اگر بازي به معناي آرامش روح، كسب انرژي، بالا بردن قدرت خلاقيت و افزايش اعتماد به نفس باشد، به راستي بازي‌هاي رايانه اي چه سهم و تاثيري در بروز اين ويژگي‌ها دارند؟

در پاسخ به اين سوال روانشناسان معتقدند كه عموم بازي‌هاي رايانه اي روي حس پرخاشگري و كسب قدرت بيشتر در كودك انگشت مي‌گذارند. همچنين در قالب بازي‌هاي رايانه اي بر قدرت يك نفر با روحيه پرخاشگري تاكيد مي‌شود به عنوان نمونه در اكثر بازي‌ها با كشتن هر فردي با شليك اسلحه امتياز كسب مي‌شود يا راه براي عبور به مرحله ديگر بازي فراهم مي‌شود، اين بازي‌ها تا يك حدي مي‌تواند پاسخگو كشاننده‌هاي فرد باشد اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه كودكاني كه محيط‌هاي پرخاشگري را مشاهده كرده‌اند بيشتر رفتارهاي خشن را بروز مي‌دهند تا آنهايي كه كمتر با اين گونه محيط‌ها سروكار داشته‌اند. گفتني اين كه بازي‌هاي رايانه اي رايج ،كودكان و نوجوانان را به شدت وارد حوزه تخيل مي‌كند و باعث مي‌شود كه آنها قدرت‌هاي عجيب را در ذهن خود بپرورانند.

همچنين بازي‌هاي رايانه اي نوعي وسواس را كه از اضطراب و استرس عدم برنده شدن در بازي نشات مي‌گيرد، به همراه مي‌آورد .

تا همين چند سال پيش تصور عمومي از تكنولوژي و كامپيوتر تصوري خاص مرتبط با حوزه دانش و فن بود. چه كسي فكر مي‌كرد كه كامپيوتر و متعاقب آن اينترنت وارد حوزه خصوصي و زندگي روزمره انسان‌ها و حتي حوزه سرگرمي و بازي كودكان شود.

در حالي كه روانشناسان و محققين معتقدند كه بيشتر كودكان را به بازي‌هاي گروهي و پرتحرك ترغيب و تشويق كنيم شاهد اين هستيم كه گروههاي مافياي اقتصادي با استفاده از ترغيب حس دروني كودكان و نوجوانان ، آنان را در مقابل صفحات ديجيتالي محبوس مي كنند و تحرك و نشاط نشآت گرفته از بازيهاي بدني را از آنان سلب مي نمايند و همگام با پيشرفت فناوري اطلاعات و ارتباطات در راستاي كسب منافع بيشتر بازي ها رايانه اي را از محدوده صفحات تلويزيون و مانيتورهاي خانگي فراتر بردند و كودكان را به محلي كشاندندكه در آن با هيجان و اضطراب در تمام طول زمان بازي رايانه اي به رقابتي سخت مي‌پردازند و در پايان برنده بازي، هيجان و شادي خود را با فخر به نمايش مي‌گذارد و بازنده بازي، سعي در پنهان كردن اضطراب و فشار روحي حاصل از شكست در بازي دارد و تا جايي پيش رفته اند كه اگر تا چند سال پيش كودكان و نوجوانان براي دور هم جمع شدن در كوچه يا پارك براي بازي جمعي مثل فوتبال يا واليبال با هم قرار مي‌گذاشتند اما اينك محل قرار بازي كودكان به اتاقي مجهز به چند دستگاه رايانه و يا محيط هايي مجازي تبديل شده است. اين مكانها كه در ميان جوانان و نوجوانان به نام ( گيم نت ) شهرت يافته اند در واقع محلي است كه تعدادي رايانه متصل شده به هم در آن مكان وجود دارد و كاربران در قالب انفرادي و يا گروهي به بازي مي پردازند. همچنين مي توانند به صورت محلي به هم متصل شده و يا در سطح شبكه جهاني از طريق اينترنت با خطوط Dial Up(1) و يا خط پرسرعت سرويس ADSL(2) با گروه هاي ديگر و در محلي ديگر بازي نمايند.

