آتش دشمن طبيعت است. امروزه وجود اجاقهاي گازي قابل حمل و مخصوص پيك نيك و انواع كبابپزهاي تا شونده، مشكل پخت و پز در طبيعت را حل نموده است. ضمن توصيه به استفاده از غذاهاي از قبل آماده شده و ساده، در صورت تمايل به طبخ غذا در طبيعت، سعي كنيم از اين وسائل به جاي روشن كردن آتش هيزمي و ذغالي استفاده كنيم.
علی بحرانی / 13 فروردين بر اساس يك باور عاميانه مبني بر نحوست عدد 13، روزي
بوده است كه بنا بر رواياتي پس از 12 روز جشن و شادي به نشانه 12 ماه سال، جهت نشان
دادن پايان رسمي جشنها و براي در امان ماندن از اتفاقات ناگوار و راندن نحسي از
خانهها به خارج از شهر و به دشت و صحرا پناه ميبردهاند و اصطلاحا 13 خود را به
در ميكردهاند. اگرچه در متون تاريخي اشارهاي به اين مراسمات نبوده و جايي در نسخ
تاريخي از اين مراسم اسمي برده نشده و هيچ منبع علمي قضيه نحوست عدد سيزده را تاييد
نكرده است و به نظر ميرسد كه قدمت اين مراسم بيشتر از يك قرن نباشد؛ اما به هر
ترتيب اين مراسم، مراسمي است كه در ساليان اخير همواره به طور گسترده مورد استقبال
مردم – چه روستايي و چه شهري – قرار ميگيرد و سال به سال بر ميزان استقبال و تقيد
مردم به برگزار كردن آن افزوده ميشود. تا جايي كه اين روز جزو تعطيلات رسمي كشور
ما بوده و روز طبيعت نام گذاري شده است.
با اين وجود و در گذر از اينكه اين
مراسم ريشه تاريخي داشته يا نه و يا 13 عدد نحسي است يا خير، نفس رفتن مردم به
دامان طبيعت كار خوب و پسنديدهاي است كه حتي در صورتي كه همراه با آسيب رساندن به
طبيعت و تخريب نباشد، جا دارد كه در برنامه تفريحات خانوادگي جاي بيشتري پيدا كند.
اما متاسفانه مسئله تخريب و آلودگي طبيعت در دهههاي اخير موضوعي است كه با گسترش
استفاده از ظروف پلاستيكي و غير قابل تجزيه در طبيعت، به معضلي جدي بدل گشته كه رد
پاي بي توجهي و فقدان آموزش خانوادهها در آن كاملا مشهود است. امروزه در
دورافتادهترين تفرجگاهها، در حاشيه جادهها، در رودخانهها و بركهها، در دامنه
كوهستانها و لابهلاي بوتهها و در هرجايي كه تصور نماييد، بطريهاي پلاستيكي
نوشابه و آب معدني و قوطيهاي كنسرو و نوشابه و كيسههاي پلاستيكي به وفور چشم را
آزار ميدهد. در سالهاي اخير اما برخي تشكلهاي مردم نهاد در روز 13 فروردين در
خروجيهاي كازرون بستههاي فرهنگي شامل بروشورهاي آموزشي و كيسههاي زباله در
اختيار مردمي كه شهر را به قصد گردش در دامان طبيعت ترك ميكنند قرار ميدهند. اما
به نظر ميرسد اين آموزشها بايد گسترهاي فراتر از يك شهر و يك روز را شامل شود و
احتياج به آموزشهاي همگاني مداوم و سراسري خصوصا از سطوح پايه ابتدايي براي كودكان
دارد.
با اين حال در آستانه 13 فروردين به نظر ميرسد كه يادآوري چند نكته براي
علاقهمنداني كه اين روز را در طبيعت ميگذرانند چندان بي فايده نباشد. به طور ساده
آسيب به طبيعت به دو شكل از سوي گردشگران ممكن است بروز يابد. يكي آسيب به پوششهاي
گياهي با بريدن، شكستن و قطع درختان، كندن بوتهها و گونههاي گياهي، آتش سوزي،
شكار حيوانات و جانوران، آسيب به زيستگاه پرندگان و خزندگان، نا امن كردن فضاي
زندگي جانوران و… و آسيب از طريق آلودگيها از قبيل رها سازي زباله و پسماندهاي مواد
غذايي خصوصا مواد و ظروف پلاستيكي در طبيعت، وارد ساختن مواد آلي از قبيل مواد
شويندهها و گاها مواد نفتي در نهرها و بركهها و در اراضي و … بنابراين لازم است
در هر سفر و گردشي حتي در هنگام عبور از جادهها نكات بسيار ساده و پيش پا
افتادهاي را با كمي حوصله و مسئوليت پذيري اجرا كرده و سعي كنيم به كودكانمان نيز
آموزش داده و آنها را در انجام آنها مشاركت دهيم تا فضاي طبيعت همواره براي استفاده
مجدد خودمان پاك و سالم باشد.
