در روز های عزاداری حسینی در محدوده شمال تالاب بین المللی پریشان ( دریاچه پریشان ) به بهانه نزدیک کردن فاصله روستای پریشان به شهر کازرون که مسیر اسفالته دیگری هم دارد ، شاهرگ های حیاتی این تالاب شیرین و دائمی مورد هجوم واقع شد و با این اقدام سایه مرگ بر چهره پریشان و اضطراب بر دل ذینفعان محلی و ملی افکنده شد.
در بهمن ماه 1386 یعنی درست یکسال پیش، کانون دیده بانان زمین گزارش مفصلی از این منطقه با عنوان: و داع با ارژنِ پریشان" ارژن و پریشان ذخیرگاه زیستکره با دو تالاب بین المللی ، در آستانه تخریب های بنیادی" در سایت خود ارائه داد. http://www.earthwatchers.org/arjan-1.htm
در مقدمه این گزارش آمده است: کانون دیده بانان زمین که همواره مناطق حفاظت شده و تالاب های بین المللی کشور را جزو موضوعات مورد نظر در گزارش های خود قرار داده است ، بر آن شد که پیش از افتتاح جاده ای که در دل این ذخیره گاه زیستکره احداث شده ، بازدیدی داشته باشد تا در آینده حسرت عدم دیدار یکی از گنجینه های طبیعی این مرزوبوم را بر دل نداشته باشد . زیرا به یقین این جاده نظیر جاده های دیگری که از دل مناطق بکر ، عبور داده شده ، چنان تخریبی به نام توسعه به دنبال خواهد داشت که دیگر چندان اثری از آنهمه ارزش های بی بدیل بر جای نخواهد ماند . و در همین گزارش اعلام می کند که مهم ترین تهدیدی که بر این منطقه سایه افکنده توسعه ای فله ای و غیر پایدار است که پس از افتتاح راه جدید ارژن – کازرون( در دیماه سال جاری 1386 ) در کمین ذخیره گاه زیستکره "ارژن و پریشان" همواره نشسته است که سر انجام به نابودی این گنجینه ملی و بین المللی ختم می شود.
با کمال تاسف شاهد هستیم که بخشی از این پیش بینی اتفاق می افتد !
ماجرا از این قرار است که عملیات اجرایی ساخت جاده دسترسی روستای " پریشان " به کازرون با وجود داشتن راه و صرفاً برای کوتاه تر نمودن چند کیلومتر راه (البته از سایر اهداف خدا باخبر است) و درست در روزهای عزاداری حسینی آغاز شد.
افتخار آغاز کننده این عملیات تخریبی و نابخردانه این بار بر پیشانی سازمان جهاد کشاورزی نقش بسته است و این اولین اقدام تخریبی این سازمان در این تالاب بین المللی نبوده است ، در حدود 15 سال پیش نیز این تالاب توسط جهاد سازندگی کازرون با هدف طرح پرورش ماهی " شهید خیرالله خسرو فر" تالاب را مورد دست اندازی قرار داد که نه تنها اهداف این طرح محقق نشد بلکه این اقدام به خشک شدن بخشی از تالاب بین المللی پریشان منجر شد ( تصاویر این منطقه را می توانید در گزارش " وداع با ارژن و پریشان مشاهده نمایید )
کانون دیده بانان زمین معتقد است که این اقدام بویژه در روز های تعطیلی عزاداری حسینی ، خود دلیلی است بر یک برنامه از پیش طراحی و تدارک شده! آنهم با آگاهی کامل سازمان حفاظت محیط زیست. یعنی متولی حفاظت از تالاب بین المللی پریشان و ذخیره گاه " ارژن و پریشان " .
ایجاد راه های کوچک به نام " راه روستایی " با اهداف آشکار و پنهان و اتصال آنها به هم و تبدیل آن به یک جاده عریض و طویل در کشور ما بی سابق نیست و انتخاب روز های تاسوعا و عاشورا برای چنین اقدامات تخریبی نیز سابقه داشته است از جمله جنگل تراشی در پارک های جنگلی تهران توسط شهرداری تهران در همین روز ها ی عزاداری در دو سال متوالی.
