بخش زيادي از سوابق تاريخي و فرهنگي هر شهر باستاني و قديمي مثل كازرون در شكل و شمايل و محتويات بازارهاي آن نقش بسته و ظهور مي‌يابد. در كازرون همچون ساير بلاد باستاني، بازار دربرگيرنده اصالت و ريشه‌ي فرهنگ ملي و فرهنگ مذهبي ماست. يك سر بازار مسقّف به مدرسه علميه و مسجد مدرسه متهي مي‌شد و سر ديگرش به مسجد امام‌زاده شاه حمزه (محل برگزاري نماز جمعه) منتهي مي‌گرديد و مساجد متعدد ديگري همچون مسجد بازار، مسجد امام‌زاده ابوالفتح و مسجد حاج تاج و مسجد شهدا چسبيده به بدنه‌ي طولاني و گسترده بازار، تأسيس شده بودند. در بازار كازرون هم‌ كارهاي توليدي و هم كار تجارت و بازگاني(صادرات و واردات) صورت مي‌گرفت و نيز محل داد و ستد اهالي شهرو روستاهاي اطراف بوده است. توليداتي همچون صنعت ساخت ظروف فلزي (رويگري و مس‌گري و آهنگري)، ابزار و يراق كشاورزي و دامداري و قاليبافي و بنّايي و حفاري، صنايع ساختماني، توليد كفش(گيوه و شيوه و مَلكي و اُرسي‌دوزي)، توليد فرش(نمدمالي)، توليد كلاه‌هاي نمدي(كلاه مالي)،‌ رنگ‌رزي،‌صنايع تبديلي همچون قنادي (توليد انواع شيريني‌ها و نبات و حلوا و مسقطي و پشمك و......) و علاقه‌بندي(ريسمان‌تابي) و ندّافي(لحاف و تشك‌دوزي) و آسياب و عصّاري و خياطي وجود داشته‌اند. در نقاط مختلف بازار، دكاكين پخت غذاهاي متنوع مانند آشپزي و كله‌پزي و كبابي و آش‌كارده‌اي و ...... از معامله گران داخلي و خارجي پذيرائي مي‌كرده‌اند. در بخش تجارت، مشاغلي چون بزّازي، خرّازي، بقّالي، بدالي، سقط‌فروشي(خرده فروشي)، عطّاري، زرگري و ....... حضور داشته‌اند. در كنار بازار بنكداراني تحت عنوان تيمچه همچون كاراژ ممسني و تجارت‌خانه‌ي راسخ وشريف و شاكر و ..... وجود داشته‌اند كه به كار واردات و صادرات كالا به نقاط مختلف كشور و حتي خارج از كشود اشتغال و اشتهار داشته‌اند. برخي پيشه‌وران بازار كه داراي مشاغل مشترك بودند در بازار فرعي و منشعب از رشته بازار اصلي يا در يك تيمچه اسكان داشتند مانند بازار مس‌گري، بازار رويگري، بازار نمدمالي و كلاه مالي و سراي مسجد حاج‌تاج. همه‌ي دسته بازارها به ميدان بزرگ و اصلي شهر يعني ميدان خيرات(ميدان شهداي فعلي) متصل مي‌گرديد كه اين ميدان وسيع محل ورود و خروج و اسكان كاروان‌هاي تجاري و نيز محل اسكان و توقف پيله وران و بارفروشان روز (دست‌فروشان) بود كه اجناسي همچون تره‌بار و بوريا و صنايع دستي شهرو روستا را به معرض فروش قرار مي‌دادند. همچنين ميدان شهر محل خريد و فروش دام (گوسفند و گاو) و نيز مكان بورس و نعل زدن چهارپايان باربر(اسب و الاغ و استر) بود در همين ميدان معامله گراني تحت عنوان معامله‌هاي سرپائي،‌معاملات پراكنده‌‌اي انجام مي‌دادند. تكته جالب،‌وجود پيشه وران و كاسباني است كه مُلَبّس به لباس روحانيت بودند (لباسي كه به لباس بومي و سنتي فارسيان يعني قبا و دستارو عمامه شباهت نزديكي داشت) اين پيشه‌وران بعضاً با مسائل شرعي مربوط به معاملات آشنا بودند به همين علت بر حرام و حلال دادو ستدهاي خود مواظبت و مراقبت مي‌نمودند. اين قلم با حول و قوه الهي برآن است تا در حد امكان و توان در خصوص بازار قديم و اسلاف بازاريان مطالبي براي آشنائي نسل جديد ارائه كند لذا منتظر نقد و تذكرو پيشنهادات مفيد همشهريان محترم.