راهکارهای تغییر و طراحی پارک های شهرستان کازرون

ایجاد پارک های موضوعی

امروزه تمام شهرهای با مدیریت و فکر مدرن، به دنبال تفاوت ها و خاص شدن هستند، چون به درکی رسیده اند که نباید هدفشان فقط بزرگ شدن و رقابت با شهرهای هم رده خود باشد، آن هم با انجام کارهای تکراری دیگر شهرهای رقیب! چرا که معمولا گرفتار یک دور باطل و فرسایشی می شویم. همه به دنبال مطرح شدن و جذب مسافران داخلی و خارجی و مهمتر، ایجاد همین احساس، خاص بودن و رضایت  مردمی شهر و منطقه شان هستند! هم اینک این مدیران شهری خلاق، در زمینه طراحی و مدیریت پارک ها، به سمت ایجاد پارک های فانتزی و موضوعی رفته اند!

از جمله طرح های پیشنهادی:

- ایجاد پارک هنر (که محلی است برای ارائه کارهای هنری هنرمندان مجسمه ساز، نقاش و خطاط و کوزه گر و نمد مال و... و همه چیز ساز! حتی هنرمندان مدرنی و گمنامی که با اشیاء بازیافتی یا زباله ها پدیده های هنری زیبا خلق می کنند. این نوع پارک در چند شهر بزرگ ایران اجرا شده است)

- پارک نباتات، پارک اسپرت، پارک کوهپایه ای و کوه نوردی، پارک یا باغ کاکتوس! (خیلی راحت با جمع آوری انواع کاکتوس ها توسط شهرداری و گلدان های مردمی)، پارک موزه ها، پارک ترافیک، پارک علمی یا نجوم، پارک سلامت، پارک مردم شناسی، پارک تاریخ شهر (که با طراحی مجسمه ها، تندیس ها و تصاویر مربوطه از بزرگان و شخصیت های تاریخی آن شهرو منطقه، با ورود به پارک تا زمان خروج از آن داستان تاریخ مردمی آن دیار برای بازدیدکنندگان به نمایش می گذارد)، پارک بازی و کودکان و دیگر موضوع های بسیاری که می توان ذکر کرد. و نه فقط تنها به دنبال وعده های انتخاباتی و اجرای پارک های کم مصرف و پر هزینه ای به نام پارک بانوان باشیم!

همچنین برای جلوگیری از حالت خسته کنندگی پارک های موضوعی، نکته مهم دیگر جهت طراحی و ساخت یک پارک موضوعی قوی، تخصصی و مهندسی در کازرون، چون دارای قدرت، امکانات و منابع لازم نمی باشیم بهتر است با خلاقیت گروهی به دنبال ایجاد یک پارک با موضوع ساده وخاص یا یک پارک  تلفیقی "موضوعی، جشنواره ای و مردم شناسی" که می تواند در کشور و منطقه جنوب، یک کارخاص و ابتکار جدید باشد برویم. به جز طرح های کم هزینه که چند مورد ذکر نمودم، مثل باغ و پارک کاکتوس یا هر چند جدی یا شوخی! طراحی پارک کبوتران، یا بوستانی برای ارائه انواع نژاد گربه های ایران و دنیا (که با اجرای آن در ایران معروف می شویم و مزیت های فراوان جذب مسافران و...)

یا مثلا با توجه به فرهنگ چند قومی کازرون که اقوام محترم؛ فارس، لر و قشقایی بزرگ در کنار هم حضور دارند و تقریبا شهر ما کازرون میان شهر و روستاهای قشقایی نشین و لرنشین واقع شده است، می توانیم یک پارک موضوعی زیبا و مفهومی برای لذت و رضایت مردم کل بخش های شهرستان بنا کنیم، تا هم طرحی باشد برای جذاب گردشگران و مردم شهرهای مجاور و عاملی برای اتحاد و همزیستی فرهنگی شهرستان تاریخی کازرون، آن هم با جشنواره های زیبای سنتی و دوره ای و فصلی قومیت ها

پارک دولت

اساسا تمام پارک و بوستان ها، پدیده های شهری محسوب نمی شوند و انصافا ایجاد و مدیریت پارک ها فقط بر عهده مجموعه شهرداری و شوراهای شهر نیست! در بعضی شهرهای هم رده ما، و يا تقریبا محروم شبیه کازرون! (بخصوص در جنوب کشور در بعضی شهرهای استان بوشهر و هرمزگان)، دیگر سازمان ها و یا فرمانداری (نماینده مستقیم دولت) هم این وظیفه را، البته برای بهره مندی کل بخش های شهرستان به عهده گرفته اند. که معمولا اسم این پارک و بوستان ها هم بنام "پارک دولت" نامگذاری شده است؛ اتفاقا از بهترین و با کیفیت ترین پارک های موجود در کل آن شهرستان هاست!

