موانع اصلي هدايت انسان :

قرآن كريم عوامل اصلي انحراف و سقوط انسان را در 3عامل خلاصه مي كند كه به صورت مختصر بررسي مي كنيم :

راههاي نفوذ شيطان :

1-از ناحيه فكري :شيطان براي فريب انسان مي گويد :قيامت و نبي و امام وجود ندارد .چه كسي از آن دنيا خبر آورده .در اين صورت انسان بايد خود را به براهين عقلي مسلح كند تا بتواند در مقابل اين خطر فكري مصون بماند

2-انسان را از ناحيه فقر مي ترساند :آينده انسان را خطرآفرين جلوه مي دهد كه در اين صورت انسان بايد بگويد :من فقط از خدا مي ترسم

3-زرق و برق دنيا و وعده هاي دروغين راه ديگر شيطان براي فريب انسان است شيطان در ابتدا زشت را زيبا جلوه مي دهد و زيبا را زشت مي سازد .او فرمان مي دهد و انسان گناه مي كند .كار شيطان نابودي سرمايه انسان است شيطان هيچگاه انسان را رها نمي كند و حتي در خواب در صدد اغفال انسان است اگر كسي دل خود را به خدا ندهد و از فطرت الهي خود دور شود يقين دل او مركز شيطان مي شود و به هر سمت كه او خواست كشيده مي شود و سرانجام نابودي خود را رقم مي زند 

2- هواي نفس

مقصود از هواي نفس كه دومين مانع هدايت است عبارت است از :ميل هاي غريزي و ارضاي آنها بدون بهره گيري از نيروي عقل .هواي نفس 17بار در قرآن بكار رفته است و به معناي ميل و خواهش نفساني است .خداوند در سوره ص آيه 26 خطاب به حضرت داود (ع)مي فرمايد :"و از هواي نفس اطاعت نكن كه تو را از راه خدا منحرف مي سازد " سرچشمه گمراهي ها و فتنه ها و تكذيب انبيا الهي اطاعت از هواي نفس است . هواي نفس همان خودخواهي است حضرت محمد (ص)مي فرمايد :"تا كسي خواسته هاي خود را تابع آنچه من آورده ام (قرآن و سنت )قرار ندهد ايمان نياورده است " اگر كسي هواي نفس بر او غلبه كرد و زمام اختيار را به دستش داد آن شخص از بت اطاعت نموده و مشرك است .قرآن مي گويد :"آيا ديدي كسي را كه هواي نفسش را معبود خود برگزيده است ؟آيا تو مي تواني او را هدايت كني ؟" (سوره فرقان آيه 43) گمراه نرين انسانها كساني هستند كه تمايلات خويش را با هدايت هاي الهي نزديك نساخته اند .هواي نفس خود را اطاعت نمودن ضديت كردن با عقل است و اين خود عاملي است كه انسان را به آتش دوزخ مي افكند و دنيا و آخرت انسان را خراب مي كند .

آرزو بد نيست طغيانش بد است                         هست دريا خوب و طوفانش بد است

مايه آبادي و هستي است آب                             سهمگين سيل خروشانش بد است

تا بود اندازه هر چيز است خوب                           جون كه شد خارج ز ميزانش بد است

3- دنيا دوستي :

دنيا دو ستي يعني نگرش نادرست انسان به دنيا .يعني توجه صرف به دنيا . وقتي دنيا آمال آذزوها شد انسان از آخرت غافل مي شود و چون از آخرت غافل شد همه چيز را همين دنيا قرار مي دهد و از زندگي اخروي غفلت مي ورزد يكي از هدفهاي انبيا الهي اصلاح نگرش انسانها نسبت دنيا بوده است .حضرت رسول (ص) مي فرمايد :"سر آمد همه خطاها و كليد هر گناهي دوستي دنياست "(ارشاد القلوب ديلمي ص29) اسلام هرگز نمي گويد دنيا را ترك كن و براي عبادت در گوشه اي بنشين و فقط عبادت كن بلكه اسلام مي گويد در دنيا زندگي كن و در آبادي آن بكوش ولي دنياي مذموم را در وجود خود راه مده .اهل دنيا مباش و فريب دنيا مخور لذا دنيا گرايي در اسلام مذوم است و از آن به لهو لعب و بازيچه اي كه انسان را سرگرم مي كند و از آخرت باز مي دارد ياد شده است .قرآن كساني را كه از خدا روي گردان شده اند فريب خورده مي داند و معرفي مي كند .در آيات و روايات بيساري از دنيا مذمت شده در سوره مباركه آل عمران آيه 185 مي فرمايد :"زندگي دنيا جز متاع فريبنده چيزي نيست "و در يك بيت شعر دنيا به خوبي معرفي شده است 

چيست دنيا ؟از خدا غافل شدن                         ني قماش و نقره و فرزند و زن