گيم نت ها كه اكنون به صورت قارچ در سراسر كشور ريشه دوانده اند در گذشته هيچ صنف يا اتحاديه‌اي بر آنان نظارت قانوني نداشت بلكه فقط به دليل اينكه كالايي ارائه مي‌شد (فروش يا اجاره CD هاي بازي هم در گيم‌نت‌ها صورت مي‌گيرد) از طرف اداره اماكن نظارتي صورت مي‌گرفت. بعد از مدتي وزارت ارشاد، صنف فروشندگان لوازم ورزشي را مسوول نظارت بر گيم‌نت‌ها انتخاب كرد و تا قبل از تاسيس اين صنف دختران نيز در گيم‌نت‌ها به انجام بازي مشغول بودند اما بعد از تاسيس اين صنف پرداختن به بازي توسط دختران در اين فروشگاه‌ها ممنوع شد.

 از جمله وظايف اين صنف وضع قوانين و نظارت و صدور مجوز تاسيس براي فروشگاه‌هاي ارائه‌كننده بازي‌هاي رايانه اي (گيم‌نت‌ها) مي باشد هر چند كه اكنون اكثر اين مغازه ها هنوز فاقد مجوز فعاليت مي باشند.

تا جايي كه به گفته سردار محمدعلي نجفي رئيس اداره نظارت براماكن عمومي نيروي انتظامي در شهري مانند تهران در مقابل 2هزار مركز گيم نت فعال فقط 4مكان با مجوز دائم و 35مركز بازي هاي رايانه اي با پروانه موقت به فعاليت قانوني مشغولند و روزانه حداقل بين 20 تا 30هزار نفر از پسران 11تا 21ساله تهراني ساعاتي از اوقات فراغت شان را در مراكز گيم نت سپري مي كنند.

ايشان كه از تعدد گزارش‌هاي مردمي نسبت به توزيع موادمخدر و مشروبات الكلي و فيلم هاي مستهجن در برخي از اين مراكز خبر مي‌دهد، اين موضوع را عامل اصلي پيگيري نيروي انتظامي مي‌داند و در اين مورد مي گويند : «متأسفانه مراكز ارائه بازي‌هاي رايانه‌اي (گيم‌نت‌ها) زيرنظر اتحاديه لوازم ورزشي است كه به دليل همگن نبودن ناظر، مشكلات بسياري در كنترل آنها به وجود مي‌آيد، اين مؤسسات بايد پس از دريافت مجوز از وزارت ارشاد اسلامي و اداره اماكن ناجا زيرنظر اتحاديه مستقل و همگن و با ساز و كار مشخص فعاليت كنند.» (3)

از آنجا كه در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ نيز بيشترين سود صنعت IT در جهان مربوط به بازي هاي رايانه اي و صنايع مرتبط با آن بوده از اين رو شركت هاي بزرگ تبليغاتي و سرمايه گذاري و افراد سود جو و مافياي اقتصادي براي در اختيارگرفتن بازار بازيهاي رايانه اي و كسب سود بيشتر اقدام به راه اندازي شبكه هاي بازي و مسابقات بين المللي WCG و E-sport يا ورزش هاي الكترونيك و ايجاد سايتهاي بازيهای ايگولدی نموده اند .

بازيهای ايگولدی كه از معروف ترين روشهای کسب درآمد در اينترنت محسوب ميشوند، و ريسک بسيار بالايی دارند. در هنگام بازی بايد بر اساس امتياز بازيکنان قبلی تصميم گيری کنيد تا احتمال باخت شما کم بشود. و از جمله اين بازي ها عبارتند از : Bet For Gold وHeads-Tails Gold game و XGOLDER.COM كه همانند بازي قمار شير يا خط مي باشد ! و از 1 تا 100 دلاردر آنجا مي توانيد شرط بندی کنيد و % 200 مبلغ شرط بندی رو بدست بياريد، Wait and Earn (صبر کن و برنده شو) نيز يکي از همين بازی هااست که با پرداخت 1 دلار وارد مي شويد و بايد صبر کنيد تا جزء گروه اول شويد و اگر برنده شديد تا % 3000 و حتی بيشتر به ايگولد شما واريز خواهد شد. شما اين شانس رو هم داريد تا با پرداخت 0.05 دلار فرد برتر را به پايين ليست بفرستيد و شانس خودتان را بيشتر کنيد.

علاوه بر اين بازيها و تجارت كذايي براي استفاده از گيم نت ها در شبكه هاي اينترنتي بازي علاوه بر پرداخت هزينه هاي جاري اينترنت و مخابرات به طور متوسط با خطوط Dial Up كه متداول استفاده در كشور است بايد ماهيانه مبلغ 195000 ريال را به عنوان حق اشتراك پرداخت نمود و يا در همين راستا اقدام شركت‌هاي بزرگ تبليغاتي مانند ال‌جي و سامسونگ با همكاري كمپاني هاي توليدكننده بازي‌‌هاي رايانه اي است كه فقط به دليل تبليغات، دست به ايجاد مسابقات بين‌المللي بازي‌هاي رايانه اي تحت عنوان WCG زده‌اند.

اين مسابقات كه در سطح بين‌المللي صورت مي‌گيرد، در ابتدا فقط مختص كشورهاي اروپايي و آمريكايي بود اما در حال حاضر ۷۰كشور جهان در اين المپيك جهاني شركت‌ مي‌كنند.

اين در حالي است كه در زمان برگزاري مسابقات گيم نت در كشورهايي همانند فرانسه بيش از ۲۰ هزار نفر تماشاگر بازي را از طريق رايانه ها كنترل مي كنند و بدين ترتيب بازي هاي رايانه اي بازار اقتصادي بسيار بزرگي را پيش روي دارد.

جالب است كه بدانيد جايزه كلاني كه به تيم برنده تعلق مي گيرد ، از سوي شركت‌هاي تبليغاتي ارائه مي‌شود و طراحان بازي‌‌هاي رايانه اي نيز در لواي آشنايي جوانان با ‪ ITو تكنولوژي‌هاي جديد و رسيدن به سرگرمي‌هاي نو براي اوقات فراغت در شگردي خاص براي تست بازي‌هاي در حال ساخت و جديد خود از ذهن خلاق تيم‌هاي برنده استفاده ‌كنند.

به گزارش بخش خبر شبكه فن آوري اطلاعات ايران ، از ايرنا، يكي از حمايت‌كننده هاي اين بازي در كشور، سومين دوره المپيك جهاني بازي‌هاي رايانه‌اي (WCG)در ايران نيز از ‪ ۲۴تا 30 شهريور ماه سال جاري با شركت ‪ 3300 نفر در دانشگاه شهيد بهشتي برگزار شد ودر اين دوره با همكاري اداره اماكن و وزارت ارشاد بازي‌هاي خشن از المپيك بازي‌هاي رايانه‌اي حذف شده بودند و برندگان اين مسابقات در صورت دريافت مجوز دولتي از سازمان تربيت بدني مي‌توانند در مسابقه نهايي سنگاپور حضو يابند ، در غير اين صورت افراد تنها دررقابتهاي داخلي شركت مي كنند و رفتن به خارج از كشور كنسل مي‌شود .

دور اول اين گونه مسابقات در خانه هنرمندان ايران و براي دومين بار سال گذشته در دانشگاه صنعتي شريف برگزار شد كه حدود دو هزار جوان در اين رقابت تحت شبكه جهاني شركت كردند.

بازي رايانه اي امروز در جامعه نوجوانان و حتي جوانان ايران چنان عمومي شده است كه اينك كمتر پسر يا دختر 10-12 ساله را مي‌توان يافت كه با بازي رايانه اي بيگانه باشد.

سرعت توسعه گيم نت ها و بازي هاي رايانه اي آن قدر زياد است كه دولت نيازمند برخورد منطقي با آنهاست. از هم اكنون بازي هاي رايانه اي بر خط (on-line) رواج زيادي يافته است و هر جاي دنيا اعم از شهر و روستا كه يك خط تلفن برقرار باشد و حتي بدون سيم، امكان ارتباط با گيم نت ها نيز وجود دارد و بازي هاي روي خط به سرعت رو به افزايش است. زندگي در هزاره سوم و عصر اطلاعات، متفاوت با زندگي عادي دهه هاي گذشته خواهد بود. در كشور ما نيز در چشم انداز برنامه بيست ساله نظام و چشم انداز برنامه توسعه پنج ساله چهارم كشور، دانايي محوري قرار داده شده است، پس چگونه مي توانيم با روش هاي برخوردي در مقابل توسعه گيم نت ها بايستيم!

