بازار نمدمالی در راستای شرق غرب واقع در خیابان شهدای شمالی ( جنوب ساختمان مخابرات) قرار دارد.مغازه های این بازار دارای دو در هستند که یک درِ آنها به کوچه های شمالی و جنوبی بازار باز می شود.در قدیم دو کارخانه ی آسیاب به نام های آسیاب محسنی ( متعلق به حاج ماشااله محسنی ) و آسیاب شاکر (متعلق به کربلایی جواد شاکری) در شمال و جنوب این بازار وجود داشت، در حال حاضر فقط کارخانه شاکر باقی مانده که آن هم به کارخانه یخ سازی تبدیل گردیده است.قبل از تأسیس خیابان شهدای شمالی،بازار نمدمالی در قسمت شرقی به بازار آهنگری متصل می شد.وجه تسمیه نام این بازار(نمدمالی) به جهت وجود کارگاه های تولید نمد می باشد که در حال حاضر فقط یک کارگاه باقی مانده است. تولیدات نمدی به شکل فرش های بزرگ و کوچک و یک نوع تن پوش به نام کَپَنَک است که از فشردن و مالیدن پشم و کُرک گوسفند و شتر ساخته می شود لذا تولید کنندگان این صنعت را نمدمال یا نمدگر نامند(در گذشته چوپانها و صحرانوردان برای محافظت بدن خود در برابر سرما از کپَنک (کُردَک) استفاده می کردند)نمدمالان برای ساخت محصولات نمدی فرایند زیر را طی می کنند: ابتدا بر روی سطح صاف و صیقلی و نفوذ ناپذیر کارگاه خود، متناسب با اندازه و نوع محصول، چارچوب و قالبی مستطیلی یا دایره ای یا ... می سازند و سپس ذرات پشم حلاجی شده را درون قالب به طور گسترده می پراکنند و با پاشیدن آب صابون پشم ها را خیس و چسبنده می کنند عمل اضافه کردن پشم و پاشیدن آب صابون و فشردن آنرا تا رسیدن به ضخامت مورد نظر ادامه می دهند.چناچه بخواهند نقوشی در آن تعبیه کنند از پشم های رنگ شده استفاده می شود.در مرحله بعد مجموعه ی ذرات به هم چسبیده پشم ها را به دور میله ای چوبی می پیچند و آن را بر روی سطح صاف کارگاه می مالند.سخت ترین مرحله ساخت نمد همانا مالیدن و فشردن پشم نمد است که توسط سه نفر از افراد ورزیده و قوی صورت می پذیرفت.این افراد در یک ردیف و کنار هم به شکل چمباتمه بر روی زمین می نشستند و با قسمت ساعد دست و با حرکاتی موزون بر روی نمد لوله شده مالش می دادند و آنرا می چرخاندند.این عمل ساعتها و روزها ادامه می یافت تا نمد کاملاً فشرده شود.نمدمالان برای رفع خستگی ناشی از تکرار و یکنواختی حرکات فوق از دهان خود صدایی هماهنگ می نواختند و یا سروده هایی به طور هماهنگ زمزمه می کردند البته امروزه به جای دست از دستگاه برقی برای مالش نمد استفاده می کنند.در زمان گذشته که تعداد نمدمالان زیاد بود صدای دلنواز آهنگ و سروده های آنها به هنگام کارکردن، گوش هر رهگذری را نوازش می داد.متأسفانه از تعداد کارگاههای فعال نمدسازی گذشته ی کازرون فقط یک کارگاه نیمه فعال باقی مانده است که با تعطیلی آن، صنعت نمدسازی کازرون کاملاً تعطیل و نابود خواهد شد! در مقابل بازار نمدمالی،سه بازار کوتاه و موازی هم به نام بازارهای آهنگری وجود دارد.این بازارها از بازار اصلی معین منشعب می شوند.وجود کارگاههای متعدد آهنگری و مسگری در بازارهای فوق سبب اصلی نامگذاری آنها بوده است که البته در بازار نمدمالی هم تعدادی از آنها وجود داشته است.آهنگرها همچون مسگرها (در شماره قبل در خصوص کار مسگرها شرح و توضیح لازم داده شد) افرادی سخت کوش و فنی و مبتکر و هنرمند بودند چرا که با امکانات و ابزارهایی ابتدایی، انواع و اقسام ابزار و یراق فولادی را می ساختند.انواع ابزارهای کشاورزی( ابزار شخم، کاشت، برداشت، وجین، رزازی، آبیاری و...)، انواع ابزار بنایی و ساختمان سازی و حفاری،انواع ابزار بافندگی و ریسندگی قدیم، ابزار قالی بافی،ابزار آشپزخانه، برخی ابزار آسیاب های قدیمی، ابزار اسب کاری و اسب سواری و گاریها و کجاوه که کار حمل و نقل انجام می دادند، ابزار اندازه گیری مانند ترازو،حتی ابزارهای مورد نیاز کارگاه های خودشان را به طرز ماهرانه ای می ساختند.در کارگاه آهنگری کوره ی کوچکی وجود داشت که سوخت آن ذغال سنگ بود بعد از آتش زدن ذغال با دمیدن هوا بر آن، عمل احتراق و مشتعل کردن را کامل می کردند به گونه ای که شعله ی ذغال به سفیدی می گرائید و حرارت زیادی تولید می کرد.تلمبه ای دستی به نام « دَم » عمل هوا رسانی به آتش کوره را فراهم می کرد که معمولاً شاگردی کم سن و سال تلمبه را با دست به حرکت در می آورد.لذا استاد آهنگری مدام به شاگرد خطاب می کرد « بِدَم ».ضرب المثل معروف « بمیر و بِدَم » در همین کارگاهها باب شده است.نقل می کنند: شاگرد آهنگری بر اثر خستگی از استاد آهنگری درخواست نشستن و سپس دراز کشیدن و خوابیدن می کند و استادش با عصبانیت به او خطاب می کند که « تو بِدم، بمیر و بِدَم ».
در نزدیکی کوره ی آهنگری و در اطراف سِندان بزرگ گودهایی به عمق نیم تنه ی بدن حفر می کردند که آهنگرها درون آن می ایستادند.آهنگری قطعه ی سرخ و نرم شده ی فولاد را با انبرهای مخصوص بر روی سندان قرار داده و مهار می کند، دیگری با پُتک سنگین بر روی قطعه می کوبد و آنرا تغییر شکل می دهد.بدین ترتیب از قطعه ی فولاد، محصول مورد نظر را می ساختند. از کارگاه های آهنگری متعدد گذشته، یکی دوتا بیشتر باقی نمانده است.محصولاتی که در گذشته های دور در این کارگاه ها ساخته می شد علاوه بر تأمین نیازهای شهرستان به استانهای مجاور نیز صادر می گردید.کارگاه های آهنگری و استادان فن این حرفه در کازرون همتای شهرهای بزرگ و بنام کشور هم چون شیراز و اصفهان و تهران و مشهد و تبریز بودند اما متأسفانه در آن شهرها با پیشرفت تکنولوژی، کارگاه های آهنگری به کارگاههای بزرگتر با امکانات مکانیکی و الکتریکی تبدیل شد اما متأسفانه در کازرون به علت در انزوا قرار گرفتن و بی توجهی مسئولین وقت و خارج شدن از رونق داد و ستد کشوری، صاحبان این حرفه یا مهاجرت به خارج از شهرستان را برگزیدند یا به مشاغل غیر تولیدی روی آوردند !!
کارگاه های آهنگری موجود در بازارهای فوق عبارت بودند از : آهنگری مشهدی قنبر کاوه و فرزندانش حسین و حسن و علی و اسماعیل کاوه ـ آهنگری کربلایی فتح اله داودی و فرزندانش نوراله و اصغر ـ آهنگری رمضان (شعبان ) کاوه ـ آهنگری کربلایی حسین داودی ( فرزندش استاد قاسم نقل می کند که ایشان در کاظمین متولد گردید لذا پدرش مرحوم عبداله و مادر مؤمنه اش به عشق امام حسین (ع) او را حسین نامیدند و به احترام نامش، دو اصله درخت خرما غرس و وقف کرده و ثمرش را بین فقرا و فامیل تقسیم می نمودند، کمک به نیازمندان و خوش مشربی و بذله گویی از ویژگی ایشان بود) ـ آهنگری حاج لطفعلی داودی ( از مؤمنین و پیش کسوتان بازار بوده اند که در جریان انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی (ره) حضوری فعال داشتند.حاج لطفعلی نیز از متدینین کوی آهنگران واز نمازگزاران دائمی مسجد امام خمینی(ره) بوده اند) ـ آهنگری عبداله صفاری( مرحوم صفاری علاوه بر حرفه آهنگری، کار جمع آوری مواد بازیافت فلزی و پلاستیکی هم انجام می داد و جزء پیشکسوتان بازیافت بوده است)
