1. (علم کلام) يکي از (علوم بنيادي اديان) است که به عنوان واسطه اي بين (دين و دانش هاي بشري)، روابط اين دو را بازگو و سعي مي کند دين را در مقابل (دانش هاي زماني و مکاني بشري) از نظرتطابق با زمان و مکان قابل تفسير کند تا زمينه سريان و جريان دين در(جامعه و فرهنگ سيال بشري) فراهم گردد. پس (مرگ و زندگي و رکودو نوآوري) هر دين، مشروط به علم کلام آن دين و (حضور و عدم حضوراجتماعي دين) نيز بسته به کلام مي باشد.
2. علم کلام همانطور که از نام آن پيداست، يک (علم ارتباطي) است،چرا که در پي بيان حقانيت خود از طريق استدلال و گفت و گو درباره دين و اديان ديگر است. پس (پردازش اطلاعات) کلامي به گونه اي است که بتواند به استدلال بپردازد و (رقيب معرفتي) به عنوان يک شاخص مهم در ذهن کلامي است که بتواند برابر آن (برهان سازي) کند. از اين روعلم کلام يک علم ارتباطي است و (ارتباط دانش) آن را شکل محتوايي و صوري مي بخشد.

3. علم کلام، فراخي و تنگي (قبض و بسط) هر دين در مواجهه با(جهان) را شکل مي دهد و هر چه کلام يک دين فراخ تر باشد، جهان آن دين و معرفت ديني گشوده تر است و هر چه تنگ تر، (نظام ارتباطي دين) بسته تر است. پس (قدرت و اقتدار ارتباطي دين) از کلام آن ناشي مي شود.تاريخ کلام اديان ناشي از فرود و فراز کلام آنهاست و فهم تاريخي اديان به شکوفايي و نوآوري در کلام آنها کمک خواهد کرد.
4. (فرود و فراز) کلام تابع دو عامل است، يکي (گشوده بودن يک دين) نسبت به کل دانش هاي بشري، که (سازمان هاي ديني) بايستي در فراگيري دانش هاي بشري تلاش کنند و ديگر (مطالعات درون ديني) يا مطالعات (متون اصلي دين) که اين دو عامل متلازم هم هستند؛ يعني هر چه يک دين نسبت به دانش هاي بشري گشوده ترباشد رجوع به متون اصلي بيشتر خواهد شد و هر چه رجوع به متون اصلي بيشتر باشد، دين نسبت به جهان گشوده تر عمل مي کند؛ پس سياستگذاري معرفتي سازمان هاي ديني ـ که کلام در رأس آن قرار داردـ بسيار ضروري و مهم مي باشد.
5. آنچه در کلام رخ مي دهد، يک نوع (چارچوب تئوريک) براي مطالعات ديني است که يک (چارچوب مرجع) براي تحقيقات ديني بوده و بدون اين چارچوب، تحقيقات ديني به (فرآيندي سرگشته وگاهي متضاد) تبديل مي شوند که (لايغني من الحق شيئٹ) و آنچه ازاين فقدان چارچوب تئوريک به وجود مي آيد، نا اميدي معرفتي و فکري است که نتيجه آن تسليم در برابر (معرفت هاي وارداتي) و (تعليق درفضا و جهت يابي بيروني و سرگشتگي تراکمي) است.
6. در (فضاي تعليقي تئوريک) يک نوع (خردبيني و کلان نابيني) رخ مي دهد که در (سازمان دانشي)، به صورت (دانش هاي عملي ناکارآمد)و (انشقاق بين حوزه هاي معرفتي) به گونه سازماني، تجلي مي کند (مثل فقهي شدن سازمان حوزه ها و جنبي شدن دروس کلان مثل فلسفه،کلام و تفسيرهاي متون مثل قرآن و نهج البلاغه و متون روايي و...) وزماني که بين حوزه هاي کلان و خرد يک سازمان تحقيقاتي، انقطاع به وجود مي آيد، (رکود علمي به گونه سازماني) به وجود مي آيد که سرمداست.
