به بهانه فراخوان بنای یادبود ناصردیوان / پیشنهاداتی جهت نتایج بهتر در فراخوان ساخت بنای یادبود ناصردیوان

ناصردیوان کازرونی، نزدیک به یک قرن پس از حماسه سازی‌اش در جنوب ایران، همچنان خبرساز است.

این روزها در حالی که در پاریس، رهبران غربی به تازگی صدمین سال پایان جنگ جهانی اول را جشن گرفته‌اند، در گوشه دیگری از این دنیا و در شهر کازرون، بحث‌ها بر سر ساخت یک بنای یادبود بر سر یکی از قهرمانان مبارزه با نیروهای متفق انگلیسی در جنگ جهانی اول بالا گرفته است.

در همین ارتباط به تازگی شهرداری کازرون فراخوانی را منتشر ساخته که در آن خواستار طراحی عمارت و اِلِمانی در محل آرامگاه این قهرمان مبارزه با استعمار در زادگاه خود، کازرون شده است.

آرامگاه این قهرمان مبارزه با استعمار در جنگ جهانی اول در محلی بنام «شارغون» در کازرون واقع شده است. این مکان علاوه بر مقبره ناصردیوان، آرمگاه یکی از عارفان و شاعران نامی کازرون با نام «محمدکاظم گلبن» نیز هست. «شارغون» امروزه فضایی باصفا با سرونازهایی همیشه سبز است که طی چند سال گذشته در این محل کاشته شده.

حال این روزها شهرداری کازرون که طی مدت فعالیت کوتاه خود توانسته رضایت نسبی شهروندان را به دست آورد، با همکاری شورای شهر در نظر دارد تا در «شارغون» بنای یادبود قهرمان مبارزه با استعمار را به پا کند و در همین راستا نیز اقدام به انتشار فراخوان برای طراحی این بنای یادبود کرده است.

البته این فراخوان پس از آن صورت گرفته است که قرار بود طرحی آماده شده در «شارغون» وارد فاز اجرایی شود که به گفته منتقدان هیچ نشانه و اثری از معماری اصیل کازرونی نداشت.

تصویری از بنای قدیمی آرامگاه گلبن و ناصردیوان کازرونی در شارغون

در واقع براساس عکس‌های بجا مانده از «شارغون»، این مجموعه آرامگاه مشترک دو چهره فرهنگی و حماسی کازرون، یعنی گلبن و ناصردیوان، خود دارای ساختمانی کهن بوده است که براساس معماری کازرونی ساخته شده بود.

حال معترضان به عملکرد شهرداری و جمع کثیری از فعالان فرهنگی و اجتماعی کازرونی، ضمن مخالفت با بی توجهی شهرداری به هویت و معماری اصیل این مکان در طراحی بنای یادبود، خواستار آن بودند که به جای تکیه بر یک طرح خاص که هیچ نشانه و اثری از معماری کازرونی ندارد، همان طرح اولیه و کهن بنای شارغون احیا و تجدیدبنا شود.

در واقع سوال منتقدان این بود که هدف از طراحی یک بنای یادبود برای یک مبارزضداستعمار و  یک شاعر کازرونی در شهر زادگاه خود چیست؟ آیا این بنای یادبود نمی‌بایست در کنار بزرگداشت نام دو چهره مطرح کازرون، همزمان نمادی از معماری کهن شهر باشد که در گذشته نیز وجود داشته است؟

در حقیقت فصل مشترک این انتقادات درخواست از شهرداری و شورای شهر برای توجه به هویت اصیل «شارغون» و احیا و تجدید بنای این ساختمان بوده که به عنوان بخشی از معماری کهن کازرونی این روزها در حال فراموشی است.

لذا در گام نخست و با هدف ارتقای کیفیت کار برای ساخت بنای یادبود ناصردیوان کازرونی، همچنان بر تجدیدبنا و احیای طرح اصیل و اولیه «شارغون» ‌که خوشبختانه تصویر خوبی از آن باقی مانده پیشنهاد و تاکید می‌شود. این اقدام هم نشان دهنده توجه به هویت اصیل معماری کازرون است و هم از طرف دیگر شهرداری و شورای شهر را در شرایط موجود مالی بی نیاز از صرف هزینه های قابل توجه برای برگزاری یک مسابقه حرفه‌ای و استفاده از داوران حرفه ای خواهد کرد و هزینه کار را تنها به احیای ساختمان «شارغون» که خود نمادی از آرامگاه ناصردیوان و گلبن است، محدود خواهد ساخت نه بیشتر.

