پایگاه خبری کازرون نیوز | kazeroonnema.ir

کد خبر: ۷۶۴۳
تاریخ انتشار: ۲۸ شهريور ۱۳۹۰ - ۱۹:۵۴
طبق تعریفی که از جامعه ارائه می‎شود - که جامعه شامل افراد، گروه‎‎ها و نقش‎‎ها و پایگاه‎‎هایی است که یک فرد در جامعه دارد یعنی جامعه گروه‎ها، روابط‎‎ها و نقش‎هاست - ممکن است جامعه از ابعاد مختلفی مورد بحث واقع شود.

اگر جامعه‎شناسی در سینما بخواهد تجلی پیدا کند غالبا یک دید تاریک و نقادانه دارد و همیشه دچار یک نوع سیاه‎نمایی است مانند سینمای کمونیستی که همیشه یک نوع عدم شادی در آن وجود داشت. اگر شما به سینماگر‎های شوروی سابق نگاه کنید فراوان از این‎گونه بحث‎ها طرح می‎کنند، یعنی یک نوع تجلی جامعه در سینما وجود دارد. این تجلی جامعه در سینما، با دیدن روابط اجتماعی و پاره پاره کردن روابط اجتماعی همراه است، چون در واقع پاره پاره کردن روابط اجتماعی برای بیننده دردناک است، چون مسائل اجتماعی در آن بی‎معناست و معنا در آن وجود ندارد و یک نوع خشونت سینمایی را ترسیم می‎کند. نگاهی به سینمای کمونیستی و فیلم‎‎های سوسیالیستی و رئالیستی فرانسه بیندازید چنین ساختاری در آن وجود ندارد؛ همیشه در آن‎ها حق‎کشی‎ها، فاصله طبقاتی، ظلم کردن‎‎ها و... وجود دارد که بسیار خردکننده و خسته‎کننده است اما در عین‎حال برای پرخاشگری مفید است.

جامعه‎شناسی سینما هم این‎گونه است یعنی اگر در فیلمی رمانتیسم (عشقی یا درام) وجود داشته باشد، اگر در ساختار اجتماعی قرار داده شود بی‎معنا خواهد شد. مثلا می‎گوییم عشقی که میان این مرد و زن وجود دارد، چیزی جز یک نوع تمتع جنسی و مالی و یا پایگاه طبقاتی و اجتماعی نیست که مرد از زن و یا زن از مرد به دست می‎آورد و این‎جاست که حتی عشق هم بی‎معنا می‎شود. به همین خاطر جامعه‎شناسی سینما می‎خواهد همه‎چیز حتی مفاهیم بزرگ انسانی را در قالب روابط یا بخش‎‎های اجتماعی نشان دهد که غالبا یک نوع ویرانی سینما را می‎رساند. نه‎فقط در این بخش بلکه مثلا در جامعه‎شناسی فوتبال نیز اوضاع بر همین منوال است. جامعه‎شناسی فوتبال چیز‎های معنایی را از بین می‎برد یعنی ساختارشکنی می‎کند. علت آن‎هم این است که جامعه‎شناسی یک نوع تقلیل ایجاد می‎کند یعنی سعی می‎کند همه‎چیز را به مسائل اجتماعی تقلیل دهد حتی مفاهیمی را که غالبا ضد ‎اجتماعی بوده و حتی ممکن است خلاقانه، حدسی، معنوی و شهودی و... باشند. جامعه‎شناسی سینما می‎خواهد این‎ها را به روابط اجتماعی و روابط طبقاتی و... تقلیل دهد که غالبا آن را بی‎معنا و نابود می‎کند. واقعیت اجتماعی‎ای که جامعه‎شناسی ایجاد می‎کند، یک واقعیت تقلیلی است و این واقعیت تقلیلی همیشه یک نوع ویرانگری ایجاد می‎کند که خود واقعیت را تقلیل می‎دهد یعنی باعث می‎شود جامعه‎شناسی خود را نبیند؛ چراکه تقلیل باعث می‎شود واقعیت، دیگر واقعیت اصیل اجتماعی نباشد. بر همین اساس واقعیت تقلیل‎یافته، تخصیص خورده و دست‎کاری شده همیشه مخاطب جامعه‎شناسی است و در نتیجه جامعه‎شناسی سینما هم چنین شکل و ساختاری دارد.

