حوزه/ تصمیم و برنامه اتخاذ شده این بود که ۵۵۰ مدرسه علمیه حوزه در سراسر کشور هر کدام یک گروه جهادی تشکیل دهند. البته در این عرصه بسیاری از مدارس فعال بودند، ولی نیاز بود که ساماندهی شوند.

حضور طلاب در عرصه های مختلف جهادی در مناسب های مختلف بار دیگر پیشتازی آنها را در کارهای خیر به رخ همگان می کشد؛ ولی این تنها گوشه ای از تلاش های جهادی طلاب است. بسیاری طلاب در عرصه های مختلف خدمت رسانی به مردم حضور فعال دارند، ولی آنچه که موجب می شود کارهای آنها کمتر دیده شود، ساماندهی نشدن برخی از آنهاست.

در این راستا دبیرخانه هماهنگی گروه های جهادی حوزه های علمیه تحت اشراف آیت الله اعرافی تشکیل شد و در مدت کوتاهی که کار خود را آغاز کرده، ظرفیت بزرگی را در این عرصه ایجاد کرده است. برای آشنایی هرچه بیشتر با فعالیت های این دبیرخانه، گفت و گویی با ابوالفضل علیخانی، مسئول این دبیرخانه انجام دادیم که خدمتتان تقدیم می شود...

س) در ابتدا، ضمن معرفی این دبیرخانه، درباره نحوه شکل گیری آن توضیح بفرمایید.

کار ما ساماندهی و توانمندسازی گروه های جهادی حوزه های علمیه است؛ تلاش ما این است که اگر در مدارس علمیه کشور گروه جهادی ندارند، این گروه های جهادی را تشکیل دهند و اگر چنین گروهی دارند، اینها ساماندهی و تقویت شود. فعالیت این دبیرخانه از سه ماه گذشته آغاز شده و در این مدت اقداماتی در راستای ترویج فرهنگ کارهای جهادی در حوزه انجام داده است.

ما در جامعة المصطفی به دنبال گسترش فعالیت های خدمت رسانی و اجتماعی طلاب در خارج کشور بودیم که نتیجه آن پی گیری ها و فعالیت ها ما این بود که گروه های جهادی مرسوم در ایران، به عنوان گروه های سازندگی در ده کشور تشکیل شد و در حال حاضر بالغ بر ۳۰ گروه سازندگی در کشورهای آسیایی و افریقایی تشکیل شد شامل هند، پاکستان و افغانستان در آسیا و کشورهای نیجریه، گامبیا، سنگال، بورکینوفاسو و... در آفریقا بوده است. همین الگوهای جهادی و کارهای مبارزه با کرونا و خدمت رسانی در سیل و زلزله و خدمت به مناطق کم برخوردار کشور، در ده کشور جهان رواج یافت.

در مرداد ۹۷ در گروهی چهل نفره از فعالان جهادی سراسر کشور به دیدار مقام معظم رهبری شرفیاب شدیم. در این دیدار که من هم به عنوان نماینده گروه های بین المللی حضور داشتم، نمایندگان گروه های مختلف جهادی، گزارش کار های جهادی خود را خدمت رهبری ارائه کردند، ولی متأسفانه کسی از حوزه نبود که گزارش دهد. علیرغم کارهای گسترده ای که در این عرصه انجام شده است، این جای خالی وجود داشت.

دلیل این کار عدم انسجام و نبود تشکیلات طلبگی جهادی بود که در حوزه وجود نداشت. از این رو تصمیم گرفتیم که جایی را در حوزه برای این کار در نظر بگیریم که در عین ساماندهی، آنها را در چهارچوب قوانین و قواعد سازمانی محدود نکند. دغدغه تشکیل از دیدار با مقام معظم رهبری تقویت شد.

مقام معظم رهبری در این دیدار نکاتی را متذکر شدند که از جمله آنها این بود که فرمودند که همه این کارهایی که کردید خیلی خوب بود، ولی بروید و آنها را ده برابر کنید؛ معظم له در این دیدار فرمان ده برابری را صادر کردند. یعنی ما باید به جای ده کشور، در صد کشور فعال می شدیم. فرمان دوم هم اینگونه بود که ایشان فرمودند شما تا کنون شاید ۱۰درصد از ظرفیت جوانان را در اردوهای جهادی کشاندید. بروید و ۹۰درصدی که تا کنون طعم خدمت رسانی را نچشیده اند و از محرومیت زدایی محروم هستند، وارد این عرصه کنید. فرمودند که اردوهای جهادی را در محیط کاری، تحصیلی و حتی خانواده ترویج بکنید.

