نرگس شيراز و نرگس شهلا دو نوع عمده نرگس‌هاي ايران هستند. باقي نرگس‌ها هم در طيفي از رنگ‌هاي سفيد تا نارنجي ديده مي‌شوند. جالب است بدانيد شيپور وسط اين گل كه معمولا از گلبرگ‌ها چند درجه پررنگ‌تر است در واقع بخشي از پرچم تغييرشكل داده آن است. نرگس حتي نسبت به زنبق هم به سرما مقاوم‌تر است.

اگر بخواهيد با گل‌هاي پيازي به استقبال بهار برويد، مي‌توانيد باغچه‌تان را قسمت‌بندي كنيد. گل‌هاي پيازي در زمان‌هاي مختلفي گل مي‌دهند. نرگس خودش به تنهايي چند گونه دارد كه مي‌تواند در زمان‌هاي مختلف گل دهد اما دو گونه آن كاملا در دسترس هستند. نرگس شيراز كه عطر و بوي منحصر به فردي دارد، معمولا اواخر پاييز تا اواسط بهار گل مي‌دهد و نرگس‌ شهلا كه شيپور بزرگي در وسط دارد و گلبرگ‌هایش طيفي از رنگ زرد است از اواخر زمستان تا اوايل بهار مهمان باغچه‌ها ست.

چه نوع خاكي مي‌خواهد؟

نرگس از جمله گل‌هاي پيازي است، گل‌ها و گياهان پيازي خاك‌هاي سنگين و رسي را دوست ندارند و بيشتر خاك سبك را مي‌پسندند. اگر خاك باغچه يا گلدان‌تان رسي است، كمي شن با آن مخلوط كنيد تا زهكشي خوبي پيدا كند. البته كودهاي حيواني هم براي باغچه مناسب است. ورمي كمپوست براي گلدان‌هايي كه داخل آپارتمان قرار مي‌گيرند، كود مناسبي است.

نرگس، آبياري زياد را دوست ندارد اگر در اين كار افراط كنيد، برگ‌هایش بيش از حد بزرگ شده و گل نمي‌دهد. متخصصان معتقدند اين گياه براي گل دادن بهتر است كمي خشكي ببيند. يادتان باشد در هواي سرد ماندگاري اين گل بيشتر است و دماي بالاتر سبب مي‌شود كه گل‌ها زودتر پژمرده شوند. درست است كه نرگس به هواي سرد احتياج دارد اما براي گلدهي به نور خورشيد در بعضي از ساعات روز نیاز دارد. توليدكنندگان عمده نرگس، گل‌ها را به‌طور معمول در مرحله گردن غازي، از انتهاي ساقه مي‌برند و براي فروش به بازار مي‌فرستند.

خاصيت شفابخشي دارد؟

در مورد عطر گل نرگس گفته شده كه خاصيت شفابخشي دارد البته اين مسئله از نظر علمي ثابت نشده و حتي ممكن است تلقيني باشد اما در اينكه عطر نرگس شاداب‌كننده است شكي نيست. اين روزها خيلي مي‌شنويم كه عطر نرگس براي مخاط و سينوس‌ها مفيد است يا از سرماخوردگي جلو‌گيري مي‌كند. حتي ذكر شده كه اين عطر مي‌تواند همراه خون وارد سلول‌هاي مغزي شود.

اينكه رايحه‌هاي خوش مي‌تواند روي كاركرد مغز اثر مثبت بگذارد از نظر رواني كاملا تاييد شده است اما چند و چون آن هنوز از نظر علمي مشخص نيست. در كشورهاي غرب اروپا، از شرق اسپانيا و پرتغال گرفته‌تا به آلمان و انگلستان و نرگس به صورت خودرو مي‌رويد. اين گل در كشور ولز به عنوان گل ملي شناخته شده است.

نرگس در یونان باستان

نرگس در ادبيات يونان باستان، علاوه بر زيبايي خودشيفتگي را هم به ياد مي‌آورد. در اساطير يونان، نارسيس كه در واقع همان نرگس خودمان است، نام پسري خودشيفته بود كه از عشق چيزي نمي‌فهميد. خدايان براي تنبيه او چاره‌اي انديشيدند به اين ترتيب كه به‌طور اتفاقي باعث شدند او خود را در آب چشمه‌اي ببيند و يك دل نه صد دل عاشق تصوير خود شود. از آنجايي كه امكان وصال نداشت، روز به روز ضعيف‌تر و نحيف‌تر شد تا سرانجام جان سپرد. گفته مي‌شود كه در حوالي همان چشمه اولين گل‌هاي نرگس سر برآورده‌اند.

