کازرون به عنوان شهری که درست در محل تلاقی سه ایل بزرگ کشکولی، دره‌شوری و فارسیمدان واقع گردیده است، بدون شک بیشترین تأثیرپذیری فرهنگی، آموزشی و علمی را از فعالیت های آموزشی محمد بهمن بیگی داشته است. از سال 1335 که دانشسرای عشایری شیراز شروع به کار کرد، تا سال 1357 هرساله جوانان زیادی از این سه ایل و همچنین از بخش کهمره و عشایر لر زبان اطراف قائمیه با شرکت در کنکور ورودی، به دانشسرای عشایری شیراز راه یافتند؛ که همه آنها تحت نظر استاد محمد بهمن بیگی به مدت یک سال در دانشسرای تربیت معلم عشایری آموزش می‌دیدند و بعد از موفقیت در دروس د انشسرا، همگی به عنوان معلم به زادگاه خود و یا نقاط دیگر استان و یا کشور اعزام و به آموزش و پرورش نونهالان و نوجوانان این دیار کهن و اسلامی مشغول می شدند.

در آن دوران تعداد افراد تحصیلکرده و همچنین معلم در بخش ها و روستاهای اطراف کازرون بسیار اندک بود؛ فقط تعداد انگشت شماری معلم «سپاهی دانش» توسط اداره فرهنگ شهرستان کازرون به روستاهای بزرگ اطراف ارسال می‌شد که بنا به دلایلی این معلمین موفقیت و کارآیی چندانی نداشتند. دلیل اول آنکه آنها متولد و بزرگ شده شهر بودند و به هیچ عنوان قادر به زندگی در روستاهای دور افتاده آن دوران نبودند، و به قول استاد محمد بهمن‌بیگی، یکی از آنان که از شیراز اعزام شده بود و محل کارش چنارشاهیجان بود، هنگام شب حتی از حشره های اطراف چراغ فانوس‌ها و زوزه شغال ها می ترسید و به همین دلیل از آنجا فرار کرد و هرگز به محل کارش برنگشت. دلیل بعدی آنکه تعداد سپاهی دانش ها و معلم هایی که اداره فرهنگ می فرستاد بسیار اندک بودند و بیشتر روستاها بدون معلم می ماندند، همچنین طبق تحقیقات اساتید روانشناسی دانشگاه تهران، کیفیت آموزشی و بازدهی این مدارس بسیار پائین بود و در عوض کیفیت آموزشی مدارس عشایری فوق العاده بالا بود؛ و دلایل دیگری که از حوصله این بحث خارج است. به همین سبب بسیاری از بزرگان و ریش سفیدان روستاها از اداره آموزش و پرورش عشایری شیراز تقاضای معلم نمودند و زنده یاد محمد بهمن بیگی نیز با تقاضای آنان موافقت کرد و علاوه بر عشایر شهرستان، برای بسیاری از روستاهای دور افتاده کازرون معلم عشایری فرستادند. درنتیجه علم، دانش و فرهنگ در روستاها و مناطق عشایر نشین کازرون نیز از رشد چشمگیری برخوردار شد. به جرأت می‌توان گفت تا قبل از سال 1380 اکثریت معلمان تحت حوزه مدیریت آموزش و پرورش شهرستان کازرون، عشایری و یا روستایی بودند که آخرین گروه معلمان دانشسرای عشایر (تحت مدیریت بهمن بیگی) در سال 1387 به افتخار بازنشستگی نائل آمدند.

علاوه بر دانشسرا، بسیاری از دانش آموزان مستعد مدارس عشایری با موفقیت در کنکور ورودی، به دبیرستان شبانه روزی عشایری شیراز راه یافتند که اکثریت آنها با پایان دوران متوسطه در بهترین رشته های مهندسی و پزشکی به دانشگاه ها راه یافتند، البته دانش آموزان مدارس عشایری و روستایی تحت نظر معلمان عشایری نه تنها در دبیرستان عشایری، بلکه در سایر دبیرستان های آن زمان به تحصیل خود ادامه دادند و بسیاری از آنها به دانشگاه‎ها راه یافتند که این جوانان فرهیخته روستایی و عشایری بعد از اتمام تحصیلات عالیه در سطح شهرستان و استان، بسیاری از پروژه های بزرگ علمی، فرهنگی و عمرانی را به عهده گرفتند. دکترحمداله کرمی‌فر فوق تخصص کودکان که سال‌ها در شهرستان کازرون به عنوان پزشک عمومی و متخصص کودکان فعالیت داشتند، دکتر جاویدی، دکتر نادر شیبانی (متخصص اطفال)، دکتر قشقایی، مهندس علیپناه ایمانی (رئیس اسبق مجمع متخصصین استان فارس)، دکتر فرج پناهی (متخصص)، دکتر مختاری (دندانپزشک)، دکتر شهریاری (رئیس اسبق دانشگاه آزاد کازرون)، مهندس سلیمانی، حاج امیرحسین مرادی (معاون فعلی فرمانداری کازرون)، دکتر اژدری، مهندس والی، دکتر مسلم قزل‌بیگلو (قاضی و استاد دانشگاه)، دکتر سیاوش شریفی (رئیس اسبق دانشگاه آزاد کازرون)، جناب سرگرد اعظمی قره میرشاملو، علی وزیری (وکیل دادگستری)، مهندس موصلی (شهردار اسبق کازرون) و ده ها و شاید صدها مهندس، پزشک، وکیل، استاد دانشگاه، دبیر و افسر نیرو انتظامی، ارتش و سپاه و... که همگی از ایل قشقایی، سال های سال در شهرستان کازرون مشغول خدمت بوده و هستند، و هر کدام در رشته خود خدمات علمی، فرهنگی و عمرانی فراوانی را به شهرستان کازرون و حومه ارائه کرده اند.