این توصیه من را که فعال جهادی بودم، نسبت به محیط تحصیل خود دغدغه مند ساخت. از این رو تلاش کردیم که این کار به صورت داوطلبانه و ساختارمند در حوزه کلید بخورد.

بنابراین، دبیرخانه هماهنگی گروه های جهادی در حوزه های علمیه تحت مدیریت آیت الله اعرافی تشکیل و ابلاغ ساختار شد و مسئول آن یک طلبه است، نه یک شخص شاغل در حوزه. این مسئول کارمند حوزه نیست که حقوق ماهانه یا کد پرسنلی داشته باشد.

س) ارتباط شما با مدارس علمیه چطور است؟

تصمیم و برنامه اتخاذ شده این بود که ۵۵۰ مدرسه علمیه ما در سراسر کشور هر کدام یک گروه جهادی تشکیل دهند. البته در این عرصه بسیاری از مدارس فعال بودند، ولی نیاز بود که ساماندهی شوند. این مدارس مجامع استانی داشتند؛ برای مثال در استان یزد که ۱۴ مدرسه علمیه وجود دارد، باید ۱۴ گروه جهادی با مدیریت یکی از طلاب مدرسه که مسئول هر یک ازاین گروه هاست، تحت اشراف مدیریت های استانی حوزه های علمیه، یک نفر را به عنوان دبیر استانی گروه های جهادی تعیین می کنند.

دبیران استانی نیز مسئول دبیرخانه هماهنگی گروه های جهادی حوزه های علمیه را انتخاب خواهند کرد.

س) این گروه های جهادی با چه هدفی تشکیل می شوند و چه فعالیت ها و مأموریت هایی را دنبال می کنند؟

این گروه ها، در پنج حوزه در حال فعالیت هستند:

نخست، فعالیت در قالب اردوهای جهادی رایج در کشور است که خدمت رسانی مادی و معنوی در مناطق کم برخوردار کشور را دنبال می کنند. این کار جهادی بیشتر در ایام تعطیلات درسی طلاب است که در عرصه ساخت و بازسازی مسجد، مدرسه و... و همچنین در کارهای فرهنگی و تبلیغی انجام می دهند.

در عرصه دوم، طلاب جهادی وارد صحنه رفع آسیب های اجتماعی می شوند. ما الآن بحث اعتیاد، آسیب های خانوادگی، افزایش آمار طلاق و سایر آسیب های اجتماعی را در مناطق مختلف شهر، به ویژه در کلان شهرها داریم که طلاب به این عرصه ورود می یابند.

کار سوم گروه های جهادی، ارتباط عاطفی و مؤثر با اقشار آسیب دیده اجتماعی می باشد. بهزیستی ها، خانواده های زندانیان و...، از جنس کمک های مؤمنانه است که گروه های جهادی طلاب در محله خود ارتباط عاطفی برقرار و مشکلات اجتماعی را شناسایی و در رفع آن تلاش می کنند.

چهارمین حوزه فعالیت گروه های جهادی مدارس، حضور بهنگام در حوادث غیر مترقبه مانند سیل و زلزله و شروع بیماری مانند کرونا نمود بیشتری داشت.

عرصه پنجم، حضور در گروه های جهادی غیر طلبگی است. ما در کشور به تعبیر رئیس سازمان بسیج کشور، ۱۲ هزار گروه جهادی داریم. تک تک این ها نیازمند حضور یک طلبه جهادگر مبلغ در فعالیت هایش است. برای مثال، بنده که در گذشته دانشجو بودم، در اردوهای جهادی که شرکت می کردم، با یکی از طلاب جهادی خوش برخورد و مؤثر آشنا شدم، ارتباطی که با او داشتم، به سمت حوزه کشیده شده و وارد عرصه طلبگی شدم.

در این عرصه کارهای بسیاری می توان انجام داد که ارتباطات خوبی هم در عرصه ستادی بسیج دانشجویی، سازندگی و... داشتیم.

