کازرون نما - محمودرضا پولادی: بالاخره آن چیزی که همه مدت ها چشم انتظارش بودند از راه آمد. باران را می گویم. به قول شاعر خوش سخن شهرمان مهدی تقی نژاد عزیز:

باران باران دوباره باران باران

از پنجره و سقف خیابان باران

این بغض به جا مانده پاییز من است

این گونه شکفته در زمستان باران

ماهها بود که فکر و ذکر و دل نگرانی همه ی مردم شده بود دیرکرد باران؛ انگار روح و جان مردم به باران وابسته است. هر روز افق غربی را می نگریستیم تا ببینیم که سر و کله ابرها پیدا می شود تا سوغات خود یعنی سرمستی و طراوت را برایمان به ارمغان بیاورند. هر روز سایت های هواشناسی را زیر رو می کردیم تا ببینیم کی مژده رسیدن باران را به ما می دهند. سه ماه پائیزمان تقریبا بی باران گذشت و جز اندک بارانی که در اواخر آبان ماه باردید، دیگر چیز خاصی از پائیز ندیدیم. شاید بتوان گفت نخستین باران جدی سال درست در شب یلدا چهره ی دشت کازرون را خیس نمود. دی ماه نیز چندان برای جنوب غرب و به خصوص استان فارس جالب نبود، به گونه ای که تا پایان دی ماه فقط کمی بیش از 20 میلی متر باران نازل شده بود.

چرا چنین می شود؟

 سوال اساسی که ذهن همه را درگیر کرده بود، این است که چرا چنین اتفاقی می افتد؟ و با اینکه در طول پائیز و دی ماه بارها و بارها شاهد ابری شدن آسمان بودیم، اما انگار که این ابرها حکم به باریدن نداشتند. به طور مثال حداقل دو بار در آبان ماه و دو بار نیز در آذرماه و دو تا سه نوبت در دی ماه شاهد ابرناکی آسمان بودیم، ابرهایی که فقط می آمدند و می رفتند و جز آه و حسرت چیزی برای مان باقی نمی گذاشتند.

دلیل اصلی این ماجرا برمی گردد به حضور هوای "پر فشار جنب حاره" طی ماه های پائیز و دی ماه بر فراز مناطق جنوبی کشورمان. "پر فشاره جنب حاره" توده ی هوای قدرت مندی است که معمولا بر فراز مدار راس السرطان تشکیل می شود و مانع شکل گیری رطوبت و بارش می شود. این توده قدرت مند، معمولا می بایست در پائیز و زمستان ضعیف شده و به سمت استوا عقب نشینی کند تا زمینه لازم برای حضور هوای سرد سیبری (قطبی) فراهم گردد. اما شرایط امسال به گونه ای رقم خورده بود که "پر فشار جنب حاره" نه تنها عقب نشینی نمی کرد، بلکه روز به روز تقویت نیز می شد؛ به طوری که در سه ماه گذشته، حاکم مطلق نیمه جنوبی کشورمان شده بود. در واقع نیمه جنوبی کشور توسط این توده هوایی بلاک شده بود (بلاکینگ امگا). بلاکی که اجازه نفوذ رطوبت مدیترانه و به خصوص رطوبت دریای سرخ یا همان توده سودانی را به ایران نمی داد.

