چشمی و اتلاف وقت باید هویت شهر خود را که نشان از هویت مردم آن شهر در طول تاریخ و قرنهاست حفظ کنند. آنها فهمیده اند که این بناهای تاریخی به قول معروف ( کل گاه خرابه) نیست اینها هست که هویت ایرانی – اسلامی ما در آن متبلور شده آنها فهمیده اند که اگر نسل بعد بخواهد نسل قبل از خود را بشناسد باید حداقل خانه ای راکه نسل گذشته در آن پرورش یافته ببیند.
بناهای تاریخی پر است از نشانه ها و ذوق هنری معماران و مردم قدیم مثلا وقتی که یک معمار قدیمی خانه ای را می خواست بسازد هیچ گاه ورودی خانه را مستقیماً به پذیرائی و فضای خصوصی خانه باز نمی کرد بلکه اول یک هشتی ورودی می گذاشت که از درون این هشتی هیچگاه داخل خانه پیدا نبود این برگفته از فرهنگ حجاب بوده یا مثلاً مانند خانه های امروزی که هیچ حریم و مانعی ندارند معمار خانه هیچگاه اتاق پذیرائی و اتاق مهمان را با فضای خصوصی و اتاق خوابها یکی نمی گرفت یا مثلاً وقتی معمار می خواسته بازاری بسازد هیچگاه در خانه را به طور مستقیم در بازار باز نمی کرد بلکه از طریق یک راهرو آن را جدا می کرد.
معمار قدیمی مسلمان همه احتیاجات مردم را در طرح و اجرا لحاظ می کرد. مثلاً مسجد و بازار را در فاصله بسیار نزدیک هم می ساخت که بازاریان سریعاً موقع نماز به مسجد بروند تا در طول مسیر بازار چند سکو را برای نشستن در کنار دیوار یا درگاه مسجدی می ساخت تا هر خسته ای با نشستن روی آن خستگی را از تن به درکند و یا اینکه در کوچه ها ساباط می ساختند تا پناهگاه مردم در مقابل هوای گرم تابستان باشند.
اینها همه توجه به فرهنگ و نیازهای مردم است . برای مردم قدیم ساختن مسجد آنقدر اهمیت داشته که ساختن باغ و وقف آن جهت تفریح مردم مانند باغ نظر که شاید هیچ جای ایران چنین فرهنگی را نداریم. که تفریحگاه وقف شده باشد. با مطالعه بازار های کازرون به این نتیجه می رسیم که چقدر زیبا این این الگوی شهرسازی طراحی شده که هر راسته بازار مخصوص یک صنف باشد، نمدمالها، بزازها، طبافها و ...
آیا تاکنون از خود پرسیده ایم چرا در محلات قدیمی اینقدر صمیمیت ها بیشتر بوده و اینقدر مردم یک محله همدیگر را خوب می شناختند. همه اینها از نظر علم شهرسازی امروز به خاطر طراحی خوب محلات بوده که توانسته «حسن وابستگی و تعلق» را در مردم ساکن آن محله زنده نگهدارد. اینها همه فرهنگ است و شعور .
چرا امروز بی هیچ مطالعه کمرهمت به تخریب میراث های تاریخی و بناهای قدیمی بسته ایم؟ آیا نسل بعد از ما اگر خواست راجع به گذشته خود و شهر خود چیزی بداند نباید بنایی را که مردم قدیم در آن زندگی کرده اند و فرهنگ خود را ساخته اند ببیند آنهم فرهنگی که بر ارزشهای اسلامی استوار است. آیا این بناها هویت شهری و فردی ما و پدران ما را نمی سازند؟
چرا اینقدر نسبت این مسائل بی تفاوتیم؟ چرا هر روز در روزنامه های مربوط به شهرستان خبر تخریب و فرسایش آثار تاریخی که مانند قثل ها در کازرون زنجیره ای شده اند را می خوانیم و ککمان هم نمی گزد.
چرا شهرهایی مثل شیراز، یزد، کاشان و حتی بوشهر با صرف هزینه های هنگفت نسبت به حفظ آثار تاریخی خود همت گمارده اند و ما هر روز به فکر نوسازی و باز سازی بیهوده و بی هدفیم و به اسم" احیای بافت فرسوده" بافتهای تاریخی و این ابنیه ارزشمند را از بین می بریم.
ان شاء ا... در قسمت بعد سعیم بر این است که برخی از این بناها را معرفی کنم تا هم بارقه ای باشد در دل مشتاقانی که بدانند کازرون هم آثاری دارد که اگر به آنها توجه شود می توانیم شهرمان را در زمره ی شهرهای تاریخی معروف ایران معرفی کنیم و هم بازگشتی برای آنها که فراموش کرده اند بناهایی که هویت آنها در آنها شکل گرفته اکنون در چه وضعیتی اند.
در همین راستا به معرفی خانه های تاریخی کازرون، بازارها، حمام ها، مساجد ،ساباط ها، مراکز محلات، گذرها، تفریگاهها خواهیم پرداخت و از همه دوستان و همشریان عزیزی هم که بتوانند در این زمینه کمکی کنند و اطلاعات بیشتری را در اختیارمان بگذارند بسیار ممنون و سپاسگزارم.
* کارشناس ارشد معماری
مطالب مرتبط :
نظر شما
مخاطبین محترم؛
۱) کازرون نما، معتقد به آزادی بیان و لزوم نظارت مردم بر عملکرد مسئولان است؛ لذا انتشار حداکثری نظرات کاربران روش ماست. پیشاپیش از تحمل مسئولان امر تشکر می کنیم.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
آب و هوا و اوقات شرعی کازرون
آب و هوای
آخرين بروز رساني:-/۰۶/۰۲
وضعيت:
سرعت باد:
رطوبت:%
°
كمينه: ° بیشینه: °
فردا
وضعيت:
كمينه:°
بیشینه:°
کازرون
۱۴۰۳/۰۹/۰۲
اذان صبح
۰۵:۱۰:۳۹
طلوع افتاب
۰۶:۳۳:۵۴
اذان ظهر
۱۱:۵۰:۱۵
غروب آفتاب
۱۷:۰۵:۰۹
اذان مغرب
۱۷:۲۲:۲۲
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به کازرون نما است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است
طراحی و تولید: ایران سامانه
سلام
لطفا تصاوير مربوطه را به ايميل كازرون نما ارسال كنيد.
info@kazeroonnema.ir
با تشكر
كازرون نما
کاشان بله ، اما کازرون که مسئولی نداره. این همه نقوش در دل سنگ و کوه ، تا به حال کسی به فکر حفظ و نگهداریش بوده؟ مطمئن باشید که تمامی آثار تا 5 سال دیگر به کلی نابود می شوند.