در حالی که خانه‌ها و عمارت‌های قاجاری کازرون طی سال‌های گذشته، یک به یک جای خود را به آپارتمان‌های بدقواره در بافت تاریخی این شهر داده است، حال چند خانه‌ تاریخی کازرون نیز در بی توجهی مسئولان در آستانه تخریب و نابودی همیشگی است.

در این میان «عمارت تاریخی حاج اسمال» در بافت تاریخی کوی بازار کازرون در حالی که هم به لحاظ مساحت 1700 متری خود و هم از نظر بنای عمارت 1400 متری خود در دو طبقه و هم به دلیل قدمت 250 ساله تاریخی و هم حیاط بزرگ خود می تواند مشابه یک «خانه زینت الملوک» یا یک «نارنجستان قوام» برای کازرون باشد، در سکوت و انفعال مسئولان در حال نابودی همیشگی است.

این عمارت تاریخی که به اعتبار اسناد حداقل متعلق به دوره‌های نخست قاجاریه است، از نظر معماری دارای ایوانخانه مرکزی با 12 اطاق پیرامونی در دو طبقه است که شاهکار معماری کازرون را در آن دوران نشان می‌دهد و ثابت می کند که برخلاف برخی ادعاها، کازرون حتی پیش از دوران پهلوی و در همان سال‌های نخست قاجاریه نیز دارای معماری باشکوهی همچون این عمارت سترگ بوده است.

سبک معماری «عمارت حاج اسمال» به دلیل ایوانخانه مرکزی و بادگیرهای پیرامونی، آنچنان زیبا و چشم نواز است که دل هر بیننده‌ ای را جذب خود خواهد کرد و اگرچه امروزه این بنای تاریخی با تغییرات در طول زمان دارای درب و پنجره آهنی است و در نمای آن تغییراتی ایجاد شده، اما با کمی هزینه بازسازی می توان این بنای تاریخی را به همان سبک اولیه قاجاری بازگرداند و شهر کازرون را مفتخر به داشتن این عمارت زیبا و چشم نواز کرد.

این که چرا مسئولان شهر کازرون در قبال یک خانه تاریخی ارزشمند که در نوع خود در میان خانه‌های تاریخی جنوب ایران اثری فاخر است، سکوت کرده و دست به روی دست گذاشته تا آپارتمان سازها آن را در یک شب با خاک یکسان کنند، جای تعجب است؟

این که برخی مسئولان ادعای دلسوزی و پیگیری مسائل کازرون را دارند، اما قادر به حفظ و نگهداری یکی از ارزشمندترین و تاریخی ترین عمارت‌های قاجاری این شهر نیستند، جای تعجب بسیار است؟

جالب آن جاست که تا کنون پییشنهادهای گوناگونی برای تملک و پرداخت حقوق مالکان این عمارت تاریخی مطرح شده و از جمله پیشنهاد تبدیل «عمارت حاج اسمال» به فرهنگسرای شهرداری کازرون، به دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه سلمان و حتی به ساختمان اداره میراث فرهنگی کازرون ارائه شده است، اما تا کنون جز انفعال و بی توجهی، اقدامی از سوی مسئولان برای تملک و پرادخت حقوق مالکان جهت جلوگیری از تخریب این بنا صورت نگرفته است.

کاش حداقل وقتی این گونه به بافت تاریخی و خانه‌های ارزشمند تاریخی این شهر بی توجهی می کنید، ادعای شهرنشینی و تمدن و اعتبار تاریخی کازرون طی صدها و صدها سال را نمی کردید؟ وقتی در جلو چشمان بینای همه ما و شما این گونه بافت تاریخی عرصه تاخت و تاز بساز بفروش ها و آپارتمان‌ سازها می‌شود، دیگر چه جای ادعا برای شهرنشینی تاریخی کازرون است؟ همان بهتر که یک جهانگرد خارجی قدمت کازرون را با شهرک سی ساله صدرای شیراز برابر بداند!