مصیبت هایی که با احداث جاده پریشان – کازرون شروع شده و منطقه تالابی را تهدید به نابودی کامل می کند ، می توان چنین دانست :
نابودی زیستگاه های حاشیه ای تالاب که از مهمترین پهنه های آن به شمار می آیند و در ناحیه بندی طرح مدیریت تالاب جزو مناطق اَمن و حساس طبقه بندی می شوند ، با ترانشه زدن (بریدن) کوه های جنب تالاب.
تخلیه خاک ، سنگ و لاشه بیشه زار ها ی زیستگاه های اَمن حاشیه تالاب به داخل تالاب ، به دلیل تسطیح برای جاده سازی .
قطع شبکه های هیدرولوژیکی و تخریب منابع آب زیرزمینی که در حال حاضر تامین کننده آب تالاب می باشد که با توجه به شرایط خشکسالی در سال گذشته و امسال با بحران کمبود آب روبروست. شایان ذکر است که آب تالاب پریشان بخشی از طریق سیل آبهای فصلی و نیز ریز آبه های کوه های محدوده آن تامین می شود . اما بخش مهمی از آب تالاب از طریق چشمه هایی تامین می شودکه در اطراف تالاب و یا در زیر تالاب بروز و ظهور دارند و علت آن ساختار زمین شناسی ذخیره گاه ارژن و پریشان است که جاده سازی فوق در آغاز احداث چند چشمه بسیار حیاتی تالاب را نشانه رفته و بخش های مهمی از آن را تخریب و مسدود کرده است. نظیر چشمه بِنک و گبر . همچنین بیش از 90 درصد چشمه های درون جوش این تالاب در مسیر همین جاده قرار دارند ( حد فاصل روستای " پریشان" و"شهرنجان" ) . بعلاوه قابل تامل است که با تغییرات اقلیمی چه از بعد جهانی و چه از بعد منطقه ای ، با خشک سالی های طولانی تر و سخت تر و با سیلاب های مهلک مواجه هستیم و خواهیم شد و این تالاب است که می تواند در هر دو این شرایط خود به عنوان مهار کننده و تعدیل کننده ، امنیت زیستی منطقه را حفظ کند و اینجاست که مدیریتی عاری از درک عملکرد تالاب و نیز شرایط اقلیمی کنونی ، موجب تشدید بحران های پیش رو می شود و به همین دلیل است که شعار روز جهانی تالاب ها در سال 2009 با توجه به این مضمون انتخاب شده است : " از بالادست تا پایین دست ، تالاب ها همه را بهم پیوند می دهد. " این شعار بر اساس مدیریت تالاب ها و حوزه رودخانه ها و نقش تالاب ها در محیط اطراف آنها طراحی شده است و در حقیقت این شعار جهانی تاکید بر مدیریت یک پارچه منابع آبی به عنوان یک رویکرد مهم و مشترک در چالش های مدیریتی تالاب دارد .
از یاد نبریم که تالاب پریشان در حال حاضر حدود 10 هزار نفر ذینفع محلی دارد و پروژه جف ( GEF) نیز بر همین اساس و به منظور حفاظت تالاب و حمایت از ذینفعان محلی برای این تالاب طراحی شده است .لازم به ذکر است که طرح ملی " حفاظت از دریاچه پریشان " که بامشاركت صندوق تسهيلات بين المللي( GEF ) با اعتبار 12 میلیون دلار هم اکنون در حال اجراست (۹ ميليون دلار آن را جمهوري اسلامي ايران و 3 ميليون دلار آن از محل صندوق تسهيلات جهاني دفتر عمران ملل متحد، تامين خواهد شد). اين طرح که از سال 1386 با کمک مشاورین داخلي و بينالمللي شروع شده و تا هفت سال به طول می انجامد، چنانچه به پیامد هایی که در پی احداث جاده ارژن – کازرون و اکنون جاده پریشان – کازون که بدون شک توسعه هایی با کنترل یا بدون کنترل را به دنبال خواهد داشت توجه نشود و آن را مورد نظر قرار ندهند ! نه تنها این پروژه را از خاصیت خواهد انداخت، بلکه ضربه مهلکی به این تالاب بین المللی خواهد زد .