اما به اعتقاد نگارنده اگر مجموعه شهرداری و شورای شهر محترم همچنان بر تصمیم نادرست حذف هویت معماری تاریخی شهر و نادیده گرفتن احیای بنای تاریخی «شارغون» که بنا بر برخی گفته‌‌ها توسط خود ناصردیوان ساخته شده، اصرار دارند، چهار پیشنهاد در راستای بهبود فراخوان صورت گرفته عنوان می‌گردد:

پیشنهاد اول: انتشار ملی و گسترده فراخوان: در گام نخست؛ و با توجه به آنکه به درستی مدعی آن هستیم که ناصردیوان شخصیتی ملی و نه منطقه‌ای‌ست، پس چرا باید فراخوان ساخت بنای یادبود او در سطح شهرستان ارایه شود و نه در سطح ملی. بدون شک یکی از مهمترین ایرادات به فراخوان شهرداری کازرون در مورد طراحی بنای یادبود، انتشار بسیار محدود این فراخوان در رسانه‌ها است. به نظر می‌رسد که فراخوان مورد نظر شهرداری کازرون برای بنای یادبود ناصردیوان تنها در برخی رسانه‌های محلی و کانال‌های تلگرامی محلی انتشار یافته، حال آن که انتشار این فراخوان در برخی روزنامه‌های کشوری و حداقل روزنامه‌های استانی در شیراز و حتی کانال‌های تلگرامی کشوری باعث تنوع در ارائه طرح‌ها و ارتقای کیفیت کار خواهد شد که امید است این کار بزودی انجام شود.

پیشنهاد دوم: ایجاد زمینه برای مشارکت معماران شهیر و توانای ایران برای ساخت مقبره ناصردیوان؛ در فراخوان شهرداری کازرون در مورد طراحی مقبره ناصر دیوان، جای معماران برجسته ایرانی خالی است. در واقع از آن‌جا که در این فرخوان تنها به ارائه هدیه‌ای نامشخص و نامعلوم به طرح برتر اکتفا شده و همچنین داوران و معیارهای داوری در این طرح نامشخص است، لذا به طور طبیعی معماران بزرگ ایران در طراحی این بنا جایی ندارند و عملا در این فراخوان مشارکت نخواهند داشت.

لذا شایسته است با هدف کسب بهترین نتیجه ممکن، ضمن تخصیص مبلغ قابل توجه و اعلام علنی آن برای سه طرح نخست، همچنین جایزه ویژه و مجوز اجرا به طرح برگزیده ارائه شود.

از سوی دیگر نقش داوری در این گونه مسابقات مهمتر از برگزاری مسابقه است. به طور طبیعی برای دو شخصیت ملی مانند ناصردیوان کازرونی  و گلبن کازرونی لازم است تا از داوران سطح ملی بهره گرفته شود. اساتید متخصص، شناسنامه دار و شناخته شده که هیچ تردیدی و شبهه‌ای در انتخاب طرح برتر را ایجاد نکند.

همچنین لازم است با تعیین معیارهای حرفه‌ای برای داوری از جمله مساحت، ارتفاع  و مشخص نمودن دقیق کروکی مهندسی بنای مورد نظر و تعیین اهداف ساخت بنا و المان، و تعیین محل مجزای هر کدام، زمینه مشارکت دادن معمارهای برجسته ایرانی را در طراحی بنای یادبود ناصردیوان کازرونی فراهم کرد تا این بنای یادبود نیز به مانند نام ناصردیوان تا سال‌ها ماندگار شود.

در سومین پیشنهاد درخواست می‌شود حداقل عکسی از بنای کهن «شارغون» که همچنان موجود است به عنوان یکی از گزینه‌های موجود برای باز طراحی بنای یادبود ناصردیوان و گلبن ارائه شود تا حداقل معماران و طراحان با پیش زمینه اصلی و عناصر معماری کهن کازرون آشنا باشند و بتوانند طراحی خود را براساس طرح اصیل محل شارغون ارائه دهند و از سوی دیگر با معرفی عکس بنای «شارغون» شبهه بی توجهی و نگاه تحقیر آمیز مجموعه شهرداری و شورای شهر به معماری کهن کازرونی از بین برود و متولیان امر ثابت کنند که به معماری و هویت کهن کازرون بی توجه نیستند.