کارگاههای مسگری و روی گری این دو بازار عبارت بودند از: مسگری حاج مهدی رضوی زاده و برادرش حاج عباسعلی رضوی زاده( پدر فرماندهان شهید والامقام عبدالرسول و عبدالنبی ـ شهید عبدالنبی رضوی زاده از فرماندهان تیم تخریب بود که مفقود الاثر شده است ) مرحومین رضوی زاده از مؤمنین و مأمومین همیشگی مسجد امام خمینی ( مسجد آهنگران) بودند ـ مسگری برادران حاج حسن و حاج رمضان پیش بین (برادران پیش بین و فرزندانشان علاوه بر کارگاه مسگری، کار بازیافت مواد فلزی و پلاستیکی هم انجام می دهند و هم اکنون برای عمل بازیافت، کارگاهی در خارج از شهر دایر کرده اند، هم چنین مشارٌالیها از خادمین به اباعبداله و از مجریان مراسم تعزیه آن حضرت در کوی آهنگران بوده و هستند و در همین رابطه روزهای عاشورا در منزل قدیمی شان به مقدار زیاد برای عزاداران غذا طبخ می گردد) ـ مسگری حاج فتح اله اسداللهی ـ مسگری های حاج اسداله اسداللهی و حاج غلامحسین محمدپور و مشهدی ماشااله رضوی فرد که قبلاً در بازار معین از آنها نام برده بودیم ـ مسگری محمدحسین راوش ـ مسگری های حاج محمد حسن و حاج عباس راوش(پدر شهید والامقام عبدالرحمن راوش) ـ مسگری مشهدی عبداله و خدارحم حسن زاده
در قسمت شمالی بازار آهنگری آسیابی به نام آسیاب کاوش وجود داشت.
کارگاه های نمدمالی (نمدگری) بازار نمدمالی عبارت بودند از : نمدمالی بختیار نصیریانی و فرزندانش رحمان و کرامت و غلام ـ نمدمالی حسینقلی فرهادپور و فرزندانش سردار و غلام ـ نمدمالی اسماعیل و فرهاد و حیدر فرهادپور ـ نمدمالی ماشااله نوروزپور.
کارگاه نعلبندی حاج علی اکبر بیدار ـ کارگاه جوشکاری حاج عبداله صنعتی و لطف اله صفاری ـ مغازه لوله کشی اصغر اژدری کازرونی (پدر شهیدان والامقام سعید و صمد اژدری) و مغازه عبدالرحمن اژدری کازرونی ـ کارگاه های لحیم گری و حلبی سازی حسن بادپا و محمد بادپا و علی محمد قیمی (قیومی) ـ کارگاه لحیم و تعمیر وسایل چینی و چتر سید عبدالنبی انوشه ( کارگاه گنگوگری ) ـ مغازه خیاطی محمدافشار ـ کارگاه های ملکی دوزی ماشااله جساس و عبدالنبی داودی و ماشااله دریابار(که مغازه جساس تنها ملکی دوزی باقی مانده در سطح شهر کازرون است) ـ مغازه رنگرزی حسین کاظمی ـ کارگاه لحاف دوزی شیخ ابوال بحرانی ( از خانواده مشایخ بحرانی) ـ کله پزی باقر ... ـ مغازه خشکبار فروشی محمد حسین پُردل ـ مغازه سقط فروشی حاج محمد علام زاده (رباعی) ـ مغازه بقالی و نمک فروشی خدارحم دستوری ـ مغازه حاج محمدباقر ناظمی (داد و ستد با روستائیان) ـ قصابی امان چوبدار ـ مغازه های خرما و کشمش فروشی آقاخان مردانی و حاج مراد فتحی زاده و حاج عبدالرضا امیدوار ـ کارگاه قندسازی مرحوم محمد حسین بنیادی ( پدر آیت اله حاج بزرگ بنیادی امام جمعه سابق و رئیس حوزه علمیه کازرون)
کتابفروشی سیدعبدالحسین شاه امیری، مرحوم شاه امیری ابتدا در مغازه ی عطاری و بقالی مرحوم پدرش سیدعبدالکریم شاه امیری (که مُعمم و روحانی هم بودند) اقدام به عرضه کتابهای مذهبی نمودند و سپس در مغازه ی عطاری مرحوم سید محمدرضا شاه امیری(واقع در بازار شاه حمزه که قبلاً مورد بحث قرار گرفت) به عنوان شاگرد آن مغازه، کتابهای مذهبی می فروخت.سرانجام در نبش بازار نمدمالی اولین کتابفروشی شهر را تأسیس نمود که آقای آمالی و مؤدبی از شاگران ایشان بودند.مرحوم سیدعبدالحسین شاه امیری معمم و از روحانیون و ذاکرین اباعبداله بودند.