معمولا این پارک ها در خارج از شهر، میان چند بخش و در مسیر جاده اصلی احداث می شود که برای تفریح و دور همی های خانواده های محترم روستایی و کل بخش ها که دوست دارند یک سفر برون شهری یک روزه داشته باشند قابل استفاده می باشد. علاوه بر این، از کاربردی ترین پارک و فضای هاي رفاهی برای استراحت مسافران و رهگذران از آن شهر و دیار محسوب می شود.

یکی از ویژگی های این پارک های دولت، طراحی و اجرا با مساحت بسیار زیاد و در قالب چند فاز می باشد، طوری که سالیان آینده هم امکان تغییرات و گسترش آن با توجه به افزایش جمعیت و تقاضا داشته باشد.  همچنین این نوع پارک ها با توجه به اقلیم و طبیعت آن منطقه (با توجه به نوع منطقه کوهپایه ای، جنگی، ساحلی، بیایانی و شرایط آب و سطح پوشش گیاهی ) طراحی می شود.

البته برخی عزیزان همشهری قبلا ایده خوبی برای ساخت یک پارک جنگلی در دشت و جاده دوان را ارائه نموده اند، ولی در گذر از مشکلات هزینه ای و سختی های فراوان اجرایی این طرح، به علت موقعیت قرارگیری این نقطه از شهرستان، نمی توان از آن به عنوان یک پارک منطقه ای مناسب، برای استفاده از درصد زيادي از روستایان و مردم دیگر بخش ها به حساب آورد.

از پیشنهاداتی که برای اجرای "پارک دولت" در شهرستان کازرون می توانیم داشته باشیم:

ساخت یک پارک جنگلی، مهندسی ساز و آینده نگر در بیرون از شهر کازرون، در بین چهار بخش مرکزی، کنارتخته و  کوهمره و چنارشاهیجان (با تلفظ روان و ساده کوه چنار!)، مثلا در برخی نقاط که در گذشته، دارای  آب و درختانی بوده است، مثل  منطقه "سراب دختران" سابق یا دیگر نقاط مناسب ایجاد نمایند.

یا از آن سمت شهرستان میان بخش مرکزی و بالاده در بهترين نقاط انتخابی کارشناسان و فعالین اجتماعی! می توان با ساخت این پارک ها، با تلفیق کاربری جشنواره ای و قومی و دیگر پیشنهادات فرهنگی مردمی که در بالا عرض نمودم، یک مکان مردمی شاد جهت استفاده عموم شهرستان و جذب گردشگران زیاد از سایر نقاط کشور داشته باشیم و مهمتر اینکه عاملی باشد برای تقویت روح همبستگی فرهنگی کل مردم این دیار کهن!

پارک فصلی

در دسته بندی کلاسیک پارک های شهری، چیزی بنام پارک فصلی تعریف نشده است. ولی یکی از پیشنهاداتی که می توانیم برای طراحی و اجرای یک پارک خاص و منحصر به فرد در کازرون داشته باشیم! ایجاد یک پارک فصلی بسیار جذاب برای مردم منطقه و مسافران، به خصوص در نوروز می باشد! آن هم با انجام یکی از ساده ترین کارهای لازم! بله! فقط هدایت و جمع آوری آب باران!

شهر کازرون با وجود دارا بودن شیب سطحی در اکثر نقاط ، به سمت پایین شهر (به سمت پایین شهر، باغ آسیایی و دشت روستای گلستان) در فصل و دوران چند ماهه بارندگی، (تقریبا از اواخر آذر تا پایان فروردین) حجم بسیار زیادی از روان آب ها و سیلاب ها به سمت بیایان های پایین شهر سرازیر می شود، که می توانیم با ایجاد یک دریاچه مصنوعی علمی و مهندسی ساز در زمین های پایین شهر (در قسمت زمین های پایین  باغ آسیایی و از اول جاده، در دشت های بین روستای گلستان و قلعه) و با طراحی و کاشت درختان بومی و سریع الرشد، فضاهای سبز و چشم اندازه هاي خوب و زیبا  و... در مدت کوتاه چند ساله،  ایجاد کرد. به خصوص برای جذب مسافران، در بهترین فصل گردشگری کازرون، یعنی از از ماه بهمن الی اواخر فروردین! البته در اجرای این طرح به صورت ایده آلی، می توان رویاهای قشنگی را تصور کرد!

