ميراث طبيعي در معناي بسيط آن بايد از جنبه هاي گوناگون مورد بررسي قرار گيرد. براساس تعريف مبنايي ارايه شده در كنوانسيون 1972 يونسكو ميراث طبيعي به تشكل هاي فيزيكي، زيست شناختي و زمين شناختي، محل زيست گونه هاي گياهي و جانوري در معرض خطر و مناطق داراي ارزش علمي و حفاظتي و زيباشناسي اطلاق مي‌شود.

پديده ها يا مناطق مورد اشاره كه اصطلاحا اموال طبيعي ناميد مي شوند براساس ضوابط مشخصي به عنوان ميراث جهاني در نظر گرفته خواهند شد كه عبارتند از: نمونه هاي برجسته اي كه معرف مراحل عمده سير تحول زمين هستند. از جمله نشانه ها و مدارك مربوط به شيوه هاي زيست، فرآيندهاي هنوز فعال زمين شناسي در تحول و شكل گيري زمين يا عناصر زميني، آثار رويدادهاي طبيعي مهم، نمونه هاي شاخص معرف فرآيندهاي بوم شناختي، زيست شناختي مربوط به تحول بوم سازگان‌هاي آب شيرين، بوم سازگان هاي دريايي يا ساحلي و اجتماعات گياهي و جانوري، آثار معرف پديده‌هاي طبيعي يا حوزه‌هايي كه زيبايي طبيعي استثنايي و اهميت زيباشناختي دارند، زيست‌گاه‌هاي طبيعي كه از نظر حفظ تنوع زيست شناختي اهميت بسيار دارند، از جمله آن دسته اي كه دربرگيرنده گونه‌هاي در معرض خطرند و از جنبه علمي يا حفاظتي ارزش جهاني استثنايي دارند.

 از سال 1996 روابط و مناسبات متقابل آدمي و محيط زيست اطرافش نيز به عنوان چشم اندازهاي فرهنگي مورد توجه قرار گرفته است. چشم اندازهاي فرهنگي كه تلفيقي از عملكردهاي طبيعت و بشرند نشانگر تكامل جامعه انساني و سكونت انسان ها در طي قرون و اعصار تحت تاثير موانع يا امكاناتي كه طبيعت در اختيار آنها قرار داده و كنش و واكنش متقابل آنهاست. از يك نگاه ميراث طبيعي را مي توان در برگيرنده تمامي پديده‌هاي طبيعي داراي جايگاه يا نقش فرهنگي دانست، از گذشته هاي دور در آغاز پيدايش انديشه بشري تا به امروز.

در مواردي اين پديده ها نقش خويش را تا به امروز نيز همچنان حفظ كرده اند و گاهي تنها در اسطوره ها و باورهاي كهن باقي مانده اند. نكته شايان توجه در اين خصوص آنست كه در گذر زمان همسو با تكامل و تعامل انديشه ها و باورها، نگرش آدمي به اين پديده ها نيز دستخوش تغيير گرديده است. اين نقش و جايگاه زماني در شكل تقدس در باورها و اعتقادات آدمي شكل گرفته و گاه به جهت اهميتي است كه در معيشت زندگي روزمره انسان داشته و دارد.

از نگاهي ديگر پديده هاي طبيعي كه داراي نقشي اثرگذار يا هر گونه عملكرد و تعامل در پيدايش و يا تداوم حيات انساني يا تمدن هاي بشري بوده يا هستند ميراث طبيعي محسوب مي شوند. كنش و واكنش ها و تعامل هاي بين آدمي و زيست بومش در طي قرون و اعصار متمادي شكل گيري مجموعه اي از دانسته ها را موجب گرديده كه انتقال و انباشت آنها در گذر نسل ها دانشي را گرد آورده كه همان فناوري است.