دكتر جلالي معاون پژوهشي پژوهشكده الكترونيك دانشگاه علم و صنعت ايران و عضو هيأت علمي اين دانشگاه در اين باره مي گويد :

چيني ها يك اصطلاحي دارند و مي گويند، وقتي كه دارد باد مي وزد، عده اي در مقابل آن ديوار مي سازند، و عده اي آسياب كه متأسفانه، ما سعي مي كنيم جلوي باد يك ديوار بلندي بسازيم، اما نمي دانيم كه شدت پديده (باد) به قدري زياد است كه بعدها آن ديوار را بر روي ما خراب خواهد كرد و همه چيز را از ما خواهد گرفت. ما بايد حواسمان باشد، به طوري كه خيلي از مسائل در جهان فردا به وجود مي آيد كه اگر امروز به همين سادگي با آن مواجه شويم، آينده خوبي در پيش روي نداريم. پديده هايي كه هر روز در جهان سايبر به وجود مي آيد نبايد در برابر آنها بايستيم، بلكه بايد همراه آن باشيم
ما هميشه به دنبال يك عامل بازدارنده براي غلبه بر احساسات خودمان هستيم، به طوري كه بعضي از نهادها مسئوليت جلوگيري و از بين بردن اين نوع مسائل و روش ها را دارند و به بهانه هاي مختلف مي كوشند تا اين مسأله را بد و نامناسب نشان دهند. اما موضوع بازي هاي رايانه اي تا روستاهاي كشورمان نيز رفته است و همواره سيل مشتاقان خود را همراه دارد. بازي هاي رايانه اي به يكي از كاربردهاي اساسي در منازل تبديل شده است كه اگر بشود اين موضوع را به روش علمي هدايت كرد و به صورت صحيح آموزش داد، موفقيت آميز خواهد بود. در غير اين صورت بچه ها غرق در بازي هاي اكشن، غيرمفيد، سرگرم كننده و بدون بار علمي و فني خواهند شد و وضعي را به وجود خواهند آورد كه هم اكنون در كشور ما وجود دارد. به هر حال برخورد با گسترش بازي هاي رايانه اي، كار اشتباهي است، به طور قطع و دقيق، آموزش در جهان فردا از طريق بازي هاي رايانه اي خواهد بود اين بازي ها حتي در جنگ ها و نظام دفاعي و بسياري از مسائل ديگر نيز نقش تعيين كنندهِ اي دارند و آموزش از اين طريق، در بالا بردن درجه هوشي يك جامعه مؤثر خواهد بود. به وسيله اين بازي ها قادر خواهيم بود فضايي را به وجود آوريم تا انسان از تخيل خود استفاده كرده و بنا به گفته انيشتين، تخيل بالاتر از دانش قرار گيرد.

بازي هاي رايانه اي مسبب آن خواهد شد تا انسان بتواند تخيل خود را به عمل تبديل كند و دانش خود را متناسب با زمان بالا برده و در نتيجه كارآفريني كند. زيرا يكي از شعارهاي كارآفريني تبديل رويا به واقعيت است.

اگر نكات مثبت آنها مورد توجه دولت قرار گيرد، گيم نت ها مي توانند فرصت هاي زيادي از نظر اشتغال زايي، پركردن اوقات فراغت و بالا بردن سطح آموزش حرفه اي جوانان ايجاد كنند. در اين باره لازم است در تعاريف خود از مراكز بازي هاي رايانه اي و يا گيم نت ها تجديد نظر كرد.

اداره يك گيم نت كار دشواري است و نياز به متخصصي در زمينه رايانه دارد تا بتواند هم از نظر سخت افزاري و هم نرم افزاري، سيستم ها را طوري نصب كند كه آن گيم نت از نظر كيفيت شبكه داخلي و تناسب با فرهنگ اين مرزو بوم وضع خوبي داشته باشد.