مثلا فرض کنید، وجود یک بند یا دریاچه ای کوچک، یک یا چند هکتاری، با درختان زیبا و سایه دار اطراف، و شاید با مشاهده پرندگان فصلی و مهاجر و پرندگان اهلی (مرغابی و غاز و...)، سایه ها و محل های دنج برای اطراق خانوادگی، نیمکت ها و آلاچیق های دو نفره جذاب با نمای رمانتیک دریاچه مصنوعی ساخته شده ما با آب های طبیعی!، ساخت تپه ها، مسیرهای پیاده روی و پستی بلندهای مصنوعی برای ایجاد چشم اندازهای زیباتر در جوار دریاچه! پیست دوچرخه سواری دور دریاچه، و ده ها کار ابتکاری دیگر...

ساخت  این رویاهای زیبا، سخت ولی قابل اجرا می باشند، که در اینجا وارد جزئیات علمی و مهندسی تخصصی که ساعت ها بحث و بررسی کارشناسی و محاسباتی لازم دارد نمی شویم. ولی با خواندن این مطلب، به اولین دغدغه های فکری که برایمان ایجاد می شود در زیر اشاره می کنم:

نحوه هدایت روان آب های شهری به یک نقظه: ( که این مورد سخت ترین مرحله در اجرا می باشد، ولی با توجه به وجود سطح شیب خوب و مثبت شهر و با داشتن کانال ها و جوی های آب قدیمی در شهرمان به سمت پایین شهر، آنچنان هم کار پیچیده ای نیست!

دومین مورد در ایجاد اين دریاچه مصنوعی با عمق خاص (یک الی دو متری)، چگونگی نگهداری از آب موجود در آن، برای حداقل سه یا چهارماه فصل گردشگری، یعنی جلوگیری از فرو نشست آب در زمین می باشد، که این نکته هم خوشبخانه با بررسی و انجام کارهای مهندسی و علمی ساده در زمینه سد سازی با توجه به شرایط منطقه ای، محل احداث (دریاچه و بند کوچک ذخیره آب) و میزان بودجه تعیین شده متفاوت است. (مثلا استفاده از مصالح مناسب برای بست رو کف دریاچه ما، از جمله با روش ها و مواد طبیعی و بکار رفته در بند و سدهای کوچک و خاکی هسته رسی، یا مواد مصنوعی عایق بستر مثل استفاده از ژئوممبران و چندین مواد و روش های دیگر...

همچنین چالش دیگر ما جلوگیری از تبخیر آب می باشد، که با توجه به اینکه قرار نیست این دریاچه را در تمام طول سال حفظ کنیم و فقط برای سه الی پنج ماه فصل گردشگری کازرون، که از ماه دی و بهمن تا پایان فروردین می باشد؛ خوشبختانه سطح تابش حورشید کمتر از بقیه ماه های سال است که به جز افزودن گیاهان شناور روی آب، نیاز به انجام کارهای پرهزینه مهندسی دیگر برای جلوگیری از تبخیر نیستیم (مانند استفاده از مزارع خورشیدی شناور و بادشکن های طبیعی و سطح های پوششی شناور).

در صورت توان بودجه ای و مدیریتي مجموعه شهرستان! میتوان دریاچه اي غیر فصلی و تقریبا دائمی یا با عمر چندماه بیشتر را داشت. مثل دریاچه مصنوعی چیتگر تهران با هشت میلیون متر مکعب آب، در طول سال حدود 2 میلیون متر مکعب تبخیر دارد که البته دریاچه پیشنهادی ما قرار نیست مثل آن دائمی باشد!

بنده خود، آشنا و فعال و علاقه مند در امور مدیریت و بهینه سازی انرژی هستم و هرچند هدفم در این مطلب اين موارد نبوده است، ولی همچنان در کنار احداث این طرح، بسیاری از ایده های بهره وری از این آب دریاچه مصنوعي در استفاده هاي کشاورزی، فضای سبز شهری، انرژی، اقتصاد و... می توانیم داشته باشیم

برای امتحان، می توانیم با ساخت یک استخر در مقیاس چند متری، در منطقه مورد نظر و بررسی میزان آب ورودی، تبخیر و نشست آب، دربازه چند ماهه، به نتیجه دقیق تر قبل از اجرا برسیم