برگزاری جشنواره ها، جلسات، کنسرت ها، نمایشگاه های فرهنگی هنری ایل قشقایی و انتشار نشریات و مجلات قشقایی توسط دانشجویان و فرهیختگان عشایری، بدون شک از پر بیننده ترین، بزرگترین و اثر گذارترین فعالیت های فرهنگی شهرستان بوده است؛ که همه این فعالیت های و همه این متخصصین نتیجه کار بزرگ زنده یاد محمد بهمن بیگی بوده است. بسیاری از معلمان عشایری بخشهای مختلف کازرون بعد از بازنشستگی با دریافت زمین از آموزش و پرورش و یا به صورت خود جوش در این شهرستان شروع به ساخت و ساز نموده و سکونت اختیار نمودند، به طوری که امروزه اکثریت ساکنان شهرک عشایری، شهرک پردیس، ارتش و... از خانواده های معلمان عشایری تشکیل گردیده است. بنابراین می‌توان گفت که این معلمان در گسترش و توسعه شهر کازرون نیز بسیار تاثیرگذار بوده اند. البته به پاس خدمات فراوان فرزندان عشایر به شهرستان کازرون و به دلیل وجود سه ایل بزرگ فارسیمدان، کشکولی و دره شوری در حومه کازرون و خود کازرون، انتظار می رفت که مسئولین محترم شهرستان میدان و یا خیابانی را به اسم "محمد بهمن بیگی"، "صولت الدوله قشقایی" و یا شهدای قشقایی نامگذاری کنند، که این خواسته تاکنون محقق نگردیده است. البته هنوز هم عشایر شهرستان به عنایت پروردگار و اقدام مسئولین امیدوار هستند.

آری فعالیت های کم نظیر زنده یاد محمد بهمن بیگی نه تنها برای ایلات و عشایر، بلکه برای همه شهرستان ها و استان های عشایر نشین کشور مثمر ثمر و باعث خیر و برکت بوده است. رابطه گرم محمد بهمن بیگی با محمدخان و زنده یاد امرالله خان امیرعضدی و یا بعضی از مسئولین شهرستان مهر تأئیدی است بر علاقه وافر آن زنده یاد به تاریخ، فرهنگ و مبارزات مردم شهرستان کازرون. زنده یاد محمد بهمن بیگی علاوه بر تأسیس تعلیمات عشایری، تربیت معلم، دبیرستان عشایری، کتاب خانه های سیار، تربیت ماماهای روستایی، مراکز فنی و حرفه ای، صنایع دستی خصوصا قالی بافی و... تعداد پنج کتاب وزین به رشته تحریر در آورده است که عبارتند از: 1- عرف و عادت در

عشایر فارس 2- بخارای من ایل من 3- اگر قره قاچ نبود 4- به اجاقت قسم 5- طلای شهامت که این کتاب های در میان تحصیلکردگان و فرهیختگان کازرونی علاقه مندان فراوانی دارد که شاید این علاقه به نوعی نشانه قد رشناسی مرد م و مسئولین شهرستان نسبت به استاد باشد . امید است که مسئولین محترم استان فارس با برگزاری ))کنگره بین المللی بزرگد اشت استاد محمد بهمن بیگی (( دی ن خود را نسبت به بزرگان علمی فرهنگی این دی ار کهن اد ا نمایند .

*پژوهشگر و دبیر بازشسته

منبع: عاشقانه ترین سرود ایل – ویژه نامه دومین همایش نکوداشت خدمات فرهنگی و تربیتی استاد محمد بهمن‌بیگی – هفته نامه آوای بهارستان بوشهر – بهار 1398