به گزارش خبرنگار مهر، بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در 25 کیلومتری غرب کازرون است که در زمان ساسانیان ساخته شده، بیشاپور با 200 هکتار وسعت از شهرهای مهم آن زمان بوده و اهمیت ارتباطی داشته، این شهر از قدیمی ترین شهرهایی بوده که تاریخچه ساخت آن به صورت مکتوب در سنگ نوشته ای موجود است.

این شهر دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده و در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و "به اندیوشاپور" ضبط شده است. بیشاپور بیست و چهارمین اثری است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بناها و آثار مختلف شهر بیشاپور

شهر بیشاپور مرکز ایالت و کوره اردشیر خوره بوده و تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی محسوب می شده اما پس از آن ویران شده که البته گنجینه ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا به شمار می رود.

با وجود اینکه این شهر یکی از شهرهای تاریخی مهم است و نزدیک به 80سال از شروع کاوشها در آن می گذرد و با توجه به اینکه حدود هشت سال هم از فعال شدن پایگاه پژوهشی در این مجموعه باستانی گذشته است، اما تاکنون تنها سه درصد از مساحت 200هکتاری بیشاپور مورد کاوش و حفاری قرار گرفته و 97 درصد دیگر این شهر باستانی، همچنان در زیر لایه های خاک مدفون است.

علاوه بر این حفاظتهای صورت گرفته از این شهر نیز چندان مناسب نیست و در سطوح اولیه خود باقی مانده است.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: طی سالهای اخیر عمده بودجه ای که توسط پایگاه پژوهشی بیشاپور و سازمان میراث فرهنگی، برای مرمت و احیای این مجموعه عظیم باستانی جذب شده، تنها صرف ایجاد برخی امکانات اولیه محافظتی مانند سایه بان و حصار و نرده های محافظ شده که موهبت این حفاظتها تنها عاید بخشهایی از این سه درصد شده است.

محسن عباسپور افزود: در صورتیکه برای 97درصد دیگر بیشاپور که هنوز مورد کاوش قرار نگرفته و مساحتی بالغ بر 190هکتار را شامل می شود به غیر از فنس کشی دور مجموعه، کوچکترین اقدام دیگری برای حفاظت از این فضاها صورت نگرفته است.

وی ادامه داد: نکته هشدار دهنده این ماجرا آنجاست که گرچه در 97درصد مجموعه تاریخی بیشاپور هنوز کاوشی صورت نگرفته، اما مرور زمان و برخی از مواقع فعالیتهای انسانی باعث شده برخی آثار سنگی، بقایای دیوارهای تاریخی، بخشهایی از ستونهای باستانی و حتی قسمتهایی از چند بنای مربوط به این مجموعه از دل خاک بیرون بیاید که در حال حاضر این آثار در سطح 200 هکتاری شهر بیشاپور بدون کوچکترین حفاظتی در معرض عوامل فرسایش جوی قرار گرفته اند.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان بیان کرد: این آثار تا بدان اندازه بکر و فراموش شده مانده اند که نه تنها حفاظتی از آنها صورت نمی گیرد، بلکه در خصوص برخی از آنها تاکنون حتی یک خط نوشته علمی نیز منتشر نشده است.

وی تاکید کرد: گرچه طی سالهای اخیر جمع آوری سفالها در سطح مجموعه بیشاپور در دستور کار متولیان مربوطه قرار گرفته اما آنچه مسلم است گستردگی قابل توجه مجموعه بیشاپور که تا 15برابر مجموعه ارگ بم و 20 برابر کاخهای تخت جمشید تخمین زده شده، نیازمند فعالیتهای حفاظتی و پژوهشی بسیار گسترده تری است تا تخریبهای فرسایشی صورت گرفته در این آثار سنگی، بیش از این گسترش نیابد.

عباسپور گفت: به وضوح می توان علائم تخریبهایی که عمدتا ناشی از عوامل فرسایشی هستند را در آثار بیرون آمده از دل خاک بیشاپور مشاهده کرد که متاسفانه این تخریبها برای آثاری که در 97درصد مجموعه قرار دارند به مراتب بیشتر است.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان در خصوص ضعفهای حفاظتی این اثر اظهار داشت: رویش همه ساله بوته ها از دل آثار سنگی بیشاپور و تخریبی که واسطه رشد ریشه های این بوته ها در آثار سنگی پدید می آید، تماس مستقیم عوامل جوی با آثار بیرون آمده از دل خاک که برخی از آنها دارای نقش و نگارها و یا رنگهای باقی مانده از دوره ساسانیان هستند از جمله ضعفهای این اثر محسوب می شود.

وی افزود: همچنین امکان تماس مستقیم و بی واسطه گردشگران با برخی آثاری که در شرایط حساسی قرار دارند مانند گچبریها و به ویژه ایجاد ترک و پوسته شدن آثار سنگی در کل مجموعه 200هکتاری بیشاپور به واسطه عدم وجود سایه بان و یا عدم جمع آوری آن دسته از آثار که امکان انتقال به خزانه بیشاپور را دارند، از دیگر ضعفهای حفاظتی است که این روزها گریبان بیشاپور را گرفته بدون آنکه متولی اصلی این مجموعه فعالیت و اقدام ریشه ای و اساسی را برای برطرف کردن این آسیبها انجام دهد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با پیشینه کاوش در بیشاپور گفت: نخستین دور کاوشها در بیشاپور از سال 1314 و توسط ژرژسال و گریشمن صورت گرفت فعالیت این گروه باستان شناسی حدود پنج سال طول کشید و پس از 30 سال وقفه، دکتر سرفراز از سال 1347کاوش در بیشاپور را آغاز و برای نخستین بار فعالیت مرمتی را در این مجموعه دنبال کرد.

وی افزود: در دوران پس از انقلاب نیز کاوش و مرمت در بیشاپور در فصلهایی پراکنده توسط دکتر سرفراز، دکتر مهریار، نوروزی و امیری ادامه یافت. 

به گزارش مهر، با این تفاسیر به نظر می رسد که باید برای این شهر تاریخی بیش از اکنون اعتبارات در نظر گرفته شود و علاوه بر این باید طرح های کاوشی گسترده و علمی نیز برای بخشهای مختلف بیشاپور تعریف شود