رشته کوه های زاگرس از دیر باز مورد توجه باستان شناسان و تاریخ نگاران خارجی و ایرانی بوده است. اهمیت تاریخی مناطق به حدی است که می توان گفت کمتر نقاطی در ایران این چنین عظمتی را دل خود نهفته دارند. متاسفانه بیشتر توجه محققین این مجموعه معطوف به دوران هخامنشی به بعد می باشد که خود غفلت بزرگی است؛ چراکه مستعدترین منطقه ایران برای زندگی در دوران قبل از تاریخ بی شک دامنه رشته کوه های زاگرس می باشد.

در این نگاره  گذری بر آثار دوران فرا پارینه سنگی در شهرستان کازرون  خواهیم داشت.

در بررسی هایی که در سال 79 در این منطقه توسط آقای دشتی زاده انجام پذیرفت، تعداد 27 محوطه غار و پناه گاه صخره ای شناسایی شد و بسیاری از آنان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

1- غار گوسفند در 27 کیلومتری شمال غربی کازرون

2- غار چشمه ساسان در 23 کیلومتری شمال غرب کازرون

3- غار تنگ تیکاب در نزدیکی شهر کازرون. این غار ابتدا توسط جودیت پولار در سال 1975کاووش مختصری شد.(سه مکان)

4- تنگ مش رستمی در یک کیلومتری غرب تنگ و تیکاب

5- تنگ بهمنیار که از کنار تنگ مش رستمی توسط جاده خاکی به تنگ بهمنیار منتهی می شود.( 7 مکان)

6- تنگ بگدونی در 9 کیلومتری جنوب شرقی جاده اسفالته کازرون – پل آبگینه. (8 مکان)

7- غار بلیان در 12 کیلومتری جنوب کازرون

متاسفانه امروزه با وجود ثبت این آثار در فهرست آثار ملی ایران، شاهد دست اندازی هایی ناجوانمردانه به این آثار و گاها حریم آنان می باشیم.

حد فاصل تنگ و تیکاب غارهای تنگ مش رستمی و غار های تنگ بهمنیار که با فاصله کمی از هم مجموعه ای گران قدر را تشکیل داده اند، در حال حاضر دو کارخانه تولید شن و ماسه احداث شده اند که در بررسی های به عمل آمده، چیزی جز تاسف برای نگارنده به همراه نداشت. چراکه به عنوان مثال مجموعه غار "هی لاکسو" در جنوب غربی فراسه به دلیل حفاظت از آثار تاریخی دوره پارینه سنگی، بازدید برای مراجعین ممنوع شده است؛ چراکه رطوبت تنفس افراد باعث فرسایش آنان می شود. این در حالی است که حریم درجه یک این آثار در مناطق ذکر شده در کازرون، با دندان های تیز سنگ شکن ها دست و  پنجه نرم می کند.

نمونه ای از پلکان چوبی، نرده چوبی و کفسازی مسیر گردشگر چوبی که در غاری باستانی ایجاد شده است. این را با پلکان فلزی غار تنگ تیکاب و کفسازی غار دوقلو (قهوه خانه) تنگ تیکاب مقایسه کنید

خط فرضی که مناطق ذکر شده را به هم متصل می کند، بیانگر وجود یک تمدن چند هزار ساله در دامنه این کوه ها است. یقینا مناطق اکتشاف نشده ای در این دامنه وجود دارد که همت دست اندرکاران می تواند مانع از به بار آمدن فجایعی جبران ناپذیر باشد.

غار تنگ و تیکاب در این مجموعه علاوه بر اینکه آثار چند هزار ساله ای را در خود جای داده است، حاوی بقایای ارزشمند دوره ساسانی و قبل از اسلام می باشد. کف این غار بی آنکه دقتی فزاینده نیاز باشد، حاوی تکه های شکسته سفالی است که علایم اولیه سفال های دوره ساسانی را دارا می باشد.

آنچه بیش از همه دردناکی ماجرا را دو چندان نموده است، بی اهمیتی برخی افراد به نشانه های تمدن این مجموعه است. اخیرا یک پل فلزی برای دستیابی به غار احداث شده که نه تنها حریم را رعایت نکرده، بلکه یکی از آثار مجموعه را زیر پایه های خود مدفون ساخته است. چند حفره زیبا که آثار راهنمای گورهای باستانی است از این  دست اندازی محفوظ نمانده است.

کمی پایین تر از مجموعه تنگ و تیکاب به سمت تنگه مش رستمی، استودان های مربوط به دوران ساسانی وجود دارد که روی تخته سنگی کنار جاده قرار گرفته است. متاسفانه در تعیین حریم و جاده کشی، این آثار نیز دچار تخریب شده و با دینامیت بخشی از آن تخریب شده است؛ درحالی که چند متر آن طرف تر نه نیازی به دینامیت داشت و نه آثاری تخریب می شد.