براي كنترل گيم نت ها و تعريف قوانين براي آنها بايد مؤسسه اي دولتي تأسيس شود، به طوري كه مثلاً وجود مهندس كامپيوتر، متخصص نرم افزار و سخت افزار در هر يك از آنها حالت اجباري داشته باشد كه اگر مثلاً تصويري برخلاف شئونات اخلاقي و اسلامي در آنها بود، به راحتي بتوان آن را با برنامه هاي نرم افزاري اصلاح كرد. همه اين موارد با برنامه ريزي قابل اصلاح است، وجود قانون و مقررات براي مراكز بازي هاي رايانه اي سبب خواهد شد تا جامعه از يك حق و توانمندي محروم نماند.

بنابراين بهتر است حال كه خطوط پرسرعت اينترنت به طور گسترده در كشور وجود ندارد و امكان بازي روي خط محدود است و جوانان اشتياق دارند تا در گيم نت ها حضور يابند، با هدايت درست آنها از پتانسيلي كه مي تواند فرصت تلقي شود، استفاده كنيم و اين مراكز را به مراكز آموزشي و تفريحي مبدل نماييم، تهيه قوانين، مقررات و حمايت هاي مناسب از طرف دولت، مي تواند به گسترش منطقي اين مراكز كمك كند.(4)

از آنجا كه اين هجوم وسيع به سوي بازيهاي رايانه اي از بي برنامگي جوانان در اوقات فراغتشان نشات مي گيرد دكتر «اكرم اميني» متخصص روان درماني و مشاوره در اين رابطه پيشنهاد مي دهند كه :

«جواني مقطع سني است كه افراد به دليل كمتر بودن فعاليت هاي اجتماعي شان و ضروري نبودن كار براي آنها به منظور تأمين معاش، اوقات فراغت بيشتري دارد. ما بايد شرايطي را فراهم كنيم تا اين قشر بتوانند به سوي فعاليت هاي داوطلبانه، آزاد و انتخابي روي بياورند و اين فعاليت ها را به نحوي تعريف كنيم كه بسياري از گرايش ها، علايق و آرزوهاي جوانان كه در برگيرنده نيازهاي غريزي آنان است را شامل شود.» (5)

پس جا دارد تا مسئولين امر به جاي محدودسازي و ممانعت از فعاليت گيم نت ها (مراكز بازي هاي رايانه اي) با كنترل و نظارت منطقي بر آنها، سعي در جلوگيري از ايجاد انحراف در اين مراكز نمايند تا بتوان همراه با تغيير علم و انفجار اطلاعات، تغييري متناسب با فرهنگ جامعه و اعتقادات ديني و اسلامي در جوانان كشورمان ايجاد كرد .

پي نوشتها و منابع :

1 - خطوط اينترنتي E1 با سرعت 56 Kbps را در اختيار كاربران قرار مي‌گيرد

2- AZAD LINE - یا همان سرویس اینترنت پر سرعت (ADSL) متعلق به شرکت آزادنت با ارتباط پر سرعت (حدودا 40 برابر سرعت Dialup ) بدون اشغال شدن خط تلفن وامکان اتصال دائم و شبانه روزی بدون پرداخت هزينه پالس مکالمه تلفن مخابرات و بدون نياز به شماره گیری جهت اتصال به شبکه و با بهره گيری از امکانات مخابراتی موجودوعدم نیاز به کابل کشی جدید د ر بعضي از نقاط كشور به ارائه خدمات مي پردازد.

3 – خاكسترشدن اوقات فراغت در آتش بي برنامگي /گزارش از پرستو قادري/ شنبه 18 تير 1384- 2 جمادي الثانی 1426- 9 جولاي 2005- سال شصت و سوم-شماره 18275

 http://www.kayhannews.ir/840418/5.htm

4- همشهري / كارآفريني از راه بازي / ائلدار محمدزاده صديق / شنبه ۳۰ مهر ۱۳۸۴

http://www.hamshahri.net/hamnews/1384/840730/world/cultw.htm#s2301

5- خاكسترشدن اوقات فراغت در آتش بي برنامگي /گزارش از پرستو قادري/ شنبه 18 تير 1384- 2 جمادي الثانی 1426- 9 جولاي 2005- سال شصت و سوم-شماره 18275

 http://www.kayhannews.ir/840418/5.htm