7. اگر چارچوب کلامي سازمان ديني تدوين شد، چارچوب هاي کلان تحقيقاتي تدوين مي شود و (چارچوب هاي کلان تحقيقاتي)،(چارچوب هاي روشي عظيم) را به وجود مي آورد (که اين چارچوب روشي در حوزه هاي علميه به (اصول فقه) مشهور شده است ؛ هر چندمي توان آن را (اصول معارف) تفسير اسم و گسترش داد) وچارچوب هاي روشي، (نوآوري تراکمي) را در يک سازمان ديني و دانش رقم مي زند و معارف اسلامي در يک چارچوب گسترده بسط مي يابد،پس مي تواند با آغوش گشوده با جهان روبرو شود.
8. کلام چون يک دانش ارتباطي است و اين ارتباطات با ديگر (ملل ونحل) است، پس يک نوع (ارتباطات ميان فرهنگي) و (ارتباطات ميان معرفتي و ميان دانشي) ايجاد مي کند و آن گونه در روش شناسي که در اديان نيز ايجاد مي کند يک نوع (روش شناسي ميان فرهنگي)مي باشد و از اينجاست که (فقه ميان فرهنگي) توليد مي شود و ازاينجاست که اديان در سطح جهان، به شدت ميان فرهنگي عمل مي کنند و سعي در (ارتباطات ميان فرهنگي و ميان مذهبي) مي کنند و(آينده) مذهبي که در ارتباطات ميان مذهبي و ميان فرهنگي موفق شود روشن است.
9. کلام اسلامي بر اساس (صيرورت) بنا شده است، چون جهان درحال (شدن جامع) است (يسئله من في السموات و الارض کل يوم هوفي شأن)، پس يک جهان گشوده کامل در کلام اسلامي، ترسيم مي شودو اين صيرورت يک نوع (صيرورت جامع) است که کل جهان هستي راشامل مي شود. پس هر لحظه، لحظه نويي است و اين لحظه نيز سيال است و در يک وضعيت بي نهايت است، چون هر (ظاهري، باطني) داردتا (بي نهايت).
10. جهان بر اساس (اسم و معنا) آفريده شده است و بزرگ ترين اسماء الهي پيامبران و اولياء او هستند که باعث فيض و بارش معنا برجهان مي باشند و جهان هستي را در پناه (واحد فياض) بسط و گسترش مي بخشند؛ يعني با بسط اسمايي خداوند در جهان هستي (آمدن پيامبران تا خاتم پيامبران) جهان نيز بسط مي يابد (چنانچه در قرآن آمده است).
11. پس جهان بر اساس يک نظام ارتباطي (اسم و معنا) بسط مي يابدو با هر ذکر و نامي جهان سيال تر مي شود. پس (نظريه پيشرفت در کلام اسلامي) رقم مي خورد؛ يعني (تکامل و پيشرفت در يک جهان سيال باجامع اسماء الهي ؛ يعني امام معصوم). و از طرف ديگر سراسر جهان يااشياء همه و همه اسماء الهي است. فناوري به عنوان فرهنگ مادي مظهر اسماء الهي است و فرهنگ معنوي مثل ادبيات و هنر و فلسفه وفرهنگ عامه و علم نيز مظهر اسماء الهي است. (ولايت يعني همراهي جامعه با امام براي رسيدن به اسماء الهي در جهان خلقت و در نتيجه رسيدن به پيشرفت جامع).
12. در اين فضاي کلامي اسلامي، روش شناسي خاص مي طلبد و آن يک نوع (تفسير و هرمنوتيک سيال) مي باشد که مي توان يک نوع (هرمنوتيک گويا و پويا) نام داد که در متون اسلامي به (هرمنوتيک استنطاقي) مشهور است (الا فاستنطقوه) يعني طلب معنا و طلب ارتباطو (ولايت يعني وسيله اي براي رسيدن به اين هرمنوتيک گويا و پويا) واين در اصول فقه يا روش شناسي اسلامي نيز سريان مي يابد که اولين قدم آن جمعيت است که در بحث (دلالت) است و (ولايت بر دلالت)حاکم مي شود (چه در ارتباطات کتبي يا شفاهي). پس در يک جهان سيال تجلي اسماء الهي در امام، (شکل هاي متغير زماني و مکاني)خواهد داشت که (دلالت نيز تابع زمان و مکان) مي باشد و (تطبيق زمان و مکاني امام با زمان فعلي)، (بنياد نوآوري) را بنا خواهد کرد.