انتقال معارف اسلامی به جوانان از جهت تأثیری كه این مهم در سعادت دنیوی و اخروی آحاد جامعه دارد، ضرورتي غير قابل انكار است اما دسترسي روحانيت به بسياري از جوانان به دلايلي چون مشغوليت‌هاي درسي جوانان، وجود جاذبه‌هاي كاذب بر سر راه جوانان، عدم موفقيت نهاد خانواده و مدرسه در پيوند دادن آنها با مساجد، كم‌كاري نهادهاي ديني، عدم جذابيت مساجد و... ممكن نيست. بر همين اساس چند سالي بود كه جمع محدودي از دوستان طلبه بر خود لازم ‌دانستند؛ به جاي آنكه در مساجد منتظر جوانان بنشينند، با بضاعت ناچيز خود به جمع دانش‌آموزان رفته و از زيبايي‌ها، جاذبه‌ها و دستورات نجات‌بخش‌ و دل‌نواز دين برايشان گفته و رابطه‌‌‌ي محبت‌آميزي را با آنان پي‌ريزي كنند.

بهترين شيوه

گرچه روحانيان از گذشته تا كنون همواره در قالب سخنراني و جلسات پرسش و پاسخ در جمع دانش‌آموزان در مدارس حضور مي‌يافته‌اند اما اين روش علي‌رغم تأثيراتي كه داشته و دارد، نمي‌تواند پيوند عاطفي چنداني را ايجاد كند لذا براي ايجاد محيطي صميمي كه در آن دانش‌آموزان بتوانند به طرح سئوالات خود و گفتگو درباره‌ي شبهات ذهني خويش بپردازند محيطي محدودتر از جلسات سخنراني و پرسش و پاسخ نياز بود. و اين مهم ممكن نمي‌شد جز با حضور بر سر كلاس درس دانش‌آموزان و استفاده از برخي ساعات درسي خاص.

در اين روش هر مبلغ با حضور بر سر كلاس درس دانش‌آموزان (بدون حضور مسئولان يا معلمان مدرسه) در فضايي صميمانه به طرح يكي از موضوعات مورد نياز دانش‌آموزان (با توجه به جنس و مقطع سني آنها) پرداخته و در كنار طرح موضوعات مختلف به گفتگو با آنها و پاسخ‌گويي به سئوالات شفاهي و يا كتبي آنها مبادرت مي‌ورزيد. جو بسيار صميمي ايجاد شده ميان روحانيان جوان و دانش‌آموزان موجب مي‌شد كه حتي خود دانش‌آموزان خواستار استفاده از زنگ استراحت خود براي ادامه‌ي بحث و يا رسيدن به پاسخ پرسش‌هايشان باشند.

سابقه طرح

اين طرح در شهرستان كازرون ابتدا به صورت جدي از جانب تعداد اندكي از برادران روحاني كازروني مقيم قم در زمان مديريت سابق آموزش و پرورش شهرستان آغاز شد. اوج اين برنامه در آن زمان مربوط به مهر و آبان 1384 (مصادف با ايام ماه مبارك رمضان)، بود در اين سال بيش از 60 برنامه در قالب كلاس توسط دو نفر از روحانيون براي دانش‌آموزان اجرا شد.

اجراي طرح سرعت گرفت

با روي كار آمدن دولت جديد و با توجه به اينكه توجه به افزايش سطح ديني دانش آموزان يكي از شعارهاي محوري وزارت آموزش و پرورش در دوره جديد محسوب مي‌شد، انتظار مي‌رفت كه اين برنامه با حمايت مضاعف مديريت جديد آموزش و پرورش شهرستان با قدرت و شتاب بيشتري به اجرا درآيد لذا در بهمن ماه همان سال (1384) كه مصادف با دهه‌ محرم بود اداره آموزش و پرورش از حضور سه روحاني و سه خواهر مبلغه براي اجراي اين برنامه در مدارس استقبال كرد. اجراي اين طرح در دهه محرم نيز موفقيت آميز بود. اما بنا بر اين شد كه براي ارتقاي كيفيت اين برنامه جهت اجراي مستمر آن در مناسبت‌هاي تبليغي آينده جزييات اين طرح و امكانات مورد نياز جهت اجراي آن به صورت مكتوب نگاشته شود. لذا در طرحي كه نوشته شد روش كلاس‌داري به عنوان قالب اجرا انتخاب شد. البته مدارس در اختصاص ميزان وقتي كه براي هر كلاس در اختيار هر مبلغ قرار مي‌دادند آزاد بوده و اين وقت مي‌توانست ميان 30 تا 90 دقيقه براي هر كلاس متغيير باشد. تأكيد ما بر استفاده از وقت كلاس‌هايي چون ديني، قرآن، پرورشي و پنجره‌هاي بازي كه امكان استفاده از آنها وجود داشت، بود. بدين شكل حضور مبلغين بر سر كلاس‌هاي درس علاوه بر آنكه موجب اخلال در برنامه‌ي علمي دانش‌آموزان نمي‌شد، در جهت تقويت علمي آنها نيز مؤثر بود. البته وظيفه‌ي هماهنگ كردن مدارس و تنظيم برنامه و وسيله‌ي اياب و ذهاب مبلغين به مدارس بر عهده‌ي معاونت تربيتي و پرورشي آموزش و پرورش گذاشته شد و بنا شد كه در هر مناسبت تبليغي، يك نفر از كادر آموزش و پرورش مسئول پي‌گيري اين برنامه باشد به گونه‌اي كه 20 روز قبل از هر مناسبت تبليغي آمادگي آموزش و پرورش شهرستان به مسئول گروه تبليغي روحانيون اعلام شود.