1- در تفريحات و گردشها سعي كنيم اوقات فراغت خود
و ساير اعضاي خانواده را با برنامهريزي و كارهاي متنوع به نحوي پر كنيم تا بيكاري
منجر به روي آوردن به سرگرميهاي مخربي از جمله روشن كردن آتش، بالا رفتن از درخت،
آزار حيوانات، پرتاب ترقه و فشفشه و از اين قبيل رفتارهاي مخاطره آميز نگردد. به
جاي اين رفتارها، خود و اعضاي خانواده ميتوانيم به نسبت شرايط سني، علايق و
تمايلات، از جايگزينهايي مانند عكاسي طبيعت، ورزشهاي ساده مانند بدمينتون و طناب
بازي، مطالعه كتاب و مجلات، نقاشي از طبيعت، بازيهاي محلي، پيادهروي و كوهنوردي،
گوش دادن به موسيقي يا راديو و حتي تفكر، عبادت و چرتهاي كوتاه در هواي پاك طبيعت
بهره كافي را ببريم.
2- در ميان انبوه ظروف و مواد غذايي و اسباب و لوازمي كه با
خود به گردشها و مسافرتها ميبريم، به همراه داشتن چند كيسه زباله كوچك و بزرگ، نه
وزن چنداني داشته و نه فضايي را اشغال ميكند. حتي ميتوان از كيسههاي كه مواد
غذايي را در آنها قرار ميدهيم جهت جمعآوري زباله و پسماندهاي همان مواد استفاده
كنيم و به جاي رها سازي زبالهها در طبيعت، چه هنگامي كه در اتومبيل در طول مسير
مواد غذايي يا دستمال كاغذي و غيره را استفاده ميكنيم، و چه در هنگام صرف وعدههاي
غذايي در طول گردش، زبالهها و پسماندها – خصوصا مواد پلاستيكي – را جمع آوري كرده
و از آن مهمتر آنها را با خود به شهر برگردانده و در محلهاي جمعآوري زباله قرار
دهيم.
متاسفانه برخي بخش اول كه همان جمعآوري زباله باشد را به نحو قابل قبول و
با حساسيت و وسواس خاصي انجام ميدهند اما كيسههاي زباله را در گوشه و كنار و يا
پاي درختان قرار داده و يا در رودخانهها رها ميسازند. كه با اين كار در حقيقت اثر
كار خود را محو و با توجه به اينكه تفرجگاهها عموما از حوزه خدمات شهري خارج بوده و
جمعآوري زباله توسط هيچ نهادي انجام نميگردد، پس از گذشت چند روز و يا حتي چند
ساعت، اين كيسهها توسط حيوانات و يا بر اثر فرسايش پاره شده و زبالهها در طبيعت
پخش ميگردد. همچنين باور غلط ديگري وجود دارد كه پس ماند مواد غذايي جهت استفاده
حيوانات در پاي درختان و در طبيعت با نيت خير رها ميشود. غافل از اينكه اين غذاها
علاوه بر اينكه ظاهر چشم نواز طبيعت را زشت مينمايد، به واسطه استفاده از چاشنيها
و ادويهجات و برخي مواد غذايي فرآوري شده نه تنها ذائقه حيوانات را تغيير داده، كه
گاهي به دليل ناسازگاري اين مواد با سيستم گوارشي آنها، در كوتاه مدت و يا پس از
چند روز منجر به ايجاد حساسيتها و بيماريها و حتي مرگ آنها ميشود. بنابراين بايد
توجه داشته باشيم كه حيوانات وحشي (و حتي اهلي) با استفاده از ذات غريضي و خدادادي
خود، غذاي مورد نياز خود را از چرخه طبيعت فراهم مي نمايند و نيازي به مداخله ما
نيست.
همچنين، اگرچه پوست ميوهجات و سبزيجات و برخي مواد غذايي قابليت تبديل
شدن به كود قابل استفاده براي درختان را دارند؛ اما اينكار زماني زيبنده و اثر بخش
خواهد بود كه به جاي رها سازي آنها، اين زبالههاي تجزيه پذير را در محل مناسبي و
در عمقي مناسب دفن نماييم. بازهم لازم به يادآوري است كه پرتاب مواد غذايي و بطريها
و كاغذ بسته بندي بيسكويتها و پوست تنقلات از داخل اتومبيل به حاشيه جادهها هرچند
درون كيسههاي دربسته باشد، همان اثري را به جا ميگذارد كه امروز در تمامي جادهها
با كمال تاسف شاهد آن هستيم.