کانون دیده بانان زمین بر این باور است که این تالاب در ذخیره گاه " ارژن و پریشان " یک میراث طبیعی بسیار با ارزش کشور است که باید برای نسل های آینده هم حفظ شود. زیرا از ارزش های زیستی جهانی برخوردار است و به همین دلیل برای اجرای یک پروژه بین المللی از سوی تسهيلات جهاني دفتر عمران ملل متحد انتخاب شده است
سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مسئول و متولی اصلی حفاظت از این منطقه، تاکنون نشان داده است که به هیچ وجه به وظایف خود آشنا نیست و حاضر است همه این ارزش های منطقه ای ، ملی و جهانی را فدای پروژه های خرد و خالی از خرد کند. نظیر پروژه آغاز شده که با خشک شدن تالاب، هم این دو روستای مورد نظر ( پریشان و شهرنجان ) آسیب می بینند و هم دیگر ذینفعان محلی و هم به بیش از 20 هزار پرنده مهاجر و دائمی که ره به این تالاب دارند و هم دیگر جانوران حیات وحش از جمله " سگ آبی ".
کانون دیده بانان زمین معتقد است حال که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان معاون ریاست جمهوری در مقابل مجلس پاسخگو نیست ، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی نباید در مقابل تخریب تالاب بین المللی پریشان سکوت اختیار کنند و برای جلوگیری از این تخریب باید دولت را مورد پرسش قرار دهند ! کانون دیده بانان زمین از قوه قضاییه نیز می خواهد با متخلفین و مخربین تالاب بین المللی پریشان برخورد قاطعانه کند !
*****
موقعیت تالاب بین المللی پریشان ( دریاچه پریشان )در نقشه ذخیره گاه زیستکره ارژن و پریشان( استان فارس - شهرستان کازرون ) ماخذ : اطلس مناطق حفاظت شده ایران
موقعیت تالاب بین المللی پریشان ( دریاچه پریشان ) نسبت به دو شهر شیراز و کازرون
آماده سازی تالاب برای احداث جاده و به آتش کشیدن توده های نی با هدف تسطیح
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
خاکبرداری ازدامنه منطقه زیستگاه اَمن کوهستان در کنار تالاب و تخلیه لاشه بیشه زار ها در حاشیه و در تالاب بین المللی پریشان
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
نمایی دیگر از تصویر بالا - در این تصویر مزارع کشاورزی نیز با پوشش پلاستیکی مشاهده می شوند
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
چشمه های درون جوش تالاب درناحیه (بِنگ )
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
خاک ریزی در مظهر چشمه ها و مسدود کردن این چشمه های حیاتی که تنها منابع تامین آب تالاب درشرایط کنونی خشکسالی هستند وامید حیات وحش بسیار با ارزش بویژه سگ های آبی وپرندگانمهاجر و دائمی (در تصویر نهرحاصل ازجوشش چشمه ها ومسیرحرکت آن کنارقایق ها مشخص است. )
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
پرکردن بستر تالاب وکورنمودن چشمه های آن در حاشیه شمالی
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
خاکریزی مقدماتی و مسدود شدن مسیرآب چشمه ها (درگوشه پایین در سمت چپ تصویر آب یکی از این چشمه ها تصویر شده است )
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
زیرسازی مقدماتی احداث جاده با تخریب تالاب
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
بخشی از بستر تخریب شده تالاب. ، این جاده با قطع جریان هیدرولوژِکی در مسیر چشمه های منطقه بنگ ادامه می یابد . البته چشمه های درون جوش در کل مسیر جاده وجود دارد وتنها محدود به چشمه بنگ نمی شود
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
یکی دیگر از چشمه های درون جوش تالاب که با خاکریزی برای جاده سازی مسدود شده است .
