جایگاه « محرم » در گرایش های اعتقادی کازرونی ها، چگونگی حفظ و‌ تقویت فرهنگ و سنت های عاشورا

بررسی تاریخ گذشته و حالِ  کازرونی ها نشان دهنده تاثیر فرهنگ عاشورا در نگاه مردمان ساکن در این محدوده ی جغرافیایی بوده و بالطبع حفظ و رشد «سنت» های منبعث از «محرم» نیز با توجه به برخورداری از همین «دیدگاه» اعتقادی، قابل تعریف است. گرچه برپایی مراسم محرم تنها ویژه ی ساکنان کازرون نبوده و این «حرارت» و «دل دادگی» به دستگاه حسینی، در تمامی نقاط کشور و حتی دنیا، روز به روز در حال افزایش است، لکن در هر حال با توجه به «نگرش» و «عمل گرایی» های مردمی و برپایی مراسم متعدد در مناطق مختلف شهرستان و جهت جلب توجه مسئولان هیات های عزاداری، مدیران فرهنگی و اجتماعی، به ویژه طلاب و علمای دینی، مطالب زیر مورد اشاره قرار می گیرند.

۱- تاثیر ماه های محرم و صفر، به ویژه دهه ی اول منتهی به عاشورا، در تغییر حال و هوای مردم شهرستان نه تنها در نوع پوشش ها بلکه «رفتار»ها و حتی «گفتار»ها را نیز تحت الشعاع قرار داده و بر همین اساس به دلیل مراجعت عده ای از «هم شهری» های دیگر نقاط و حضورشان در هیئات مذهبی، محله ها و تکایای ابا و اجدادی و همچنین نزدیک شدن موقتیِ نگاه «سیاسیون غیر هم سو»!، نوعی اتحاد، وحدت و هم آهنگی هایی را نیز به دنبال داشته و بدیهی است بایستی از این فرصت های کم نظیر و ارزشمند حداکثر بهره برداری ها را صورت داد .

۲- تعدد هیات های مذهبی و «تکثُرِ» شرکت کنندگان در برنامه های عزاداری و از طرفی فقدان مجموعه ای توان مند جهت هدایت و‌ بهره برداری های هدفمند از این شور و عشق بی نظیر، لزوم تاسیس و تشکیل «هیاتی مرکزی»، توانا، غیر وابسته به نگاه های جناحی و سیاسی در کلِّ شهرستان را گوشزد نموده و بدیهی است که در این میانه سازمان ها و ادارات مسئول نیز بایستی تمام توان خود برای تقویت و موفقیت این کانونِ مرکزی به کار گیرند. برگزاری جلسات کارشناسی ماهانه با حضور مسئولین هیات ها در مرکز و بخش های تابعه، شناسایی برنامه های ویژه در هر بخش و روستا و معرفی آن به دیگر هیات ها، به اشتراک گذاشتن تجربیات، بهره برداری از امکانات، کمک مادی، معنوی و تجربی به مناطق غیر برخوردار، استفاده از علما و روحانیون برای تبلیغ در مناطق مورد نظر، برگزاری حداقل یک برنامه ی بزرگ و‌ همگانی در مرکز، ارایه ی آموزش به مداحان و توجیهِ مجریان برنامه ها، جلوگیری از بدعت های غیر مرتبط با دستگاه حسینی و... تنها بخشی از وظائف و اقدامات چنین هیاتی خواهد بود.

۳- هنر «شبیه خوانی»، یا همان تعزیه، دارای ریشه های تاریخی در شهرستان کازرون بوده و با توجه به علاقه مندی مردم به این هنرِ آیینی و تاثیر آن در عمق بخشی به اعتقادات مردمی پیرامون واقعه عاشورا و کربلا، از یک طرف جزیی از عزاداری های سنتی کازرونی ها محسوب شده و از طرفِ دیگر موجب انتقال فرهنگ اهل البیت(ع) به نسل های فعلی گردیده است در همین رابطه یادآور می شود:

۳/۱- گرچه شهرستان کازرون به عنوان یکی از مراکز قدیمیِ اجرایِ هنرِ تعزیه خوانی در کشور محسوب می شود لکن متاسفانه به دلایل مختلفی از جمله نامنسجم بودن گروه های شبیه خوان، بی تدبیری مسئولین مربوطه، عدم برنامه ریزی برای تصحیح نسخ فعلی و تکراری بودن متون تعزیه های قدیمی و...، جملگی موجب کم رغبتی مردم، به ویژه جوانان، و به حاشیه رفتن این هنر ارزشمند در میان سایر برنامه های عزاداری های سنتی شده که همین جا از همه دل سوزان و‌ هنرمندان شهرستان درخواست می شود برای احیا و‌ گسترش آن اقدام لازم و همکاری های بیش تری با یکدیگر صورت دهند .