پياز را چطوري انتخاب كنيم؟

اگر در كار كاشت گياهان پيازي مبتدي هستيد، نرگس براي شروع بهترين گزينه است چراكه كاشتن پياز آن تا زمان گل دادنش مراحل قابل انجامي دارد و اگر در انتخاب پياز دقت كافي داشته باشيد، خيلي هم باصرفه است. در زمان مناسبي در فصل پاييز پياز نرگس را بخريد. هرچه پياز آن بزرگ‌تر باشد گل شما بزرگ‌تر خواهد شد. دقت كنيد پيازي كه انتخاب مي‌كنيد، هيچ‌گونه بريدگي، خراش يا دندانه نداشته باشد. پيازهاي نرگس دو جور هستند يك مدل طوري است كه فقط يك نوك دارد كه حرفه‌اي‌ها به آن دماغه هم مي‌گويند و مدل ديگر دو دماغه دارد. هر دماغه، يك ساقه و گل مي‌دهد و متخصصان امر معتقدند پيازهاي دو دماغه‌اي گل‌هاي درشت‌تري هم مي‌دهد. پس اگر اين پيازها گيرتان آمد، انتخاب بهتري است.

پياز بايد ريشه داشته باشد اما نبايد از بالاي آن ساقه‌اي سبز شده باشد. اگر نمي‌خواهيد پياز را فورا بكاريد، يخچال محل خوبي براي نگهداري آن است اما يادتان باشد كه اگر در محلي كه پيازها را نگه مي‌داريد گاز اتيلن به هر نحو ممكن وجود داشته باشد، پياز نرگس بي‌بار شده و گلدهي هم در آينده دچار مشكل مي‌شود.

آيا گل نرگس سمي است؟

اين گل زيباي زرد و سفيدرنگ كه در وصف زيبايي‌اش هرچه بگوييم كم گفته‌ايم، اگر به مقدار زياد خورده شود، جزء سمي‌ترين گياهان جهان است.

پياز و برگ‌ها، آلكالوئيد‌هاي سمي دارند، پس مراقب باشيد كه پياز آن توسط بچه‌ها خورده نشود. تهوع، دل‌پيچه و اسهال از عوارض خوردن اين پيازهاست. موادي كه از ساقه‌هاي نرگس ترشح مي‌شود براي ديگر گل‌هاي شاخه بريده هم مثل رزها، ميخك، فريزيا و لاله مضر است. به‌طور معمول بسياري از گل‌ها ممكن است با هم نسازند، نرگس هم از آن جور گل‌هاست كه در يك گلدان نمي‌تواند با هر گل پيازي ديگري سازگار باشد.

چطور نرگس پرورش دهيم؟

براي كاشتن پياز نرگس يك گلدان سنگي يا سفالي انتخاب كنيد. آينده‌نگر باشيد چون نرگس‌ها در مرحله به اصطلاح گردن‌غازي، ممكن است يك‌طرفه شوند و همين شكل باعث مي‌شود گل‌ها به يك سمت باز شوند و اگر گلدان سبك باشد آن را واژگون مي‌كنند. مثل همه گل‌هاي ديگر بايد كف گلدان سوراخ يا سوراخ‌هايي براي عبور آب اضافي و زهكش داشته باشد. گلداني با عمق 18 سانتي‌متر مناسب است و بايد عرض گلدان طوري باشد كه وقتي پيازها كاشته مي‌شوند از هر طرف پنج سانتي‌متري از ديواره گلدان فاصله داشته باشند. قبل از هر كاري بهتر است پيازها در آب ولرم حدود دو ساعتي غوطه‌ور باشند. البته بايد دقت كنيد فقط انتهاي پياز در آب قرار بگيرد. قرار دادن كل پياز در آب، سبب پوسيدن پياز مي‌شود. اين كار به پيازها پيام مي‌دهد كه وقت رشد كردن است.

گلدان را تا نيمه از خاك پر كنيد طوري كه دوسوم پياز زير خاك قرار بگيرد. خاك را دور پيازها محكم كنيد. حالا مي‌توانيد آن را آبياري كنيد و در جايي گرم در زير نور مستقيم خورشيد قرار دهيد. در طول دو تا سه هفته آينده، پياز شروع به رشد مي‌كند. تا زماني كه ساقه‌ها از خاك سر نزده‌اند ديگر به آن آب ندهيد. پس از شروع رشد ساقه بايد تا حدي به آن آب دهيد كه گلدان هرگز كاملا خشك نماند. در اين مدت مي‌توانيد تا باز شدن گل‌ها هر دو هفته يك‌بار به گلدان كود تقويتي همراه آب بدهيد. اجازه ندهيد ساقه‌ها كج رشد كنند از يك قيم استفاده كنيد. زماني كه گياه گل داد، گلدان را از زير آفتاب مستقيم‌ برداريد.