IRAN Arjan & Parishan Biosphere Reserve -Parishan Wetland ( Parishan Lake
افزوده :
نکاتی چند از گزارش کانون دیده بانان زمین در بهمن ماه 1386 :
*-موقعیت ذخیره گاه زیستکره ارژن و پریشان در تقسیمات کشوری : ذخیره گاه زیستکره ارژن و پریشان در استان فارس قرار دارد . تقریباً یک سوم آن در شهرستان شیراز در بخش ارژن ( دهستان های دشت ارژن –کوهمره سرخی و قره چمن )قرار دارد و دو سوم آن در شهرستان کازرون در بخش های کوهمره ( دهستان های دشت بَرم و کوهمره ) و در بخش جره و بالاده ( دهستان فامور ) قرار دارد .
*- تالاب پریشان یک تالاب تکتونیکی است بدین معنا که چاله ایجاد شده آن در اثر تغییرات سطح زمین در میليون ها سال پیش بوجود آمده است . این تالاب در مختصات جغرافیایی: 51 درجه و48 دقیقه طول شرقی و 29 درجه و 31 دقیقه عرض شمالی و در زون کم شیب و فرو رفته ( ناودیس ) کازرون – پریشان قرار گرفته است . این زون کم شیب ( 3 تا 5 درصد ) در میان رشته کوه های مرتفع تا نسبتاً مرتفع آهکی و مارنی قرار دارد. این زون اکثر مناطق جمعیتی شهرستان کازرون را در خود جای داده است .
مساحت این تالاب در بیشترین وسعت4300 هکتار و ارتفاع آن از سطح آب های آزاد 820 متر است.گفتنی است تالاب بین المللی پریشان با تالاب بالادست آن ( تالاب بین المللی ارژن) با فاصله خطی کمتر از 15 کیلومتر، دارای اختلاف سطحی معادل 1195 متر را داراست که در نوع خود پدیده کم نظیری است . حداکثر طول تالاب معادل 18 کیلومتر با جهت شمال غرب – جنوب شرق و میانگین عمق آن حدود 5ر1 متر است . متوسط بارندگی سالانه منطقه پریشان حدود 437 میلیمتر است . که با توجه به الگوی مناطق خشک و نیمه خشک از 117 میلیمتر تا 696 میلیمتر در یک دوره 20 ساله در نوسان بوده است
پرندگان این تالاب را می توان شامل : اکرت – حواصیل – مرغابی – اردک – پلیکان پا خاکستری – کشیم- کاکایی – باکلان – شاهینو... دانست
ماهیان بومی و میزان صید در این تالاب عبارتند از : زردکBarbus luteus – سرخه Barbus grypsus– ماهی دمبرک Mugilla abu- - و ماهیان غیر بومی معرفی شده به تالاب عبارتند از : کپورCyprinus – آمور – فیتوفاگHypophtaemichtyys Molitrix که در سال 1368 به تالاب وارد شده اند . بر اساس اطلاعات موجود در "سایت شیلات فارس" ، ماهیان معرفی شده به تالاب تاکنو ن مشکلات عدیده ای را برای تالاب بین المللی پریشان بوجود آورده اند و نیز میزان صید بر اساس اطلاعات همین سایت در زمان مجاز ، 95 تن و در زمان غیر مجاز به 110 تن می رسد ولی در حال حاضر به دلیل صید بی رویه از وزن ماهی ها کم شده است به عنوان مثال وزن گونه زردک پریشانی از میانگین 800-900 گرم به میانگین 100 تا 200 گرم کاهش داشته است .
http://www.earthwatchers.org/arjan-1.htm
خدا همه ي اين مسولان را به راه راست هدايت كند. اين طرح نه تنها خدمت به مردم اين منطقه نيست بلكه عين خيانت به همه ي مردم اين سرزمين است.