۳/۲- طی بررسی های صورت گرفته اجرای مراسم تعزیه در گوشه گوشه ی مناطق شهرستان از جمله مشتان، مهرنجان، قلعه سید و...، دارای هنرمندان و طرفداران قابل توجهی بوده که در این میان البته روستای تاریخی دریس به عنوان یکی از قدیمی ترین مراکز «تعزیه خوانیِ» کازرون و حتی استان فارس، نقش زیادی در ماندگاری و‌ ترویج آن را به خود اختصاص داده و یکی از پر تماشاترین شبیه خوانی‌های آیینی را به نمایش گذاشته است. یادآور می شود برای اولین بار در هنر تعزیه نویسی، یکی از پیرغلامان حسینی به نام استاد حاج علی رضا نظری شاعر، نویسنده، کارگردان و تاریخ شناس وقایع عاشورا، اقدام به «نو نگاری» کلیه اتفاقات کربلا به سَبْکِ تعزیه نویسی قدیمی و اجرای عملیِ آن ها در مرکز دهستان دریس نموده و شبیه خوانان از حدود شش ماه قبل به صورت مستمر، تمرینِ نقش های خود را آغاز و بنا است در دهه ی اول محرم سال جاری، هر شب یک مجلس تعزیه با حضور بیش از یک صد نفر هنرمند و به کارگیری ده ها راس اسب و ده ها نفر شتر و... در حسینه ی این روستا اجرا شود. در همین راستا از همه هنرمندان، مسئولین و علاقه مندان به این آیین سنتی، برای تماشا و‌ بهره برداری از تلاش های این‌ عزیزان دعوت به عمل می آید .

۴- محرم و‌ عاشورا به عنوان یکی از نمادهای مورد احترام در ایران ، و‌ بالطبع شهرستان کازرون ، همچنین عاملی برای ایجاد « وحدت » اجتماعی، قومیتی و فرهنگی بوده و‌طبیعی است برنامه ریزی ها نیز بایستی در همین راستا تدوین گردد . طی سال های گذشته اما متاسفانه ، مجموعه هایی کم شمار از افراد ، تلاش نموده اند ضمن تکروی و ایجاد چند گانگی در اقدامات ، به ویژه روزهای عاشورا و‌ تاسوعا ، وحدت به وجود آمده را مورد تهدید قرار دهند که در همین رابطه ضمن توصیه به دست اندرکاران این تحرکات ، طبیعی است از بزرگان شهرستان درخواست گردد برای جلوگیری از این افراد ، اقدامات لازم را به عمل آورند .

۵- برپایی عزاداری ها ، آن هم به شیوه های سنتی ، همواره مورد تاکید ائمه ی اطهار (ع) ، امام راحل (ره) ، مقام معظم رهبری و مراجع تقلید و بزرگان دینی قرار داشته اما آن چه بیش از « جسمِ » عزاداری مورد اهتمام واقع شده ، همانا « روحِ » و « پیام » محرم و عاشورا بوده که در همین راستا علی رغم برخورداری شهرستان از حوزه علمیه بزرگ خواهران و برادران و فارغ التحصیلی صدها طلبه و عالمِ بومی ، اما بسیاری مساجد و روستاها در این ایام از حضور و فعالیت این عزیزان محروم بوده و بایسته است امام جمعه محترم و مسئولین حوزه های دینی با همکاری طلاب و علمای شهرستان ، برنامه ریزی منسجمی را ، قبل از فرا رسیدن محرم ، جهت رفع این نقیصه به انجام رسانند .

۶- طی بررسی های کارشناسی به عمل آمده ، سرویس های فرهنگی و جاسوسی دشمن از چندین سال قبل ، برنامه‌های هوشمندانه ی متعددی برای ترویج « پوسته » های « بی روح » از عزاداری ها و کنار گذاشتن سخنرانان و عالمان دینیِ « روشن گر » ، از مجالس عزاداری های حسینی را آغاز نموده که یکی از این برنامه ها صِرفِ زنجیر و سینه زنیِ تنها ، با استفاده از نوحه و شعارهای غیر الهام بخش و بی ارتباط با قیام انقلاب حسینی بوده و مهم ترین هدفِ آنان نیز « قطع ارتباط » جوانان و عاشقان دل باخته ی عاشورایی از « نظامِ ولایی » و‌ « حاکمیت اسلامی » ارزیابی گردیده است .

۷- معمولا مناطقی با سابقه ، مانند کازرونِ بزرگ ، همه ساله قبل و‌ یا در یکی از روزهای دهه اول محرم ، سنتی نمادین را با حضور همگانی و به شکلی باشکوه برگزار می نمایند ، همانند آنچه مردمانِ محترم اردبیل ، یزد و.. صورت می دهند ، علی رغم برخورداری شهرستان کازرون از سنت های قدیمی متعدد و وجود انگیزه های قوی برای احیای حداقل یکی از این سنت ها و تکرار نمادین و سالانه ی آن ، ولی اقدام خاصی به عمل نیامده که در همین رابطه از همه صاحب نظران و‌ هیات ها درخواست می شود برای انتخاب و راه اندازی چنین موضوعی « هم فکری » لازم را مبذول نمایند .

  در هر حال همان گونه که پدران ، مادران و ابا و اجداد ما ، در پیروی از دستورات و تاکیدات ائمه ی اطهار (ع) و‌ بزرگان دینی ، نسبت به پاسداشت و‌ محافظت از سنت های مُحَرم و انتقال پیام های رهایی بخشِ بزرگ ترین انقلاب بشری و البته مظلومیت های سیدالشهدا (ع) و خاندان مکرم رسول اله (ص) ، همت گماشتند و این امانت را به ما سپردند ، وظیفه ی تک تکِ ما « حسین دوستان » و « کربلا باوران » در شهرستان کازرون نیز حفاظت از این مراسم ها و تحویل توام با سلامت آن ها به نسل های آینده است و امید می رود که خداوند بزرگ نام ما و همه ی کسانی که مخلصانه قدم برداشته و زحمت می کشند را ، در دفتر « نوکران » و « محبان » حسینی ثبت و ذخیره روزهای تنهایی و غربتمان در صحرای محشر گرداند . آمین