جامعه‎شناسی سینما غالبا به تعداد صندلی سینما و استقبال از گیشه تقلیل پیدا می‎کند و اگر بخواهد در جامعه‎شناسی پست مدرن بررسی شود، نشانه‎سازی سینما با نشانه‎شناسی اجتماع همراه می‎شود که این یک نوع تقلیل است. در گذشته جامعه‎شناسی متغیر‎هایی را انتخاب می‎کرد و در نوع سینما متغیر خاصی را انتخاب می‎کرد؛ بر فرض مثال به هیکل و شخصیت‎ بازیگر‎ها توجه می‎شد. گاهی فقط تشخص بیرونی به‎عنوان متغیر مستقل مطرح مي‌شود مثل فیلم‎‎های اکشن مثلا سینما آقای «کیمیایی» و یا دیگران این‎گونه است و یا «فردین» قهرمان ضد‎ظلم است؛ در زمان شاه فردین به‎عنوان یک شاخص علیه ظلم سیستم شاهنشاهی مبارزه می‎کرده است. در جامعه‎شناسی سینما همه‎چیز را باید چپ معنا کرده و صدای اعتراض را حتی در فیلم عشقی هم بلند کنیم. این‎ها باعث می‎شود جامعه‎شناسی سینما، واقعیت مغلوب را بررسی کند. جالب این‎جاست که این کار هم از دست سینمای ایران بر نیامده است.

متأسفانه سینما در ایران تاکنون به‎صورت علمی و دانشگاهی بررسی نشده است. مشکلی که وجود دارد این است که سینماگران خودشان سینما را نقد و بررسی کردند و از شاخه‎های دیگر وارد این عرصه نشدند تا سینما را بررسی کنند. آن شاخه‎ای که مغفول مانده و جا دارد وارد این عرصه شده و سینمای ایران را بررسی کند؛ مردم‎شناسی یا روانشناسی سینماست، نه جامعه‎شناسی سینما؛ چون همان‎طور که گفته شد؛ جامعه‎شناسی، تقلیلی است اما مردم‎شناسی، همه واقعیت را بررسی می‎کند.

تمام فیلم‎‎هایی که از قبل از انقلاب اسلامی ساخته شده، حتی فیلمفارسی‎ها پر از محتوای ایران‎شناسی هستند. حتی فیلم‎‎هایی که «فردین» بازی کرده، خیلی عمیق‎تر از آن است که جامعه‎شناسی سینما بتواند آن را بررسی کند. باید مشخص شود شاخص‎‎های کار چیست؟ ، مثلا در این فیلم‎‎ها قشر «مادر قهرمان» وجود دارد که نمازخوان و متدین است، قشر «قهرمان» هم از مادر جدا شده و در روابط نابه‎جایی افتاده که باعث شده پرخاشگری یا حق‎جویی کند. این حق‎جویی در فیلمفارسی‎های دوران انقلاب هم هست. خوب است با مردم‎شناسی به سینما نگاه کرده و روابط خانوادگی و مذهبی و واقعیت اجتماعی و واقعیت سینما به ما هو واقعیت سینما را از این منظر بررسی کنیم.

اکنون که سینمای نوگرا رشد کرده و به‎شدت دارند فیلم سینمایی می‎سازند، هنوز بررسی تام سینما صورت نپذیرفته است. مثلا آقای حاتمی‎کیا توانسته بعد از انقلاب اسلامی فیلم‎‎های بسیار جالبی را تولید کند؛ خیلی فراز و نشیب داشته و می‎توان نقد‎هایی هم به آن‎ها داشت. اما فیلم‎های او هنوز بررسی نشده‎اند. چرا نباید فستیوالی باشد تا این فیلم‎‎ها را از ابعاد مختلف روانشناسی، مردم‎شناسی، جامعه‎شناسی، سیاسی، و حتی اقتصادی و... بررسی کند یا فیلم‎‎های آقای میرکریمی، کیمیایی، ابوالقاسم طالبی و... نیز همین‎طور.
آقای حاتمی‎کیا و آقای طالبی هم سریال و هم فیلم ساخته‎اند؛ باید همه این‎ها را بررسی کرد، چون دارای اثرات مختلفی بوده و باید اثرات آن‎ها مشخص شود. کار‎های این‎گونه کارگردان‎‎ها نشان می‎دهد که در ایران، سینما و تلویزیون به‎شدت به هم وابسته‎اند و سیاست‎گذاری هر کدام بر دیگری تأثیر می‎گذارد. علاوه‎بر این هنوز رابطه مطبوعات و سینما بررسی نشده است. هنوز نقد پردازش مطبوعاتی سینما وجود ندارد، اصلا رسانه مطبوعات نداریم، مطبوعات وجود دارد اما رسانه مطبوعات وجود ندارد، چراکه در بخش ارتباطات و پردازش مطبوعاتی در بعد سینما به‎شدت ضعیف هستیم. در عرصه‎‎های مختلف می‎گویند که ما باید برنامه نود سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... داشته باشیم؛ این اشتباه است، مگر برنامه نود در عرصه فوتبال چه‎کار کرده. این برنامه جز پرخاش‎گری پنهان، مچ‎گیری و آزار و اذیت کار دیگری انجام نداده و مفید نبوده است.