در این عرصه قرار است به تک تک استان ها برویم و با مدیران و برخی مدارس نشست هایی برگزاری کنیم. در این نشست ها که آیین نامه های آن را در گذشته ارسال کرده ایم، یکی یکی مطرح و بررسی می کنیم.

در آبان‌ماه دوره آموزشی تشکیلاتی گروه های جهادی جنوب کشور را داریم که هشت استان را در شیراز جمع خواهیم کرد.

س) در عرصه ساماندهی گروه های جهادی استان ها، در چه مرحله ای هستید؟

ما تا کنون فرصت کردیم که به استان های جنوبی کشور سر بزنیم و تا پایان مهر ماه، بالغ بر ۱۵۰ گروه جهادی که وجود خارجی دارند، شکل و ساختار و سازمان پیدا می کنند. دوره آموزشی آنها در پایان مهر ماه است که در آبان دوره آموزشی و هم افزایی آنهاست که در شیراز ۱۵۰ گروه تشکیل می شوند.

استان های شمال غرب و شمال هم در مرحله دیگر کاری ما قرار دارد.

س) در شهر قم حجم گسترده ای از گروه های جهادی فعالند. ارتباط شما با آنها چطور است؟

نقطه گذاری اولیه ما در دبیرخانه، مدارس علمیه است. یعنی ما در حال حاضر با طلاب دانش آموخته ای که خود گروه جهادی دارند و در این عرصه فعالند، کاری نداریم. البته پشتیبانی فکری و معنوی و اندیشه ورزی آنها را نیاز داریم و در ارتباطی که داریم جمع آوری می کنیم. ولی در گام نخست، نسبت به گروه های غیر مدرسه ای ورودی نداریم.

س) در مدارس علمیه استان قم چه فعالیت هایی داشتید؟

در قم، در عرصه کمک مؤمنانه، با مدارس علمیه ارتباط گرفتیم و گفتیم که گروه های جهادی خود را شکل بدهید و مسئول گروه را معرفی کنید. در حال حاضر ۴۵ مدرسه علمیه در قم گروه جهادیشان شکل گرفته و ما آنها را می شناسیم. با این ۴۵ گروه جهادی در ماه محرم، ۱۵۰۰ بسته معیشتی را در محله های اطراف مدارس در میان آسیب دیدگان از کرونا توزیع کردیم. هر بسته معیشتی هم در حدود ۳۰۰ هزار تومان ارزش داشت که با کمک خیرین و نهادهای حمایت کننده از طریق گروه های جهادی مدارس در محلات توزیع شد.

س) معیار شناسایی گروه های آسیب دیده از کرونا چه بود؟

یکی از معیارها، افراد و خانواده هایی بود که به دلیل شیوع کرونا، تحت فشار اقتصادی قرار گرفتند. گروه دیگر، خانواده های دارای محرومیت های دیگر بودند، خانواده های زندانیان، خانواده های بی سرپرست یا دارای سرپرستان زن و...، از دیگر گروه های مورد حمایت بودند. در این طرح، طلاب با معتمدین محلات ارتباط برقرار کردند. یا خودشان به شناسایی و اولویت بندی افراد می پرداختند.

س) ارتباطی که میان طلاب و جامعه اطراف خود شامل مردم، خیرین، معتمدین و... به وجود آمد، چه تأثیراتی دارد؟

این کار بازخورد های مثبتی داشت که یکی از آنها این بود که ارتباط اجتماعی مدارس علمیه با محلاتشان شکل گرفت که این کار اهمیت و اثرگذاری زیادی دارد. این ارتباط برقرار کردن مدرسه با محله، موجب می شود که محله حامی مدرسه شود. یکی از کارهایی که دشمن می کند، این است که در اغتشاشات، مدارس علمیه را مورد هدف قرار می دهد. درحالی که طلاب در صحنه های اجتماعی فعال هستند، ولی مدرسه علمیه باید در محله خود کنشگری و فعالیت اجتماعی داشته باشد که گاها مورد غفلت قرار می گیرد.

در کازرون که اغتشاشات اخیر مورد حمله قرار گرفت، برخی گمان می کردند که این مدرسه غیر اجتماعی و در لاک خود بود، از این رو مورد حمله قرار گرفت، در حالی که این مدرسه محور فعالیت های اجتماعی گروه های سراسر شهرستان است و دانشجویان و پایگاه های بسیج و..، با مدیریت مدرسه فعال بودند. دلیل حمله به این مدرسه هم به دلیل نقش اثرگذار آن در شهر بود. باید همه مدرسه های ما به این سمت بروند.

