تحلیلی بر واکنش ها نسبت به آتش زدن تندیس سلمان فارسی در کازرون

در ساعات بامدادی روز جمعه دوازدهم مردادماه سوزاندن چند حلقه لاستیک اطراف مجسمه ی سلمان فارسی در ورودی شهر کازرون باعث سیاه شدن و تا حدودی تخریب این تندیس شد.

بدون تردید سوزاندن و خراب کردن و شکستن و فحش دادن محکوم است و ناپسند؛ همانگونه که باتوم و اشک آور و امنیتی کردن فضایی که نیاز به گفتوگو دارد محکوم است و ناپسند. و تاریخ ثابت کرده نه آزادی و رفاه و توسعه از دل دود و آتش در خیابان ها بر می آید و نه آرامش و امنیت ره آورد این بی تدبیری های امنیتی خواهد بود.

اینکه آتش زدن یک مجسمه آن هم مجسمه ی شخصیتی خاص یک کنش اجتماعی است یا واکنش، جای تامل دارد؛ اما وقایع اخیر کازرون نشان داد که عموم این حرکت ها واکنشی است به کنش های صاحبان قدرتی که در درآوردن لج مردم تخصص دارند. اما به هرحال دوده های نشسته بر تندیس سلمان فارسی در چشم اقشار مختلف بر اساس پیش فرض های ذهنی خودشان رنگ ها و برداشت های مختلف دارد. 

عده ای معلوم الحال که همواره انگشت اتهامشان به سوی مردم است و اگر جایی نتوانستند مردم را مقصر کنند پای ترامپ و پسر صدام و نتانیاهو و ولیعهد مفلوک پهلوی را وسط می کشند، بی تامل عوامل این عمل را ارازل و اوباش و خس و خاشاک می نامند و از بدترین اتهامات نسبت به ایشان فروگذار نمی کنند. برداشت این عده نه نیاز به تحلیل دارد و نه ارزش تحلیل...

اما عده ای دیگر چه با هدف و چه از روی ساده انگاری این حرکت را به یک شیطنت و نهایتا یک اعتراض ناشیانه نسبت به مسائل اقتصادی محدود می کنند و چندان رویی به تحلیل و کالبد گشایی قضیه ندارند. این برداشت در این برهه ی خیلی حساس کشور پاک کردن صورت مسئله است و سر کردن زیر برف و به همان اندازه که برداشت اول محکوم است این برداشت نیز...

اما برداشت سوم: همین اول بگویم که این برداشت نظر شخصی بنده هست و بدون تردید می تواند نقیض داشته باشد و البته بنده و تک تک اعضای این جامعه حق اظهار نظر داریم و هیچ فردی نمی تواند مانع بیان دیگری شود. این برداشت اگر چه اصولا تلخ است اما اگر باورش نکنیم و به عنوان مسئله برایش بدنبال روش حل نگردیم ادامه ی این روند ثمرهایی به مراتب تلخ تر دارد. 

اگر به صورت خیلی ساده واکنش هایی که پس از پخش این خبر در شبکه های مجازی در گروه های آزاد و یا توسط اقشار عادی جامعه منتشر می شد را دسته بندی کنیم، درخواهیم یافت که درصد قابل توجهی از افراد از سوزانده شدن تندیس جناب سلمان یا خوشحال اند و عامل را تشویق می کنند و یا فقط نسبت به عمل سوزاندن و تخریب اموال عمومی نگران بودند و نه تخریب شخصیت سلمان. جا دارد تاکید کنم این درصد از مردم نه خارجی اند و نه از قوم بنی اسرائیل؛ بلکه همین مردم شریف و شهیدپرور و همیشه در صحنه ای هستند که در جامعه در کنار هم زندگی می کنند، دلشان به عشق کشورشان می تپد و در انتخابات ها و راهپیمایی ها و... حماسه می آفرینند.

بسیاری از این افراد که بعضی هم با خشم خاصی نسبت به سلمان فارسی حرف می زدند تقریبا هیچ اطلاع وثیقی از زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی سلمان ندارند و بسیاری از ایشان نوعی کینه ی مبهم را از سلمان فارسی در سینه دارند که خودشان هم توضیحی برایش ندارند.

تاثیرات دشمن خارجی و حرکات ضد اسلامی از جانب خارجیان نه قابل انکار است و نه غیر قابل پیش بینی. دشمنی ایشان امر نوپدیدی نیست؛ اسلام و مسلمان و شیعه همواره دشمن داشته و دارد و خواهد داشت، همانگونه که هیچ مرام و مذهبی از دشمنی مصون نمانده است. اما بی علاقگی موجود از سلمان فارسی که البته این نوعش شاید محدود به کازرون باشد به زعم بنده به هیچ وجه ریشه خارجی ندارد. به عنوان یک دانشجو و فعال اجتماعی مسلمان و شیعه هیچ گاه نسبت به آفات دین و مذهبی که به آن معتقدم غافل نبوده ام و به قطعیت می توانم اشاره کنم که بسیاری از آفات دین و اعتقاد در ایران امروز ما ناشی از دوستان نادان داخلی است، نه دشمن سیاس خارجی و این تمایلات بر ضد سلمان فارسی دقیقا از همان سنخ است.

