«نفس الرحمن في فضائل سلمان» كتابي است كه حاج ميرزا حسين نوري طبرسي (1254-1320 هـ . ق.) از علماء و نويسندگان بزرگ ايران و هم معاصر انقلاب تنباكو و تحولات آغازين انقلاب مشروطه بوده و در نهضت نخستين صاحب جايگاهي بوده است. همانطور كه اياد كمالي اصلي كه محقق و مصحح اين كتاب است. 32 اثر و تأليف از اين محقق شمرده است.
اياد كمالي اصلي در مقدمهي خويش بر اين كتاب فصلي مفصل دربارهي شرح حال مانند زمان و مكان، تولد، پدر، برادران، خواهرزاده، دوران رشد و بالندگي، زهد و عبادت، وعظ و خطابه، پياده به زيارت امام حسين عليهالسلام رفتم، ويژگيهاي شخصيتي، تلاشهاي سياسي، زندگي علمي، تحصيل و استادان وي، شاگردان وي كه ميتوان به شيخ عباس قمي، شيخ آغا بزرگ طهراني، شيخ محمد حسين آل كاشف الغطاء و سيد عبدالحسين شرفالدين اشاره نمود، كتابخانهي وي، اهتمام وي به جمعآوري كتاب و نسخ خطي، تأليفات نقل قول مشاهير كه از شيوهي علمي دربارهي وي، كه از شيوهي علمي دوث گرد بزرگش يعني شيخ عباس قمي و شيخ آقا بزرگ طهراني ميتوان فهميد وفات وي كه در شب چهارشنبه، سه روز مانده به پايان جماديالثانيه، سال 1320 هـ . ق. يعني چهارسال قبل از پيروزي انقلاب مشروطه بوده است. سپس مصحح توضيحاتي درخصوص موضوع كتاب ارائه ميدهد و اينكه اين كتاب دوباره چاپ شده است.
شيوه تحقيق كتاب
نسبت محققان اين است كه از روش و شيوهيشان در تحقيق و پژوهش ميگويند. در اين كتاب، نيازي به اين كار نديديم. زيرا قواعد براي پژوهش جا افتاده است كه هر پژوهشگري ملزم به رعايت آنها است.
فقط لازم است كه بگويم در اين كتاب، كارم را بر شرح حال راويان و بزرگان كه ارتباطي با رخدادها و حوادث دارند متمركز نمودم. بر اين اساس بيشتر اخبار موجود در اين كتاب بر پايهي حديث ميباشد كه گمان ميكنم اگر راويان اين احاديث بر خوانندگان مجهول نباشد حداقل شناخت بسياري كمي دربارهي ايشان وجود دارد.
همچنين كارم را بر تصحيح غلطهايي كه در چاپهاي قبلي اين كتاب بود و ترجمه اشعار فارسي به عربي متمركز نمودم.
از ديگر كارهاي صورت گرفته، انتخاب عنوان براي هر باب و قرار دادن آن در اول هر باب بود. تا اينكه مطالعه براي خوانندگان آسان گردد. همچنين نمايههاي مختلفي نيز براي كتاب تدوين شده است تا بتوانند زودتر مطلب مورد نياز را پيدا كنند.
مقدمهي مؤلف
مؤلف علت نگارش كتاب را شأن و مقام رفيع سلمان در اسلام و نزد رسول خدا (ص) و اميرالمؤمنين عليبن ابيطالب دانسته است. به طوري كه رسول خدا (ص) كه سلمان را از اهل بيت معرفي نمود و فرمودند به او سلمان محمدي بگوييد. در يك كلام ميتوان گفت در فضائل، علم و دانش، ايمان، معرفت، زهد، تقوي و بينش سلمان فارسي احاديث بسياري ذكر شده است.
مؤلف سازماندهي كتاب خويش را به شرح زير انجام داده است.
مقدمه: نام، لقب، كينه، نسب و زادگاه.
مؤلف زادگاه سلمان را شهر رامهرمز دانسته نه از جي اصفهان
باب نخست: زندگي و شرح حال سلمان قبل از تشرفش به اسلام و چگونگي مسلمان شدنش و اينكه جزء أوصياء حضرت عيسي بن مريم عليهما السلام بوده است.
باب دوم: از اهل بيت نبوت و عصمت بود و از فارسي و عجمي بود و بعد محمدي و علوي گرديد.
گوشهاي از فضائل سلمان، منظور از قول پيامبر «سلمان منّا» و حفر خندق و معجزهي پيامبر اسلام (ص).
باب سوم: شأن و مقام سلمان در نزد پيامبر و ائمه اطهار و اينكه پيامبر مأمور به دوست داشتن سلمان بود.
باب چهارم: آيات قرآني مربوط به سلمان.
باب پنجم: در علم و حكمت و دانش سلمان و معرفت وي به خدا، رسول خدا و اولياء الله و اينكه سلمان، لقمان اهل بيت است.
باب ششم: اينكه از غيب به او اخبار ميرسيد.
باب هفتم: در خصوص و علم و معرفتش به اسم اعظم الهي و از ملكي كه در گوش او مينواخت ميگفت.
باب هشتم: اينكه مشتاق سلمان است و قبل از مرگ از ميوههاي بهشتي خود و در بهشت دين وارد شد.
باب نهم: كرامات سلمان و ذكر بعضي از اخبار مسلسل.
باب دهم: نمونههايي از فضائل، خصلتها و ويژگيهاي شخصيتي سلمان و اينكه سلمان از جعفر بن أبي طالب برتر است و جعفربن ابيطالب از شهداء اولين و آخرين بعد از پيامبران و أوصياء برتر است.
باب يازدهم: گوشهاي از اخبار وارده از رسولالله (ص) و أميرالمؤمنين عليه السلام در فضيلت سلمان.
باب دوازدهم: سخنان، حكمتها، نصايح، احتجاجات سلمان.
باب سيزدهم: زهد، فروتني و بخشندگي علاوه بر آنچه كه قبلاً بيان شد.
باب چهاردهم: زنان و فرزندان
باب پانزدهم: ايمان سلمان و ثبات ايشان در دين بعد از وفات پيامبر اسلام و چگونگي بيعت با حضرت علي عليهالسلام و ارتداد برخي از همراهان پيامبر و مسائل مربوطه.
باب شانزدهم: چگونگي وفات سلمان و اصول برزخ و معجزهي پيامبر (ص) و امام علي عليهالسلام در اين خصوص.
باب هفدهم: بعد از وفات ايشان و بازگشت سلمان به هنگام قائم آل محمد (ص) و زيارت نامهي سلمان.
پايان: مدت عمر آن بزرگوار و ملاقاتش با حضرت عيسي مسيح.
نسخهي خطي اين كتاب 5 تقريظ (يادداشت) نيز دارد.
مشخصات كتاب: