مقدمه و تعریف : اولین تعریف معماری که در دایرة المعارف معماری بدان استناد می شود  متعلق به  جان راسکین  می باشد ؛« معماری هنر افراشتن و آراستن بنا توسط انسان است »(1) بنایی که سیما و منظر آن به سلامت روانی  و دماغی انسان نیرو  و سرور می بخشد. وی بیش از آنکه بر عملکرد و کار بری بنا تاکید کند  بر زیبایی شناسی و مفید بودن و جنبه های معنوی  تاکید دارد.

معماری به نظم و انتظامی مطمئن و خارج از آشوب مربوط می شود. و دارای سازمانی محکم و هندسه ای قوی است و از یکنواختی و کسالت آوری به دور است. گرچه تعاریف موجود معماری متعدداند اما تعابیر فوق را می توان بن مایه  تعاریف دیگر معماران بزرگ دنیا تلقی کرد. معماری در یک تقسیم بندی کار بردی، دارای دو ساحت است:

 1) نقشه معماری داخل ساختمان که بیشتر جنبه خصوصی دارد و 2) نمای بیرونی ساختمان که در عمل فضای خصوصی  را از فضای عمومی  جدا می کند و با سیمای شهر ارتباط دارد. سیمای شهر یا منظر شهر  تمام آن چیزی است که در سطوح عمودی و افقی شهر مشاهده 

می شود و با احساسات و عواطف و افکار ناشی از این مشاهده، قرین می شود و همین جا باید اضافه کرد که عمل مشاهده و تأثیر پذیری مثبت یا منفی از نما؛ مسرور شدن یا کسل شدن از منظر شهر، عمدتا به صورت نا خود آگاه صورت می پذیرد و شکل بیرونی ساختماها ارتباطی کامل دارد با تعادل روانی ساکنین  هر منطقه و بد نیست این موضوع به صورت مصداقی (در مورد شهر کازرون) مورد مطالعه و پژوهش  روانکاوان بومی  قرار گیرد .

 به شهر داری کازرون: طبق ضوابط و مقررات نمای شهر  مصوب 28 آبان 1369  شورای عالی و شهر سازی و معماری بند 3: «در کلیه شهر های دارای  طرح جامع و تفصیلی و هادی و شهرک سازی ،لازم است ظرف  مدت 6 ماه از این تاریخ، ضوابط و مشخصات  نما سازی هماهنگ ، تهیه شده و به تصویب مراجع تصویب کننده طرح ها برسد». معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران این مصوبه را به صورت جامع از سال گذشته به همه ی شهرداری های 22 گانه اش ابلاغ کرده است. مقرر گردیده است در صورت عدم تطابق نمای ساختمانهای در حال ساخت، با آنچه در دستور العمل آمده، پایان کار برای ساختمان ها صادر نشود. در بخش هایی از این دستور العمل 15 بندی ، بر اجرای  خر پشته در هماهنگی با نمای ساختمان/ اجرای اجباری نمای سطوح اصلی و جانبی( ساختمان های دو یا سه نبش یا چهاروجهی )/ طراحی و تاکید بر فضای ورودی ساختمان، متناسب با سایر اجزای نما/ طراحی اتصال مصالح به سازه ساختمان/ طراحی آب چکان، قرنیز بام و کف پنجره ها در جهت جلو گیری از  لغزش آب باران روی  سطح نما  و این که نمای ساختمان  ساخته شده  باید  حد اقل با دو ساختمان مجاور آن هماهنگ باشد، تاکید شده است. این مقررات البته در مورد نمای هماهنگ مغازه ها و فروشگاهها هم معتبر است و ای بسا نمای مغازه ها و فروشگاهها بواسطه کثرتشان سهم بالاتری در تاثیر گذاری بر منظر و نمای نقاط پر تردد شهر داشته باشند. پر واضح است کنترل نمای ساختمان در شهر کوچکی مثل کازرون از کلان شهری چون تهران ساده تر است. پس تقاضای مؤکد صاحب این قلم از متصدیان امر شهرداری و شورای شهر این است که عزم خود را برای تدوین و ابلاغ ضوابط و مقررات نمای شهر به مالکین و پیمانکاران و دفتر نظام مهندسی جزم نمایند. این تنها راه و تازه شروع راهی است که به برون رفت از معضل ناهنجار آشفتگی نمای ساختمان های شهر خواهد انجامید.           

نمونه و پیشنهاد1: جالب توجه است که بیش از 70 درصد نماهایی که در کازرون در حال اجراست با همان هزینه یا به اضافه ی هزینه ای ناچیز، قابلیت تبدیل به یک نمای درخور و قابل احترام برای جامعه معماری را دارند. نمونه عینی یک نمای هماهنگ و بالاتر از متوسط در کازرون، نمای ساختمان های شبکه بهداشت است که با وجود صعب العبور بودن جاده آن (تا این لحظه) و قرار گرفتن در یک موقعیت مکانی که خیلی از کازرونی ها هم ندیده اند با همان مصالحی که به لحاظ ریالی و کیفیت، در بهترین نقاط شهر در حال حیف و میل است، مجموعه ای با نماهای متفاوت اما همگن و متجانس پدید آورده است.  