زيستگاه هاي اوليه انسان به جهت استفاده آدمي از پديده هاي طبيعي مانند غارها چنانچه داراي ويژگي هاي خاص و منحصربه فرد بوده و نشانه هايي از رويداد يا تحول ويژه در حيات انساني باشند ميراث طبيعي به شمار مي آيند. نگرشي ژرف تر و وسيع تر پيرامون زيستگاه هاي انساني، از زيستگاه هاي اوليه بشر نخستين تا كلان شهرهاي مدرن امروزي و ديگر سازه هاي بشري كه حاصل چالش بين انسان و طبيعت براي فراهم آوردن ملزومات حيات آدمي بوده اند، همواره داراي نشانه هاي متعددي از اثرات مستقيم زيست بوم به عنوان عامل اصلي كنترل كننده تركيب، شكل اجزا و مصالح تا طراحي و سامان دهي كلي آن هستند. شناخت و بررسي تمامي علل، عوامل و اينگونه نشانه هاي موثر در پيدايش و شكل گيري زيستگاه ها و تمدن ها از گذشته تا حال و آنچه موجب توسعه و تكامل آنها از يك سو يا محدوديت و محو آنها از سوي ديگر گرديده است تمامي پديده هاي طبيعي در اين ارتباط موضوع ميراث طبيعي خواهند بود. علل و عوامل طبيعي موثر در مهاجرت هاي دايمي اقوام و گروه هاي كوچك و بزرگ انساني از روزگاران كهن تا امروز و يا كوچ نشيني در ارتباط با عوامل آب و هوايي و شرايط اقليمي و ساير متغيرهاي زيست محيطي از قبيل موضوعات مورد بحث در مطالعات ميراث طبيعي از اين ديدگاه به شمار مي روند. زيست بوم تمامي گياهان يا جانوراني كه از ويژگ يهاي يك منطقه خاص جغرافيايي باشند و يا به جنس و گونه اي با خصوصيات منحصربه فرد تعلق داشته باشند اعم از جانوراني كه دائما در محدوده جغرافيايي خاصي زندگي كنند و يا آنهايي كه مهاجرند ولي از مسيرهايي ويژه عبور مي كنند،

از منظر نقش و جايگاه شان در معيشت، باورها و اعتقادات و يا ديگر جنبه هاي زندگي انساني ميراث طبيعي محسوب مي شوند. مناطق رويش مجموعه ها و يا گاهي گونه هاي ارزشمندي از گياهان دارويي از نمونه هاي بارز اين تعريف هستند. مناطقي كه محل رخدادي تاريخي حايز ارزش و اثرگذار در مسير تحولات تاريخ يك قوم يا ملت باشند در زمره   ميراث طبيعي قرار مي گيرند. از اين جمله از « دشت چالدران» يا « تنگ آريوبرزن » مي توان ياد كرد.

گاهي ميراث طبيعي عنصري است از عناصر معمول طبيعي كه عموما به سبب شكل طبيعي ويژه، محل خاص قرارگيري و يا نوع كاربري آن داراي جايگاه و نقش فرهنگي ويژه اي است. در اغلب موارد شكل خاصي در ذهن مردمان در سالياني بسيار دور تداعي كننده نشانه اي از باوري كهن بوده است. صخره هايي با اشكالي شبيه به جانداران مانند سنگ عقاب در سبلان كه پاسبان راهي است كه به قله مقدس سلطان ختم مي شود و يا فسيل يك دو كه در كفه اي با نام لوفا ديكوتوما (Lopha dichotoma) جنوب ايلام آن را اثر چنگ پري و موجب افزايش رزق و روزي و در نزديكي تخت سليمان « زندان سليمان » بركت مي دانند و يا همگي ميراث طبيعي هستند.

گاهي آثار تاريخي و مناطق يا پديده هاي طبيعي مانند كوه يا صخره اي كه محل سكونت اين آثار هستند به سبب باوري كه بعدها در مورد آنها پيدا شده است داراي نقش فرهنگي ويژه و اثر بخش مي گردند، كه در اين صورت ميراث طبيعي محسوب مي شوند. از اين موارد مي‌توان به «دكان داوود» در شرق شهر سر پل ذهاب و  به صخره عظمي كه روي آن واقع شده و يا كوه تخت بلقيس اشاره كرد. مناطق يا پديده هاي طبيعي كه در اسطوره ها يا متون كهن از تقدس يا نقش فرهنگي آنها ياد شده است مانند كوه اسپروژ در شاهنامه يا رودهاي مقدسي كه سرزمين ايران ويج را در مشخصا در تعريف ميراث ، « چيچست » برمي گرفته اند و يا درياچه طبيعي قرار مي گيرند.