قابل توجه دانشجویان و همکاران گرامی: 

چگونگی استفاده از مقاله پایه (مقاله بیس) در انتخاب عنوان (موضوع) پایان نامه!

برخی از عزیزان پیوسته در پی انتخاب مقاله پایه (بیس) یا مقاله مستخرج از تحقیقات خارجی برای شروع کار پایان نامه هستند. نظر دوستان را به موارد زیر جلب می‌نماید:

مقاله بیس به غیر از تحقیقات علّی مقایسه‌ای (تکرار یک موضوع در جامعه آماری جدید و مقایسه نتایج آن با جامعه قبلی)؛ تنها و فقط می‌تواند به عنوان یک محور جهت طراحی و تدوین موضوع یا عنوان تحقیق با توجه به مسائل جامعه پیرامونی به محقق دیدگاه بدهد و به گزینش موضوع و فرایند تحقیق کمک کند. بنابراین بهتر است از الگوبرداری این گونه مقالات یا به طور کلی پیروی از چنین رویکردی خودداری شود؛ زیرا مسائل و کارکردهای هر جامعه ای عمدتا منحصر به همان جامعه است!.

گاهی دوستان چنین استدلال می‌کنند که مدل مفهومی مقاله پایه (بیس) می‌تواند به عنوان اساس تحقیق مورد استفاده قرار گیرد. دوستان عزیز باید در نظر بگیرند که مدل های مفهومی منتج از پژوهش دیگران، تصویری از عنوان پژوهشی است که در جامعه دیگری با فرهنگ، رویکرد و کارکردهای متفاوت انجام شده است. بنابراین و با توجه به نکات پیش گفته تکراری به حساب می آید؛ مگر برای تحقیقات علّی و مقایسه ای. متاسفانه برخی از همکاران گرامی گاهی دانشجو را مجبور می‌کنند که حتما از مدل مفهومی دارای منبع استفاده شود. این عزیزان یک لحظه از خود بپرسند: منبع مورد نظر این مدل از کجا آمده است، غیر از ترسیم بر مبنای یک موضوع تحقیقی که دیگران انجام داده اند!؟. خب آنها چنین مدلی را از کجا آورده اند؟ البته مقاله پایه می‌تواند در فصل دوم هم به عنوان پیشینه پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد.

در مورد کاربرد مدل مفهومی دیگران، این نکته ضرورت دارد که فقط می‌تواند شیوه ترسیم را با توجه به نوع تحقیق و ترتیب متغیرها به محقق نشان دهد. باز هم تاکید می‌شود؛ در صورت استفاده از مدل دیگران به غیر از تحقیقات علّی - مقایسه ای، موضوع تکراری خواهد بود و غیر قابل قبول. 

در مورد تفاوت مدل مفهومی با مدل نهایی تحقیق (آنچه در دوره دکتری طراحی می‌شود) نیاز به گفتن است که مدل مفهومی قبل از انجام تحقیق از روی متغیرهای موضوع و فرضیه یا سوال طراحی و ترسیم می‌شود، در حالیکه مدل نهایی تحقیق بر اساس داده های برآمده از اجرای تحقیق ساخته می‌شود. باید توجه کرد که برخی از تحقیقات نیازی به مدل مفهومی ندارند مثل تحقیقات اکتشافی. زیرا محقق به دنبال کشف متغیر و یا عوامل است. به عبارتی هنوز متغیر یا عاملی وجود ندارد که بتوان بر اساس آنها مدلی ترسیم کرد. 

در خصوص استفاده از نظریه های علمی که مبتنی بر مدل هستند، قضیه متفاوت است. به این معنا که اگر محقق بخواهد موضوع خود را برابر یک مدل برآمده از نظریه‌ای علمی تدوین کند، لازم است در پردازش گزاره موضوع یا عنوان به آن اشاره شود. مثلا: «نقش کارکرد بازاریابی رابطه‌ای در جذب مشتری بر اساس مدل آمیخته بازاریابی (کاتلر)».

موفق باشید

*دکتر اسفندیار دشمن زیاری (دانلود رزومه)