در طرح ارائه شده بنا شد كه مركز تربيت معلم، پيش‌دانشگاهي‌ها، هنرستان‌ها و دبيرستان‌هاي پسرانه و دخترانه و مدارس راهنمايي دخترانه و كلاس‌هاي سوم از مدارس راهنمايي پسرانه در اولويت قرار بگيرند.

برخي از موضوعات متناسب با سن و جنسيت دانش‌آموزان نيز مشخص شد. با معاونت محترم پرورشي اداره آموزش و پرورش نيز جلساتي برگزار شد و تبادل نظراتي صورت گرفت.

آمار اجراي طرح در ماه رمضان امسال

در ماه مبارك رمضان امسال (مصادف با مهرماه 1385) اين طرح با فعاليت 8 نفر از روحانيون و دو نفر از خواهران طلبه آغاز شد. و در طول اين ماه مبارك مجوعاً 370 برنامه (9 سخنراني و 361 كلاس) معادل با 305 ساعت اجرا شد. در طول اين ماه 15 دبيرستان پسرانه، 16 دبيرستان دخترانه، 18 مدرسه راهنمايي دخترانه، 20 مدرسه راهنمايي پسرانه، 3 هنرستان پسرانه، 3 هنرستان دخترانه، 3 مركز پيش‌دانشگاهي و يك مركز تربيت معلم تحت پوشش طرح قرار گرفت. 13 مدرسه از مجموع اين مدارس نيز از مدارس روستاهاي بخش مركزي انتخاب شده بودند.

مبلغين در بسياري از اين مدارس دو مرتبه و در برخي ديگر سه مرتبه حضور يافتند اما با وجود اين، حضور بر سر تمام كلاس‌هاي برخي از اين مدارس ممكن نبود.

برخي از موضوعات مطرح شده

برخي از موضوعاتي كه در ماه مبارك رمضان متناسب با سن و جنسيت دانش‌آموزان از طرف مبلغين مطرح شد عبارتند از: مسايل مربوط به تقليد، بلوغ و نشانه‌هاي آن، حجاب و دلايل آن، روابط با نامحرم، عشق، دوستي، پوشش‌هاي حرام، احكام نگاه، حقوق و تكاليف زن، روزه و برخي از احكام آن، نماز، شب قدر، توبه، دعا، بهشت و جهنم، امام زمان و مهدويت، خداشناسي، روح، برزخ و قيامت، فضيلت ماه رمضان، موسيقي، مرگ، ماهواره و اينترنت، مذهب شيعه، ايمان به خدا، تهاجم فرهنگي، اميد به رحمت الهي، هدفمندي، اهميت سن جواني، دعا، برخي مباحث اخلاقي و...

استقبال دانش‌آموزان

در آغاز برخي از كلاس‌ها در مدارس پسرانه شيطنت‌هايي ديده مي‌شد اما اندكي كه از شروع كلاس‌ مي‌گذشت شيطنت‌ها تبديل به اشتياق و طرح سئوالات متعدد كتبي و شفاهي مي‌شد. استقبال دبيرستان‌هاي دخترانه اما به مراتب بهتر و بيشتر بود. به هر حال مجموعاً استقبال دانش‌آموزان از اين طرح بسيار زياد و بيش از حد تصور بود به گونه‌اي كه آنها خود خواستار ادامه‌ي بحث و رسيدن به پاسخ پرسش‌هاي خويش حتي در ساعات استراحت بودند. دانش‌آموزان مصررانه خواستار ادامه‌ي اينگونه برنامه‌ها بودند. گاهي برخي از دانش‌آموزان مشكلات خاص خود را كه حاضر به بيان رودر روي آن نبودند و يا سئوالاتي كه نياز به پاسخ تفصيلي داشت را با اسم رمزي به صورت مكتوب نوشته و به مبلغين مي‌دادند تا آنها پاسخ سئوالاتشان را در پاكت‌هاي سربسته كه تنها با يك اسم رمز شناخته مي‌شد به مسئولان مدرسه بدهند.

موارد متعددي پيش مي‌آمد كه دانش‌آموزي متوجه مي‌شد، كه مثلاً روزه‌اي را كه مي‌گرفته‌ است اشتباه بوده و يا آنرا بخاطر انجام فلان عمل باطل مي‌كرده است. موارد متعددي نيز از تنبه برخي از دانش‌آموزان مشاهده شد.

