قرآن کریم در آیاتی چند ، رازی را در مورد شهیدان راه خدا بیان می کند که حقیقتا برای تبیین جایگاه شهید و شهادت کافی است ! و آن زندگانی پر رمز و رازی است که ویژه شهیدان معرفی شده و قرآ عقول مادی نگر بشر را از فهم آن عاجز می شمارد.
در سوره آل عمرات آیه ی 169 می خوانیم :
"و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون " ای پیامبر هرگز مپندار کسانی که در راه خدا کشته شدند ، مردگانند بلکه {literal}{{/literal} آنان {literal}}{/literal} زنده اند {literal}{{/literal}و{literal}}{/literal} در پیشگاه پروردگارشان روزی داده می شوند! ( ترجمه استاد رضایی )
و نیز در سوره بقره آیه 154 آمده است :
" و لا تقولوا لمن یقتل فی سبیل الله امواتا بل احیاء و لکن لا تشعرون " و به کسانی که در راه خدا کشته می شوند مردگان نگویید بلکه {literal}{{/literal}آنان{literal}}{/literal} زندگانند و لیکن شما نمی دانید .
معنای زنده بودن شهید
برای حیات و زندگانی شهید که در آیات قرآن بدان تصریح شده است معانی و احتمالات مختلفی از ناحیه مفسرین بیان شده است ، از جمله :
1. منظور از زنده بودن شهید ، زندگی در عالم برزخ است و این آیه شاهدی بر اثبات روح است و معنایش آن است که شهید نیست و نابود نمی گردد بلکه در الم برزخ زنده است قابل ذکر است که این قول مبتنی بر این مبناست که حیات برزخی یا عمومی است و یا لااقل برای عده ای از نیکان وجود دارد به علاوه آن که در آیه ی 154 بقره می فرماید شما از درک این نوع زندگانی عاجزید ! در حالی که ما حیات برزخی را به خوبی می فهمیم و حتی گاهی با ارواح از طریق خواب و .. مرتبط می گردیم .
2. احتمال دوم آنست که منظور از زندگانی شهید نام نیکی است که از آن ها باقی می ماند ! اشکال ان قول هم آنست که نام نیک اختصاصی به شهدا ندارد . ( مجمع البیان ج 1 ص 433)
3. در احتمال سوم معنای زندگی شهید را هدایت و مرگ را معادل گمراهی معرفی می نمایند که البته این معن هم مانند معنای اول و دوم اختصاصی به شهدا ندارد بلکه هر ایمان آورنده ای بهره ای از هدایت دارد .
4. احتمال چهارمی که می توان در اینجا برای معنای زندگانی شهیدان در راه خدا بیان داشت ، زندگی اجتماعی به معنای " تاثیرگذاری در اجتماع " می باشد .
بر اساس این معنی ، شهید همچون مردگان نیست تا اثری در اجتماع نداشته باشد بلکه به تعبیر شهید مطهری همچون خونی است که به پیکره اجتماع تزریق گشته و آن را تقویت نموده و جان می بخشد ؛ بنابراین شهیدان موثران در جامعه اند و هرگز نمرده اند و نخواهند مرد . شهید دائما عنصری فعال و زنده و دفع کننده ی باطل است و این تاثیرگذاری را از ناحیه ی خداوند متعال روری گرفته و به جامعه منعکس می سازند هر چند تاثیرگذاری شهیدان بر ما پوشیده است .
سید قطب در ذیل آیه 51 از سوره غافر می گوید :
" چه بسیارند شهیدانی که اگر هزار سال زنده می ماندن نمی توانستند به اندازه ی شهادتشان عقیده و مکتب خود را یاری کنند و قدرت آن را نداشتند که این همه مفاهیم بزرگ انسانی را در دل ها به یادگار بگذارند . " ( فی ضلال القرآن ج5 ص3086 )