با مراجعه به کتب لغت می بینیم که واژه نفاق را به معنای مخفی کردن و تظاهربه ایمان معنا کرده اند چرا که فرد منافق خود را در ظاهر یک فرد با ایمان و مسلمان نشان می دهد لکن فی الواقع اینگونه نیست و در صدد تیشه زدن به ریشه اسلام است و به تعبیر شهید مطهری نفاق همان کفر پنهان است. به همین دلیل هم می باشد که در قرآن کریم تاکید فراوانی پیرامون شناخت خصلت های منافقین وارد شده تا جایی که درباره کفار اینگونه تاکید نشده است و می بینیم که امیرالمومنین در نهج البلاغه می فرماید: «کُن لِلعَدوِّ المُکاتِم اَشَدُّ حَذَراً مِنک لِلعَدوّ المُبارِزِ. از دشمن مخفی بیش از دشمن آشکار، بر حذر باش.» چون دشمنی کافر با اسلام علنی است و به همین خاطر وظیفه مسلمین روشن است و می دانند باید با چه کسی مقابله کنند اما فرد منافق چون با لباس دوست در صف مسلمین قرار گرفته موجب شدیدترین ضربه ها به اسلام می شود لذا برای شناخت آنها نیازمند به بصیرت هستیم چرا که تنها بصیرت است که موجب شناسائی عوامل و ریشه های نفاق است.
به طور اجمال برای شناخت ریشه های نفاق می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- دنیا پرستی: در واقعه کربلا هم نمونه های بسیاری داشت که برای به دست آوردن کیسه های گندم و جو در سپاه ابن زیاد حاضر شدند.
2- قدرت طبی: همچون عمر سعد که برای ریاست ری در مقابل اباعبدالله شمشیر می زد.
3- خود برتر بینی و لجاجت های خانوادگی: تعصبات بی جا و لجاجت های بی پایه و اساس در کربلا هم موجب ایجاد نفاق و جدایی حتی بین پدر و پسر، شاگرد و استاد، برادر با برادر و در نهایت جامعه و امام شد تا جایی که عمر سعد در برابر پسر عم خود اباعبدالله ایستاد و آب را به روی او بست.
4- نژاد پرستی و تعصبات قومی و قبیله ای: تا جایی که از شمر با عنوان حافظ قرآن و از عمر سعد با عنوان شیخ و فقیه قوم تبعیت می کردند و از اباعبدالله برائت می جستند و او را خارجی می خواندند!!
و چه راهی برای رهایی و برون رفت از دام نفاق، بهتر از عزت و غیرت دینی سراغ دارید؟
غیرت در لغت به معنای دفاع کردن از محبوب و معشوق در برابر فرد متجاوز است که جلوه شناخته شده آن در جوامع امروزی «غیرت ناموسی» است.وقتی این «غیرت» در کنار مفهوم «دین» می آید به این معنا است که شخص مسلمان در حفظ دین خود غیرت داشته باشد و اجازه تجاوز به حریم دین را به احدی ندهد. به عبارت دیگر غیرت دینی بدین معناست که انسان در برابر متجاوزین به دین اسلام خشم داشته باشد که البته این نوع خشم، خشمی مقدس است و موجب پیشرفت و سربلندی است و در یک کلام به معنای امربه معروف و نهی از منکر و تولی و تبری است.
حال اگر این غیرت دینی در جامعه نباشد و مردم نسبت به دین خود وفادار نباشند روح ایمان و اسلام می میرد و در نتیجه آسیب هایی دامنگیر جامعه می شود. می توان برای نمونه به موارد زیر اشاره کرد:
1- مهم ترین و ضربه زننده ترین آسیب،«نفاق» است.
2- ترک امر به معروف و نهی از منکر که، موجب تماشاچی شدن و بی تفاوتی مردم در برابر غلبه کفر بر اسلام می شود.
3- تساهل و تسامح، به معنای معامله گری بر سر دین با هدف جلب منافع شخصی.
و ... .
همه آفت های فوق در نتیجه معدوم شدن غیرت دینی از وجود انسان ایجاد می شود که برای هر یک از این معانی می توان در جامعه زمان حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) مصداق پیدا کرد.
همانگونه که در عاشورا به وضوح به چشم می خورد که بسیاری از افراد ظاهر الصلاح و متدین جامعه به دلیل بی غیرتی نسبت به آموزه های اصیل دینی دستخوش فتنه های زمان شدند و به دلیل عدم بصیرت لازم نتوانستند از دام انحراف نجات پیدا کنند و ریشه های نفاق در وجودشان رشد یافت و از آنان شخصیت های منافقی همچون عمر سعد و شمر بن ذی الجوشن خلق کرد که خود عوامل اصلی جنایت عاشورا شدند و عامه مردم هم به دلیل پنهان بودن چهره واقعی آنان نتوانستند جبهه حق را از باطل تمییز دهند و در نهایت باطل توانست بر حق غلبه پیدا کند و در نتیجه فرزند رسول خدا ویارانش در جمع مسلمین و به دست مسلمان نماهای منافق، مظلومانه به شهادت رسیدند و اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام را به اسارت بردند.
امروز نیز اگر عبرت های عاشورا و وقایع تاریخ را سرلوحه برنامه ریزی خویش قرار ندهیم یقینا عاشورا دوباره تکرار خواهد شد و بار دیگر یاران سپاه حق مظلومانه در گودال های قتله گاه ذبح می شوند. پس اکنون ضرورت بصیرت افزایی اعتقادی و دینی در جامعه بویژه برای جوانان بیش از پیش روشن است تا فضای فتنه گون و عوامل نفاق در جامعه شناسایی شوند و باطل نتواند در جامعه جولان دهد. پس بکوشیم تا به عمل به فرمایشات مقام معظم رهبری مصداق این کلام از امام صادق(علیه السلام) باشیم، که می فرمایند:
«العالِمُ بِزَمانِه لا تهجمُ علیه اللَوابِس.»
و سَیَعلَمُ الذین ظَلَموا اَیَّ مُنقَلَبٍ یَنقَلِبون
منابع:
1- عبرت های عاشورا، سید احمد خاتمی
2- سیمای نفاق در قرآن، سید احمد خاتمی
از اینکه ایشان هم به جمع نویسندگان افتخاری شما پیوسته اند خوشحال و مسروریم...
به امید موفقیت روز افزون ایشان