در مطبوعات هم آزار سینماگرها، توهین و تهمت و... وجود دارد، بحث سینماگر‎ها چرا باید به مطبوعات کشیده شود؟ هر کس باید کار خودش را انجام دهد و نباید در کار یکدیگر دخالت کنیم. هنوز نتوانسته‎ایم فیلمی را بدون نگاه سیاسی بررسی کرده و در مطبوعات آن را نقد کنیم. مطبوعات نمی‎توانند به کمک سینما بیایند، بنابراین رابطه سینما و مطبوعات خدشه‎دار شده است. ارتباط صدا و سیما و سینما هم دچار خدشه شده و باید بررسی شود؛ متأسفانه اکنون سینما فقط برای سینماگران باقی مانده است.

علاوه‎بر این کتاب‎‎های مفید برای بخش سینما بسیار کم هستند، حتی کتابی که به مفاهیم ابتدایی بپردازد، کم داریم. کتاب‎‎های تولیدکننده سینما، مفید و دانشگاهی در این عرصه وجود ندارد، حتی کتاب‎‎های مفید ترجمه‎ای هم نداریم. متأسفانه بعد از تدریس در رشته ارتباطات در دانشگاه، این ضعف را مشاهده کرده‎ام. باید رشته‎‎های دانشگاهی متکفل سینما داشته باشیم. وقتی درباره نفت که مهم‎ترین پایه اقتصاد کشور را تشکیل می‎دهد رشته‎‎های سیاست نفت و اقتصاد نفت و... نداریم، از رشته‎‎های دیگر چه انتظاری داریم. سینمای ما اعتبار جهانی دارد اما رشته‎‎های سینمایی نداریم، منظورم رشته علمی نیست، خود هنر سینما برای سینماست. سینما با توجه به مردم‎شناسی و جامعه‎شناسی.

این‎ها مشکلاتی است که در عرصه دانشگاهی وجود دارد یعنی ما نمی‎توانیم سینما را به تئوری تبدیل کنیم. سینمای ایرانی واقعیت است و باید وارد تئوری‎ها و نظریه‎‎ها شود، تئوری و نظریه به سینما برگردد و تولید‎های فاخرتر و عظیم‎تر صورت پذیرد. باید نهادی متکفل این امر شود. دانشگاه تهران باید اقدام کرده و رشته‎‎های موردنظر را تأسیس کند. بنیاد فارابی و حوزه‎‎های هنری هم می‎توانند چهره‎‎های دانشگاهی را به چهره‎‎های سینمایی نزدیک کنند تا بتوانیم جامعه را در سینما بازتولید کنیم. سینما مثل کتاب است؛ باید کاری کرد که سینما آیینه جامعه شود و جامعه در آیینه سینما بازتولید شود. سینما می‎تواند آزمایشگاه تام و تمام علوم انسانی کشور باشد. علوم انسانی بومی، یعنی سینمای ایرانی. باید سینمای ایرانی تبدیل به عمل شود تا علوم انسانی بومی ایجاد شود. نمی‎توان به‎سادگی از سینما گذشت. متأسفانه نهاد‎هایی که متکفل سینما هستند، دانشگاهی نیستند و بیشتر سینمایی هستند و این بزرگ‎ترین مشکل در این عرصه است. در کشور ما هنوز آکادمی سینما وجود ندارد. امیدوارم روزی بنیاد فارابی و حوزه هنری به آکادمی سینما تبدیل شود. باید آکادمی‎‎های مختلف ایجاد کنیم تا سلایق و مکاتب مختلف وارد این عرصه شوند
نویسنده: ابراهیم فیاض
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
مخاطبین محترم؛
۱) کازرون نما، معتقد به آزادی بیان و لزوم نظارت مردم بر عملکرد مسئولان است؛ لذا انتشار حداکثری نظرات کاربران روش ماست. پیشاپیش از تحمل مسئولان امر تشکر می کنیم.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي‌ قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
مشاركت
آب و هوا و اوقات شرعی کازرون
آب و هوای   
آخرين بروز رساني:-/۰۶/۰۲
وضعيت:
سرعت باد:
رطوبت:%
°
كمينه: °   بیشینه: °
فردا
وضعيت:
كمينه:°
بیشینه:°
کازرون
۱۴۰۳/۰۹/۰۴
اذان صبح
۰۵:۱۲:۰۴
طلوع افتاب
۰۶:۳۵:۳۳
اذان ظهر
۱۱:۵۰:۵۰
غروب آفتاب
۱۷:۰۴:۴۱
اذان مغرب
۱۷:۲۱:۵۷