اینکه برخی از شهروندان شهری که روزی برخی گریبان می دریدند تا ثابت کنند که اینجا زادگاه سلمان است، امروز نه علاقه ای به همشهری بودن با جناب سلمان دارند و نه از سوختن مجسمه اش ناراحت می شوند واقعیتی است که چه مذهبیون و سیاسیون بپذیرند و چه نپذیرند هست و باید ریشه یابی و حل شود نه اینکه انکار و رد گردد... .

وقتی در کازرون برای بزرگداشت جناب سلمان همه ی امکانات دولتی را قطار کرده و میلیون ها هزینه می شود تا کنگره بین المللی برگزار کنند و تولیت آستان جناب سلمان را از مدائن به کازرون بیاورند، اما شهروند دانشجو، کارگر، بازاری، کارمند و... پس از این کنگره و اثبات کازرونی بودن جناب سلمان هیچ تغییر ملموسی در شهر و زندگی و اجتماعشان احساس نکنند نتیجه بهتر از این نمی شود.

وقتی صاحبان قدرت با پرداختن های ناشیانه و افراطی به جناب سلمان با این بهانه که سلمان پارسی برای ما هویت می آورد، از اسطوره هایی چون گل نرگس و پریشان عزیز که هم می توانست برای مردم هویت بیاورد و هم نان غافل شدند، نتیجه جز این نمی شود! گردانندگان این بازی ها ظاهرا باور ندارند که مردم نانشان را با گندم می پزند نه با هویت و نام و نشان زورکی...

اگر به گل نرگس به عنوان یک هویت پول ساز نگاه کرده بودیم و برایش وقت گذاشته بودیم آن وقت خیال آسوده ی مردم، هم به دین گرایشی بیشتری داشت و هم به شاخصی مذهبی چون جناب سلمان.

کش مکش هایی که در اواخر دهه ی هشتاد بر سر زادگاه جناب سلمان بود و همچنین کنگره بین المللی سلمان فارسی در اوایل دهه ی نود دقیقا همزمان بود با خشکیدن و جان دادن پریشان. اگر حضراتی که برای برگزاری این کنگره ی بین المللی ساعت ها وقت و انرژی گذاشتند و مصاحبه ها کردند و سرمایه ها گذاشتند، یک پنجم آن را صرف حفظ پریشان می کردند شاید امروز جوانان وقت و انگیزه ی بیشتری برای فکر کردن به جایگاه و منزلت جناب سلمان داشتند.

آن هایی که در نهایت نخوت و تکبر، خود را صاحب هویت و افکار مردم می پنداشتند، اگر یک بار شیوه ی هویت سازی جناب سلمان برای کازرون را عقلانی و با تخصص مرور می کردند شاید در می یافتند برای اینکه مردم به زیستن در زادگاه سلمان افتخار کنند، داشتن دو تندیس سلمان و چند پارک و خیابان و یک کنگره ی پر طمطراق کفایت نمی کند.

مردم شهر سلمان هویت هایی طبیعی همچون جنگل های بلوط، پریشان، گل نرگس و پدیده های شگفت انگیزی دارند که هم برایشان دوست داشتنی و هویت ساز است و هم می تواند برای دیارشان رونق بیاورد. این مردم هویت های تاریخی همچون بیشاپور، نقش برجسته های تنگ چوگان، سرمشهد، کاروانسراهای ارزشمند و ده ها روستای بی نظیر دارند که هم می تواند برایشان هویت باشد و هم زندگی...

متولیانی که روزی به دفاع از کازرونی بودن جناب سلمان افتخار می کردند و این کار را جزء خدمات بی نظیر خود می دانستند، اگر آن روز عالمانه تر نگاه کرده بودند در می یافتند که با این تک بعدی نگریستن ها، بی توجهی ها و غیر تخصصی عمل کردن های خود نه تنها شخصیت جناب سلمان را برای مردم کازرون نامطلوب ساختند بلکه به اعتقادات پاک این مردم هم دست درازی کردند...

هنوز هم دیر نشده، مذهبیون، صاحب منصبان سیاسی و اجتماعی اگر پیام سوزاندن مجسمه ی سلمان را در نیافته اند که بنده هیچ حرفی با ایشان ندارم... . اما اگر این هشدار را دریافته اند، در روش ها و اندیشه های خود تجدید نظر کنند وگرنه بیش از این با همین فرمان تاختن نه چیزی از وطن باقی می گذارد و نه از اعتقاد و نه از هویت... .