3- سعي كنيم ظروف غذا را با دستمالي موقتا تميز
كرده و آنها را در كيسههاي پلاستيكي قرار داده و براي شستشو به خانه منتقل نمائيم
و هرگز در پاي نهرها و رودخانهها اقدام به شستشوي ظروف و يا لباسها ننماييم. چراكه
ورود مواد شوينده و پاك كننده به آبهاي جاري و پاي درختان، به واسطه پيوندهاي
شيميايي خاصي كه تشكيل دهنده اين تركيبات ميباشند، لطمات و زيانهاي جبران ناپذيري
به طبيعت وارد مينمايد. همچنين مواد نفتي كه بعضا بواسطه شستشوي اتومبيل و يا
تعويض روغن و عمليات مكانيكي در كنار رودخانهها انجام ميگيرد و از طريق آن وارد
آبهاي سطحي ميشود.
4- بخشي از مسئوليتهاي ساده مانند تعيين محلي براي جمعآوري
زبالهها و يا يادآوري جهت بازگرداندن كيسههاي زباله در پايان گردش را به كودكان
محول كنيم تا ضمن آموزش آنها، مشاركت و دقت بيشتر آنها را جلب كرده باشيم. فراموش
نكنيم كه كودكان همواره در اين موارد همياران و متذكران خوب و جدي هستند.
5-
ورود ما به طبيعت، در حقيقت ورود ما به حوزه زيستگاهي جانوران مختلفي است كه بايد
تلاش كنيم ضمن رعايت آرامش منطقه، از كارهاي تنشزايي مانند روشن كردن آتش، سرو
صدا، انفجار ترقه و فشفشه و جابهجا كردن تخته سنگها خودداري نمائيم. چراكه ايجاد
اين صداهاي غيرطبيعي گاها منجر به وحشت حيوانات و يا حتي فرار دسته جمعي آنها
ميگردد مانند آتش كه دود آن منجر به فراري دادن برخي پرندگان يا حشراتي مانند
زنبورها ميشود. ايجاد وحشت براي حيوانات بر روي زاد و ولد و حتي نگهداري آنها از
تولههايشان تاثير گذاشته و چرخه طبيعي زندگي آنها را براي مدتي به مخاطره
مياندازد. توجه داشته باشيم كه همواره فاصله خود را از حيوانات خصوصا خزندگان حفظ
و به حريم آنها نزديك نشويم، چراكه ابزارهاي دفاعي آنها اكثرا براي انسانها خصوصا
كودكان خطر جاني يا بيماريهاي عفوني به دنبال دارد.
6- آتش دشمن طبيعت است.
امروزه وجود اجاقهاي گازي قابل حمل و مخصوص پيك نيك و انواع كبابپزهاي تا شونده،
مشكل پخت و پز در طبيعت را حل نموده است. ضمن توصيه به استفاده از غذاهاي از قبل
آماده شده و ساده، در صورت تمايل به طبخ غذا در طبيعت، سعي كنيم از اين وسائل به
جاي روشن كردن آتش هيزمي و ذغالي استفاده كنيم. چراكه دقت در خاموش كردن آتش، باز
هم امكان شعلهور شدن آن هنگام وزش بادهاي شبانه را كاملا منتفي نميكند. چنانچه به
هر دليلي مجبور به روشن كردن آتش شديم، در پايان آتش را حتما با آب خاموش كرده و
اطراف آن را كاملا خيس كنيم و روي آنرا حتما با خاك بپوشانيم. حتي در موقع استفاده
از اجاقهاي مسافرتي، آنها را در جايي قرار دهيم كه به بوتهها و گياهان خصوصا شاخ و
برگهاي خشكيده نزديك نباشد تا منجر به انتقال شعله نگردد. در روز خصوصا در آفتاب،
شعلههاي آتش به هيچ عنوان مشخص نيست. بنابراين با پاشيدن آب در اطراف محل قرارگيري
اجاقها پس از پايان كار، از عدم انتقال آتش مطمئن شويم.
7- شكار هيچگاه
نميتواند تفريح مناسبي قلمداد گردد. ميتوانيم شكار لحظهها را با استفاده از يك
دوربين عكاسي ساده، جايگزين شكار خونبار حيوانات و پرندگان كنيم.
در پايان لازم
به ذكر است كه رعايت اين موارد به هيچ عنوان مخل استفاده ما از طبيعت و تفريح ما
نبوده و هيچگاه اوقات ما را در گردشها تلف نميكند. تنها با يك برنامه ريزي ساده
قبل از سفر و به همراه داشتن چند وسيله ساده و در دسترس، ميتوان طبيعت را براي
گردش بعديمان پاك و سالم نگه داريم. ياد دادن آنچه كه خود انجام ميدهيم به
كودكانمان و به خانوادهايي كه كمي آنطرفتر نشستهاند و تذكر به همراه يك لبخند،
هيچگاه از لذت تفريحات ما نميكاهد.
مقاله ارزشمندیست . و به نکات قابل توجهی اشاره نموده اید
امید که همه ی شهروندان به توصیه های مندرج در بندهای مختلف این مقاله توجه نمایند
با آرزوی سیزده بدری پاک و بدون هر گونه ویرانی و همراه با سلامتی برای همگان