بارندگی های اخیر نتیجه چه عاملی بود؟

خیلی ها گفتند و شنیدیم که ایران اخیرا ابرها را بارور ساخته و این بارندگی های سیل آسای اخیر نتیجه بارور ساختن ابرها بوده است. در این رابطه باید گفت خیر؛ چنین نبوده است. لااقل در مورد دو باران سیل آسای هفته گذشته باید گفت بارندگی ها کاملا طبیعی رخ داده است. چراکه از یک ماه قبل کاملا مشخص بود و پیش بینی می شد که در بهمن ماه با تقویت سرمای سیبری و تضعیف جنب حاره، راه برای نفوذ رطوبت دریای سرخ کاملا باز خواهد شد. رطوبت دریای سرخ که ماه ها بود پشت دیوار بلند جنب حاره اسیر شده بود، با عقب نشینی آن اجازه نفوذ به جنوب غرب ایران را پیدا می کرد و نتیجه آن وقوع سیل و آبگرفتگی و طغیان رودخانه ها بود که همه گان به چشم خود دیدند در کمتر از یک هفته، سهمیه یک سال بارندگی را دریافت کردیم. البته باید گفت که کازرون ما کمی خوش شانس بود که بر روی مرکز این توده باران زا قرار نداشت و هسته مرکزی این جبهه پر قدرت کمی به نواحی جنوبی تر هدایت شد، وگرنه قطعا باید شاهد خسارات بسیار بیشتر می بودیم. هرچند که متاسفانه هم وطنان مان در جهرم و فیروزآباد آسیب های جدی از این سیل و طوفان دیدند، ولی باید پذیرفت که ذات بارندگی های جنوب به خصوص بارندگی های سودانی، همین گونه است.  

آیا مایلید که از وضعیت بارندگی سالهای گذشته در کازرون آگاهی بدست آورید؟

 مقایسه آمارها و ارقام سنوات گذشته، نکات جالبی را به ما  می آموزد؛ نخست آمار بارندگی در 54 سال گذشته کازرون:

آمار بارندگی 54سال گذشته به تفکیک سال در جدول زیر آمده است:

جدول1

آماری را که خدمت تان ارائه می کنم، مربوط است به میزان بارندگی شهرستان کازرون از سال 1340تا 1394. یعنی مربوط به 54 سال گذشته. آیا شما می دانید پربارانترین و کم باران ترین سال ها در این 54 سال کدام سال ها بوده است؟ یا در کدام دهه بیشترین و کمترین میزان بارندگی را داشته ایم؟

این آمار را به صورت سطحی مورد تجزیه و تحلیل قرار دادم. بر طبق این آمار، بیشترین میزان بارندگی در کازرون در سال 1354 و به میزان 1083 میلی متر و بعد از آن در سال 1350 با میزان 1000 میلی متر بوده است. در مقابل کمترین میزان بارندگی هم در سال 1344 و به میزان 145 میلی متر و در سال 1372با 172.5 میلی متر گزارش شده است.
دهه 40 کم باران ترین دهه با میانگین 364 و دهه 50 پر باران ترین دهه با میانگین 690 میلی متر بوده است. دهه 60با 508 و دهه 70 با 551 و دهه 80 با  429  میلی متر و دهه 90 (فعلا تا بهمن ماه) با میانگین 370 میلی متر بارندگی مشخص می باشند.

میانگین کل بارندگی در 54 سال گذشته کازرون برابر 485 میلی متر که عددی بسیار عالی و در مقایسه با میانگین کل کشور که 250 میلی متر می باشد، بسیار درخشان است.

البته میانگین ده سال گذشته کازرون 341 میلی متر می باشد و این نشانگر کاهش میزان بارندگی ها در یک دهه ی گذشته نسبت به 50 سال اخیر می باشد.

در این 54 سال، 2سال میزان بارش بالای 1000 بوده است. بقیه موارد نیز در جدول زیر مشخص کرده ام.

جدول2

میزان بارندگی کازرون تا تاریخ 8 بهمن ماه، از سال 87 تا 95 در جدول زیر آمده است. لازم به ذکر است که میزان بارندگی امسال (95-96) تا همین تاریخ،  5/57 میلی متر می باشد. (با سپاس از مهندس کشکولی که در جمع آوری آمار اخیر یاریمان کردند)

جدول3

آخرین جمع بندی بارندگی امسال در کازرون و دیگر مناطق استان فارس و مقایسه آن با وضعیت آبی سال های گذشته نیز در جدول 4 آمده است.

جدول 4

* توضیح: عکس نمایه از علی نغماچی - منبع عکس: کانال تلگرامی جغرافیای طبیعی کازرون