فرم ارزيابي

به جرأت مي‌توان گفت كه مجموعه اطلاعات اين جمع از رفتارها، پرسش‌ها و دغدغه‌‌هاي دانش آموزان مي‌تواند به عنوان مرجعي براي شناخت وضعيت فرهنگ ديني در مدارس شهرستان كازرون مورد استفاده قرار گيرد.

در ماه رمضان گذشته فرم‌هايي تهيه شد كه هر يك از مبلغين مدارس و كلاس‌هايي كه بر سر آنها حضور مي‌يابند را مشخص و ارزيابي كرده و در ضمن موضوعاتي كه در هر كلاس مطرح كرده‌اند را مشخص كنند تا براي مراجعات بعدي، كلاس‌ها و موضوعات تكراري نباشند و اگر احياناً مشكلي وجود دارد به مسئولان ذيربط انتقال داده شود.

استقبال مسئولان اكثر مدارس نيز از اين برنامه خوب بود مخصوصاً مشاهده‌ي اشتياق دانش‌آموزان در استقبال بيشتر آنها تأثيرگذار بود. اما موارد اندكي نيز از عدم همكاري مناسب برخي مسئولان مدارس به چشم مي‌خورد كه اميد است با توجيه بيشتر آنها از سوي اداره آموزش و پرورش اين مشكل نيز بر طرف گردد.

اسامي مبلغين

برادران روحاني كه تاكنون در اجراي اين طرح شركت داشته‌اند عبارتند از آقايان حجج اسلام و المسلمين امين رصاف، مجتبي صديق، سيد مهدي انوشه، سعيدرضا اسدالهي، محمدجعفر جوشن، احمدرضا پرويزي، محمدصادق تواني، هاشم توفيقي، احمد مولايي، محمد خرسند و اينجانب.

خواهران طلبه‌اي كه در اين طرح مشاركت داشته‌اند نيز عبارتند از خانم‌ها سميه تقي‌پور، محبوبه پديدار، فاطمه تقي‌پور و فردوس كايدي.‌

تشكر از مسئولان

در اينجا لازم است از زحمات همه‌ كساني كه تاكنون ما را در اجراي موفق اين طرح ياري رسانده‌اند اعم از مسئولان گذشته و فعلي آموزش و پرورش و مديران و مربيان مدارس و بخصوص از آقايان هادي زالزاده و حميد شيخيان كه در اين مدت وظيفه سنگين هماهنگي برنامه مدارس را بر عهده داشته‌اند و نيز از آقاي ديانتي‌نسب معاون تربيتي اداره آموزش و پرورش كه نقش ويژه‌اي در سرعت بخشي به اجراي اين طرح با گستره‌ي بيشتر داشته‌اند، تشكر نماييم. اميد است با حمايت‌هاي مجدانه آقاي خواجه‌زاده مديريت محترم اداره آموزش و پرورش اين طرح هر روز با قدرت و كيفيت بهتري به اجرا گذاشته شود.

نقاط ضعف گذشته

1. يكي از نقاط ضعف اين طرح در گذشته كمبود وسايل نقليه براي رساندن برادران به مدارس در ساعات اوليه روز و باز گشت آنها پس از اجراي برنامه بوده است.

2. هماهنگي با مسئولان مدارس جهت تنظيم روز يا روزهايي كه قرار است مبلغين در مدرسه‌ آنها حضور داشته باشند، مي‌بايست از چند روز قبل صورت بگيرد تا مشكلي در تنظيم برنامه آن مدرسه به وجود نيايد.

3. تجربه نشان داده است كه يك نفر به تنهايي نمي‌تواند از عهده‌ي برنامه‌ريزي و هماهنگي برنامه‌هاي مبلغين برآيد بلكه اين كار حداقل به دو نفر نيروي فعال از كادر فرهنگي آموزش و پرورش نياز دارد.

4. برگزاري جلسات هم‌انديشي با مديران و مربيان پرورشي درباره‌ي اهميت اين طرح و ارائه‌ي راه‌كارهاي اجراي پربارتر آن قبل و بعد از هر دوره‌ي تبليغي مي‌تواند در ارتقاي كيفي اين برنامه مؤثر باشد.

5. يكي از مسايلي كه همواره براي ما به عنوان يك دغدغه مطرح بوده است يافتن راهي براي استمرار ارتباط با دانش‌آموزان در غير از ايام تبليغي بوده است. البته تاكنون راه‌كارهاي متعددي به ذهن ما رسيده است اما خود را هماره نيازمند راهنمايي‌هاي اهل انديشه چه در اين رابطه و چه در مورد ارائه راه‌كارهايي براي ارتقاي كيفي اين طرح مي‌دانيم.

6. با توجه به اينكه روحانيون مجري اين طرح همگي از قم براي تبليغ به كازرون مي‌آيند لذا مسأله اسكان آنها به عنوان يك مشكل مطرح است.

اين در دهه اول محرم (با حضور سه نفر از برادران روحاني و يك نفر از خواهران مبلغه) و دهه آخر صفر نيز اجرا شد.

 

3 بهمن 1385