س) بازخورد توزیع بسته های معیشتی چطور بود؟

بازخوردهای خیلی خوبی از سوی گروه های جهادی در این عرصه مطرح می شد که ارتباط طلاب با معتمدان محل یا ائمه جماعات مساجد اهمیت زیادی داشت. این که طلاب به درب منازل رفته و ارتباط گرفتند و برخی طلاب در کنار این کار، روضه های خانگی را نیز تشکیل دادند و با این کار، فعالیت های تبلیغی خود را گسترده تر کردند، از بازخوردهای این برنامه بود.

س) طلاب مدارس فقط اجرا کننده برنامه ها و توزیع کننده بسته های معیشتی ای هستند که شما تهیه می کنید؟

مقام معظم رهبری در سال ۹۵ در دیدار طلاب تهران گفتند که طلاب سه مأموریت دارند، هدایت دینی، هدایت سیاسی و خدمات رسانی اجتماعی. معظم له تأکید کردند که طلاب به صورت مستقیم وارد کارهای عام المنفعه و اجرایی شوند. مدارس علمیه ما در شروع کار نیاز به یک حرکت نخست و اولیه داشتند تا وارد این جریان خدمات اجتماعی شوند.

مدارسی بودند که ما ۳۰ بسته در اختیار آنها قرار دادیم، ولی خود نیز ۲۰ بسته معیشتی دیگر هم تهیه کرده و در میان نیازمندان توزیع کردند. الآن مدارس خود را در ای عرصه باور کرده و طعم خدمت را چشیده و حالا خود به دنبال کنشگری در محله هستند. ما می خواستیم این نکته را که آنها نسبت به محله ای که در آن هستند، مسئولیت دارند متذکر شویم.

حضور روحانیت و طلاب در انتقال این بسته ها به مردم موجب شد که خیران محلات نیز وارد عمل شوند و برخی کاسبان و دیگر اقشار نیز وارد عرصه شدند. طلاب نیز خود را به حلقه معتمدین و خیرین محله وصل کردند و موجب افزایش خیرات در این عرصه شدند.

* تهیه لوازم التحریر و تبلت برای دانش آموزان

برخی از طلاب مدارس که در این عرصه فعال شدند، کارهای جهادی خود را ادامه دادند و برای دانش آموزان نیازمند، بسته های لوازم التحریر تهیه کردند و سه تا از مدارس علمیه قم در این ایام اقدام به تهیه تبلت یا گوشی هوشمند برای دانش آموزان بی بهره در این عرصه کردند.

اینکه مقام معظم رهبری بر کمک مؤمنانه تأکید کردند، در این عرصه لازم است که روحانیت در نوک این پیکان باشد. البته دبیرخانه هماهنگی گروه های جهادی به دنبال این نیست که هر بار، بسته ها را تهیه و مدارس عهده دار توزیع باشند، بلکه خود مدارس در این عرصه فعال شوند. این کار نیاز به آموزش دارد، جذب خیرین و منابع و...، وظیفه ای است که بر دوش ماست.

* در عرصه اطلاع رسانی فعالیت ها چطور اقدام می کنید. مجامع جهادی استان ها چطور از تجربیات یکدیگر بهره مند می شوند؟

یکی از خوبی های این که مجامع استانی را راه اندازی کردیم، تبادل نظر و ایده و تبادل گزارشات است. این ها جلسات ثابتی دارند که در این جلسات از تجربیات خود و ایده هایشان می گویند. همچنین دراین جلسات می توانند به فکر این باشند که با چند مدرسه دیگر، کارهای بزرگتری را به صورت مشترک با هم انجام دهند.

* حرف آخر

در مرداد ۹۷ مقام معظم رهبری بعد از دیدار گروه های جهادی پیام ۹ ماده ای را منتشر کردند. معظم له در یکی از این بندها بیان داشته اند کارهایی که انجام می دهید را به شکل هنرمندانه ای به سمع و نظر مردم برسانید. در این عرصه گروه های جهادی باید با خدماتی که انجام می دهند را به گوش همگان برسانند و در این مسیر از ظرفیت های رسانه ها استفاده کنند.

گفت‌وگو: علیرضا سهلانی