بنابراین اولین قدم شهرداری پس از انتخاب چند کارشناس خبره برای پیگیری معضلات نمای شهر، می تواند منطقه بندی (zonation) شهر با نماهای متفاوت باشد. این منطقه بندی هم به لحاظ مکانی و هم به لحاظ جنس مصالح مورد استفاده متنوع خواهد بود. تهیه چند نمونه نقشه نمای معماری برای هر نقطه و محدود کردن مصالح نما برای هر منطقه، موجبات سهولت کار مالکین و ناظرین شهرداری را فراهم خواهد کرد.

 نمونه پیشنهادی 2: تمام هم و غم جامعه مهندسی معماری کشور این است که مردم و مسؤولین را در فهم این اصل شریک کند که ساختمان ها جزئی از فرهنگ و تاریخ و بل تمدن  یک ملت محسوب می شوند، پس باید با آنها برخورد فرهنگی و هنری داشت نه برخوردی صرفا کاربردی و کاسبکارانه. بیش از 5 سال است که تعدادی از فرهنگ دوستان مقیم وخارج از کازرون به صورت شفاهی و در یک مورد در قالب یک مقاله مفصل(2)،حساسیت خود را در مورد معماری و نمای ساختمانهای مجاور خیابان محمدی و بواسحاق مطرح کرده اند. مسیر یاد شده بافتی فرسوده و قدیمی است که مکانهای مذهبی وسنتی بی بدیلی را در خود جمع کرده است .مسجد رستگار، مسجد سید محمد کاشی، مسجد زید، گرمابه، دبیرستان بواسحاق و نهایتا سید محمد نور بخش که همگی کاربردی مذهبی آموزشی دارند. زمانی که این طرح مطرح شد هنوز هیچ نمایی اجرا نشده بود ومسیر مذکور یک طرح ونمای سنتی–اسلامی را به شدت طلب می کرد.امروز اما لحظه به لحظه بر تأسف فرهنگ دوستان وهنرمندان شهر افزوده می شود چرا که نماهای اجرا شده در آن مسیر تنها نمایش پر افتخاری از آشفتگی معماری و بی فرهنگی هستند نه فرهنگ اسلامی و نه هیچ فرهنگ دیگری.این مهم هنوز دیر نشده است و نگارنده قویا از شهر داری می خواهد تا آماده شدن زمینه ای مناسب برای مدیریت نماها شهر ،طبق بند1ماده 2قانون نظام مهندسی وکنترل ساختمان ( تقویت وتوسعه فرهنگی و ارزشهای اسلامی در معماری وشهرسازی )از اجرای هرگونه نما در مسیر یاد شده جلوگیری نماید.

نمونه وپیشنهاد 3: اگر کازرون را در همه عرصه ها دومین شهر استان فارس(پس از شیراز) چه قبل و چه بعد از انقلاب قلمداد کنیم پر بیراه نرفته ایم .سالهاست مهمانهای نوروزی از راه می رسند واز زبان خود مسؤولین می شنویم: چه می شد اگر یک بازارچه سنتی داشتیم تا فرهنگ وسنت و قدمت کازرون را یکجا معرفی می کردیم وبه نمایش می گذاشتیم.

بازار وکیل توانسته است بار یک نمایشگاه دائمی از محصولات فرهنگی وسنتی و تاریخی شیراز را به دوش بکشد ونقش معماری را در جذب مشتری ها وتوریست ها و فعالیت های اقتصادی نشان دهد. باید پذیرفت کازرون ما محتاج یک بازارچه سنتی هر چند کوچک اما پرنفوذ است .موقعیت آن را می توان بخشی از مغازه های موجود اطراف میدان شهدا وخیابان ابوذر(با تغییر کاربردی تعدادی از مغازه ها)انتخاب کرد ومعماری اش را دگرگون کرد ویا می توان در سفر جدید استانی رئیس جمهور ،احداث این بازارچه را در یک موقعیت جدید، جزء درخواست های اولیه قرار داد. بی شک لطف وبذل همیشگی رئیس جمهور محترم از این مورد حیاتی برای فرهنگ وسنت کازرون دریغ نخواهد شد .

 

جزء نمونه های کم نظیر معماری و نما در شهر کازرون (خیابان نهضت) است. در نماهایی از این قبیل محدوده‌ی عمودی جانبی ساختمان / خط پایانی افقی ساختمان یعنی مرز ساختمان با آسمان / و گوشه های ساختمان با هم  همخوانی هندسی دارند و از مصالح سنگ و آجر  با جنس مناسب و رنگ های گرم استفاده می شود . به عنوان پیشنهاد آخر از مسئولین شهرداری تقاضا می کنم در پایان هر سال بهترین نما های اجرا شده در شهر را به کمک رسانه ها و نشریات، به مردم معرفی نمایند و مورد تقدیر قرار دهند. این کار باعث ترویج فرهنگ  نماسازی و ترغیب مالکان به شرکت در یک  رقابت مثبت  برای ارئه نما های متعالی خواهد شد .