در ادامه نشست دبیر برنامه، سوالی را مبنی بر این‌که «روش پژوهشی مولف چطور بوده و آیا توانسته مباحث تطبیقی میان هنر و مردم‌شناسی را مشخص کند؟» مطرح کرد.

مختاباد در پاسخ به این سوال گفت: حوزه تاریخ‌نگاری مطالعات پژوهشی ایران به شیوه صرف نظری و در یک حرکت رو به جلو، خود به خود به بحث آیین‌ها و آن سنت‌های به یاد مانده‌ای که درون‌مایه دراماتیک و نمایشی داشته است، نپرداخته و در واقع به ندرت کار شده است.

وی ادامه داد: این کتاب که جزو معدود کتاب‌های پژوهشی این‌چنینی است، پیشینه پژوهش قواعد اصولی را در یک کتاب پژوهشی دارد و برمبنای یک پژوهش تحلیلی نوشته شده است و از این سو قابل قدردانی است. در این کتاب مولف دقیق و با شهامت توانسته خلاء موجود درباره مطالعه‌های این‌چنینی را تا حدی پر کنند.

سپهر، منتقد دیگر نیز در این باره گفت: نویسنده کتاب «کمیجان...» خیلی خوب از عهده موضوع و معرفی آیین‌های کمیجان و روستاهای آن برآمده. روش او از لحاظ روش‌شناسی نیز خوب بوده و از متدهای غربی فاصله گرفته است.

مدیر گروه مردم‌شناسی دانشگاه آزاد تهران گفت: سرزمین ایران در تنوع فرهنگی بسیار گسترده است. در موسیقی در لباس، در غذا و... . این کتاب یکی از معدود کتاب‌هایی است که در این زمینه کار شده و ما واقعا نیاز داریم که یک دانش‌نامه گسترده درباره آیین‌های ایرانی فراهم کنیم.

وی افزود: این کتاب می‌تواند با همین روش فعلی، شروع یک دانشنامه بزرگ در فرهنگ عامه و ارتباط با این آیین‌های نمایشی را پایه‌ریزی کند.

وی افزود: این کتاب می‌تواند با همین روش فعلی، شروع یک دانشنامه بزرگ در فرهنگ عامه و ارتباط با این آیین‌های نمایشی را پایه‌ریزی کند.

دبیر این نشست در ادامه پرسش دیگری را مبنی بر این که «چگونه می‌شود از آیین‌های نمایشی که در این اثر ثبت شده‌اند، در راستای تئاتر امروز استفاده کرد؟» طرح کرد.

و مختاباد در این باره گفت: تجربه‌ای در وادی هنر در دنیا صورت گرفته که به عنوان تئاتر انسان‌شناس معروف است و در حال حاضر به عنوان یک دانشگاه فعالیت می‌کند. ما به هر صورت با این مطالعات پژوهشی که در ایران صورت می‌گیرد، می‌توانیم همپای دنیا از پتانسیل‌های نمایشی‌مان استفاده کنیم. ما در تئاتر پشتوانه‌های قوی داریم و اگر می‌خواهیم صحنه‌هایمان تقویت شوند، باید کار ریشه‌ای و گسترده انجام دهیم.

عارف نیز در بخش‌ دیگری از سخنان خود گفت: ملاحان که به ایران می‌آیند به غنای فرهنگی ایران نگاه می‌کنند در جهان این غنای فرهنگی است که مورد استقبال قرار می‌گیرد. اگر طعم گیلاس کیارستمی جایزه می‌گیرد در واقع فرهنگ ماست که جایزه گرفته، نه کار فیلمبرداری و هنری فیلم. باید تئاتر هم از همین پتانسیل استفاده کند.

سپهر نیز در پایان این نشست گفت: ما شناختمان از فرهنگ ایرانی بسیار ناچیز است و باید امثال این کارها صورت گیرد و مردم از این طریق با فرهنگ ایرانی آشنا شوند. همه باید این گستره عمیق فرهنگی و این مجموعه عظیم از دستاوردهای مادی و معنوی را که از گذشته به حال رسیده بیشتر بشناسند.

نشست نقد و بررسی کتاب «کمیجان؛ سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» دوشنبه، دوم اردیبهشت ساعت 17 در سرای اهل قلم برگزار شد.

محمد عارف، نویسنده این کتاب دکترای تخصصی انسان‌شناسی هنر از کشور ارمنستان دارد و هم‌اکنون در دانشکده صدا و سیما، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و دانشگاه اراک تدریس می‌کند. او همچنین ریاست انجمن مردم‌شناسی ایران را در سابقه فرهنگی خود دارد. 

عارف در سال‌های 1389 و 1390 موفق به دریافت تندیس بلورین پژوهشگر برتر رشته هنر و معماری از دانشگاه آزاد اسلامی و در سال 1391 نیز به عنوان پژوهشگر برتر هنر و معماری در سراسر دانشگاه‌های ایران شناخته شده است. 

از دیگر تالیفات منتشر شده عارف می‌توان به «درخت گیان»، «باران و بوران»، «شب واقعه»، «پشت درهای خاکی»، «شور شیرین»، «شب بوهای هویزه» و «جریره» اشاره کرد. 

همایون سپهر دکترای جامعه‌شناسی ادبیات از دانشگاه بروکسل بلژیک دارد و هم‌اکنون عضو هیات علمی و مدیر گروه مردم‌شناسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز است. 

مصطفی مختاباد فارغ‌التحصيل رشته درام شناسی در مقطع دکترا از آمریکاست. او هم‌اکنون عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس است. «جامعه‌شناسی هنر» و «مدیریت و توسعه» از جمله‌کتاب‌های منتشر شده مختاباد است. 

کتاب «کمیجان؛ سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» با عنوان فرعی «انسان‌شناسی نمایش» نوشته محمد عارف، با شمارگان هزار و 100 نسخه، 280 صفحه و بهای 15 هزار تومان، در زمستان گذشته (1391) از سوی انتشارات طهوری روانه کتابفروشی‌ها شده است.