خبرهای منتشر شده در هفته‌های اخیر از وضعیت نامناسب محوطه‌های باستانی و تاریخی حکایت دارد.

تخریب میدان تاریخی به جای مانده از دوران صفویه در یزد به‌منظور روان‌سازی‌ بار ترافیکی شهر یکی از خبرهای هشدار‌دهنده در موضوع آثار تاریخی بود. پیش‌تر نیز تخریب بافت تاریخی شهر قزوین مطرح شده بود. اکنون خبر می‌رسد که منطقه باستانی سرمشهد در کازرون به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر ساسانی- اسلامی ایران با 600‌هکتار محوطه، تبدیل به وسیع‌ترین مزرعه کشاورزی استان فارس شده است.

به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی این ‌درحالی منتشر شده است که صدور مجوز‌ حفر چاه‌های کشاورزی با تأیید سازمان‌ میراث‌ فرهنگی عامل گسترش زمین‌های کشاورزی و تخریب آثار تاریخی سرمشهد عنوان شده است. حفر چاه‌های عمیق، توسعه زمین‌های کشاورزی و ایجاد تأسیسات و کارگاه‌های کشاورزی در محوطه باستانی- تاریخی سرمشهد آثار تاریخی و گاه باستانی این منطقه را زیر شخم زمین‌های کشاورزی برده است.

منطقه سرمشهد کازرون که به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر ساسانی- اسلامی ایران شناخته می‌شود، براساس گزارش خبرگزاری میراث‌فرهنگی حتی از یک فصل کاوش علمی باستان‌شناس‌ها نیز برخوردار نشده است.

براساس گزارش این خبرگزاری، بیش از یک دهه از رشد و گسترش زمین‌های کشاورزی سرمشهد می‌گذرد. صدور مجوز حفر چاه‌های عمیق توسط آب‌منطقه‌ای استان فارس درحالی شدت گرفته که کارشناسان آب منطقه‌ای، با استناد به استعلام‌ و تأییدیه سازمان میراث‌فرهنگی این اقدام را کاملا مجاز اعلام کرده‌اند. اما در این میان مسئله‌ای که به‌شدت محسوس و نگران‌کننده است از بین رفتن بخش عظیمی از آثار تاریخی سرمشهد است. تعداد آثار و وسعت این شهر تاریخی به‌حدی است که دکتر آذرنوش پیش‌ از مرگ ناگهانی‌اش درصدد تشکیل پایگاه میراث‌فرهنگی در سرمشهد بود.

محسن عباسپور، عضو انجمن هم‌اندیشان کازرون، با تأیید این مطلب به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: طی چند ماه اخیر روند صدور مجوز حفر چاه‌های کشاورزی در سرمشهد کازرون به‌شدت افزایش پیدا کرد. این درحالی‌است که تا یک دهه پیش کشاورزی در این منطقه به‌صورت دیمی بود و تا این حد گسترش نداشت.

به‌گفته وی، مجوز حفر چاه‌های عمیق و توسعه بی‌رویه زمین‌های کشاورزی منجر به برداشت بی‌رویه آب شد؛ به‌طوری ‌که هم‌اکنون در تمام فصول سال زمین‌ها زیرکشت می‌روند.

به گفته وی، با زیرکشت رفتن بی‌رویه زمین‌های کشاورزی در محوطه ساسانی- اسلامی سرمشهد و با نادیده انگاشتن ارزش تاریخی این محوطه، میزان دسترسی حفاران غیرمجاز به حجم بالای آثار تاریخی و اشیای باستانی این منطقه افزایش یافته است.

براساس گزارش‌ها، مهم‌ترین اثری که در فاصله 200‌متری و در نزدیکی روستای سرمشهد وجود دارد، بزرگ‌ترین کتیبه خط پهلوی است که بدون حفاظت رها شده است. همچنین پراکندگی سفال‌ها در این منطقه و بخشی از اشیای تاریخی که به مرور زمان از دل خاک بیرون آمده‌اند، نشان از اهمیت تاریخی این منطقه دارد.

گفته می‌شود به‌رغم اهمیت تاریخی این بخش از کشور که تاکنون از کاوش‌های باستان‌شناسی نیز برخوردار نبوده است تأسیسات کشاورزی، سوله‌ و کارگا‌ه‌های متعدد، جای حفاری‌های باستان‌شناسی و کارگاه مرمت آثار تاریخی این منطقه را گرفته است.

در همین رابطه عضو انجمن هم‌اندیشان کازرون گفت: پیش از مرگ دکتر آذرنوش قرار بود پایگاه میراث‌فرهنگی در سرمشهد تشکیل شود که البته پس از مرگ وی این اقدام به‌کلی منتفی و به‌ فراموشی سپرده شد.

براساس آنچه عباسپور اعلام کرد، تاکنون 600‌هکتار محوطه تاریخی و باستانی این منطقه در فهرست ملی ثبت شده اما این شهر حتی یک‌بار نیز رنگ هیأت باستان‌شناسی را به‌خود ندیده است.

محوطه 600‌هکتاری سرمشهد بزرگ‌ترین شهر ساسانی- اسلامی موجود در کشور است که به همین میزان با مشکلات و معضلات زیادی روبه‌رو است. تنها 150‌هکتار از این شهر توسط رودخانه فصلی منطقه و در سیلاب‌ها نابود شده و از بین رفته است. آثار به جای مانده از حفاری‌های غیرمجاز نیز در این محوطه باستانی و تاریخی به ‌وفور مشاهده می‌شود و این در حالی است که به گزارش خبرگزاری‌ها مسئولان میراث فرهنگی در این بخش از کشور نسبت به تخریب‌های متعدد صورت گرفته در این محوطه باستانی و تاریخی بی‌تفاوت هستند.